Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1998, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 14. DESEMBER 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og Otgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritsýórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Visir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverö 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Einkavæðing á réttri leið
Talið er að um 90 þúsund manns hafi tekið þátt í hluta-
fjárútboði Búnaðarbankans, ýmist með því að skrá sig
fyrir leyfilegum hlut eða með framsali kaupréttar. Þessi
metþátttaka kemur í kjölfar velheppnaðs hlutaíjárútboðs
í Landsbankanum og Fjárfestingabanka atvinnulífsins.
Þessi mikla þátttaka almennings í hlutaíjárútboði
þessara þriggja ríkisbanka sýnir margt. í fyrsta lagi er
hún staðfesting á því að stjórnvöld eru á réttri leið með
einkavæðingarstefnu sína. í öðru lagi sýnir hún að fólk
hefur mikið traust á innlendu bankakerfi. Það er vel,
ekki síst að teknu tilliti til þess að ríkisbankarnir hafa
orðið fyrir talsverðri ágjöf á árinu. í þriðja lagi sannar
þátttakan að skynsamlegt er að bjóða dreifða eignaraðild
í ríkisfyrirtækjum á góðu verði, þannig að víst megi telja
að verð bréfa fari upp og hagnaður verði af hlutabréfa-
kaupunum.
Þessi ótrúlega þátttaka almennings í hlutafjárútboði
Búnaðarbankans er líka til marks um það að almenning-
ur sé að átta sig betur á því hvernig hlutabréfamarkað-
ur hér á landi virkar. Fólk gerir sér ljóst að hagnaðar er
von með bréfakaupunum.
Einkavæðingu sem þessari á tiltölulega ungum verð-
bréfamarkaði fylgja að sönnu bamasjúkdómar. Minna
bar á þeim við bréfakaup í Landsbankanum og Fjárfest-
ingabanka atvinnulífsins en hið gríðarlega kennitölu-
framsal í bréfasölunni í Búnaðarbankanum gefur tilefni
til að fara yfir leikreglurnar. Dreifð eignaraðild er æski-
leg. Því gæti komið til greina, í tilvikum sem þessum þar
sem verð bréfa er með þeim hætti að hagnaðarvon er
augljós, að kaupendum sé gert að eiga bréfin í einhvem
tiltekinn lágmarkstima eftir sölu. Með þeim hætti er lík-
legra að markmið stjómvalda um dreifmgu eignar náist.
Þessi mikli áhugi á hlutabréfakaupum í ríkisbönkun-
um sýnir að einkavæðingarstefhan er rétt. Um leið er
hann hvatning til stjómvalda um að flýta áformum um
sölu á stærri hlut í bönkunum og ekki síður öðrum rík-
isfyrirtækjum. Þar er af talsverðu að taka. Enginn efi er
til dæmis á því að markaðurinn tæki vel sölu á hlut í
Landsímanum, stórfyrirtæki ríkisins sem er tugmillj-
arða virði. Bréf í því fyrirtæki ættu að gefa prýðilegan
arð, ekki síður en bréf í bönkunum, um leið og nýjum
hluthöfum fylgdi nýtt blóð.
Efnilegasti sundmaður Evrópu
Öm Amarson, Sundfélagi Hafnarfjarðar, varð á laug-
ardag Evrópumeistari í 200 metra baksundi á Evrópu-
meistaramótinu í Sheffield í Englandi. Þá náði hann
besta tíma í undanrásum í 100 metra baksundi og fjórða
sæti í úrslitum í þeirri grein. Þetta er mikið afrek og vert
eftirtektar, ekki síst með tilliti til þess að Örn er þremur
til fjórum árum yngri en flestir sundmennimir á Evr-
ópumeistaramótinu. íslendingar hafa því eignast afreks-
mann í sundi, ungan mann sem á framtíðina fyrir sér.
Að baki afreki sem þessu er mikil vinna og sjálfsagi
hins unga íþróttamanns. Gullverðlaun á alþjóðlegu móti
nást ekki nema með miklum viljastyrk og þrotlausum
æfingum. Það var því gleðileg viðbót og viðurkenning á
frammistöðu Amar að honum var veittur titillinn „Efni-
legasti sundmaður Evrópu“.
Afreksmenn sem Örn Arnarson eru öðmm til fyrir-
myndar.
Jónas Haraldsson
„Stóru útgerðirnar sækja fráleitt afla sinn með minni tilkostnaði en bátarnir gerðu,“ segir Sigurður m.a. í grein
inni.
Sægreifasuða
staðhæfði að enginn
hefði „komið fram
með heildstæðar til-
lögur, sem valkost á
móti aflahlutdeildar-
kerfinu.“ Sömuleiðis
bíræfm suða!
Fjöldi dómhærra
manna hefur fjallað
um málið af sann-
girni og réttsýni,
lagt fram málefnaleg
rök og bent á leiðir
úr ógöngunum sem
ríkjandi fyrirkomu-
lag hefur valdið. Má
þar meðal margra
annarra nefna báða
ritstjóra Morgun-
blaðsins, Gylfa Þ.
Gíslason, Benjamín
„Stóru útgerðirnar sækja fráleitt
afía sinn með minni tilkostnaði en
bátarnir gerðu. Kostnaðinn af eyð-
ingu bátafíotans og rústun sjávar-
plássa ætti vissulega að reikna
inn í hagræðingardæmið...u
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
í októbermánuði urðu lesendur
dagblaðanna vitni að einkennilegu
upphlaupi lénsaðalsins í íslensk-
um sjávarútvegi. Birtar voru
flennistórar auglýsingar með lit-
skrúðugum myndum af ungmeyj-
um, fiskum og leikbrúðum ásamt
fyrirsögnum á borð við „Við eig-
um kvótann!", „Frelsi til að
velja!“, „Dýrmætur hagnaður",
„Greifmn sjálfur", „Afkoman
ræðst í útlöndum" og „Farsæl
sambúð".
Þetta umfangsmikla auglýsinga-
framtak mun hafa kostað tugi
milljóna króna, svo greinilega var
mikið í húfi fyrir ýmsa helstu
máttarstólpa atvinnulífsins, sem
áratugum saman hafa haldið úti
grátkvennakór vegna bágra kjara
útgerðarinnar og skuldahalans
sem hún drattast með. Slíkur fjár-
austur er varla til marks um
mjög bág kjör, enda mála sannast
að útvegsmenn hafi ekki stundað
iðju sína af hugsjón, heldur til
þess eins að auðgast, sem er ekki
nema mannlegt.
Bíræfið blaður
í auglýsingum sægreifanna var
vægast sagt farið frjálslega meö
sannleikann. í einni þeirra sagði:
„Fiskurinn leggur landsmönnum
til 7 af hverjum 10 krónum.“ Þetta
biræfna blaður hefur Þorvaldur
Gylfason afhjúpað. Hann bendir á
að sjávarútvegurinn stcmdi á bak
við rösklega helming af útflutn-
ingstekjum og um 17% af þjóðar-
tekjunum í heild, en 83% eigi eink-
um upptök sin í iðnaði, verslun og
þjónustu.
Á aðalfundi Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna hélt Kristján
Ragnarsson því fram, að „hinn
þögli meirihluti" væri .útvegs-
mönnum sammála, og var annar
bíræfinn þvættingur. Ræða sjávar-
útvegsráðherra við sama tækifæri
var þvilíkt samsafn af orðaleppum
og öfugmælum, að leitun mun á
öðru eins i ekki lengra máli. Hann
Eiríksson, Ogmund Jónasson,
Kristjón Kolbeins og Jón Sigurðs-
son sem að undanförnu hefur birt
fjölmargar hlutlægar og vekjandi
greinar um fiskveiðistjómarkerfið
og lagt fram tillögur um skynsam-
lega og réttláta úrlausn vandans.
Ruglun
Formælendur sæaöalsins hafa
gjama legið á því lúalagi í mál-
flutningi sínum að mgla saman
kvótasetningu og kvótaúthlutun.
Væntanlega andmælir enginn heil-
vita maður því, aö hafa beri í lög-
um aðferð til að setja kvóta og
ákvarða þannig hámarksafla sem á
hverjum tíma telst hæfilegur og
líklegur til hámarksaftekju af fisk-
stofni. Spumingin er vitanlega,
hvaða aðferð reynist
hallkvæmust þjóðar-
heildinni, en ekki þeim
fámenna forréttinda-
hópi sem rakar til sín
ómældum ágóða af
sameign landsmanna í
skálkaskjóli reglu-
gerða, sem beinlínis
stangast á við lögin um
þjóðareign fiskimið-
anna. Nú eiga 4 ein-
staklingar 11 milljarða
kvóta og 20 fyrirtæki
eiga 30 milljarða kvóta,
740.000 krónur á hvert
mannsbarn í landinu.
Óveiddur og jafnvel
ófæddur flskur gengur
kaupum og sölum.
Nú mun svo komið, að
búið sé að eyða nán-
ast öllum bátaflotan-
um í nafni hagræð-
ingar og sú þróun á
góðum vegi með að
leggja mörg sjávar-
pláss í rúst. Stóru út-
gerðirnar sækja frá-
leitt afla sinn með
minni tilkostnaði en
bátamir gerðu.
Kostnaðinn af eyð-
ingu bátaflotans og rústun sjávar-
plássa ætti vissulega að reikna
inní hagræðingardæmið, einsog
Jón Sigurðsson hefur bent á.
Sú eignatilfærsla, sem átt hefur
sér stað við ríkjandi lénsskipulag í
sjávarútvegi, er frá öllum mann-
legum sjónarmiðum siðlaus og for-
kastanleg, ekki síst vegna þess að
hún mun að öllu óbreyttu raska
ótraustu jafnvægi í íslensku sam-
félagi og koma harkalega niður á
komandi kynslóðum. Hinsvegar
verður einkar fróðlegt að sjá hvaö
gerist eftir nýgenginn dóm Hæsta-
réttar í máli Valdimars Jóhannes-
sonar. Hann gæti orðið þúfan sem
veltir þungu hlassi óráðsíu og mis-
réttis.
Sigurður A. Magnússon
Skoðanir annarra
Stjórnvöld skaöabótaskyld
„Stjórnvöld virðast hafa sett upp hindranir sem síð-
an kemur í ljós að ekki standast stjórnarskrárlög.
Áður þurftu menn að úrelda rúmmetra á móti þeim
sem fluttir voru inn. Margir reiknuðu með að það
væri viðvarandi ástand og ég sé fyrir mér að ein-
hverjir sem hafa gert viðskipti á þessum grunni verði
mjög ósáttir við þessa breytingu. Þeir vilja væntan-
lega fá bætt það tjón sem hefur orðiö á grundvelli
þeirra. í fljótu bragði sýnast mér stjórnvöld vera
skaðabótaskyld ... Það er óþolandi ástand að búa við
óljósar réttarreglur í aðalatvinnuvegi þjóðarinnar.“
Benedikt Sveinsson í Mbl. 11. des.
Kvótalög frá Alþingi, ekki Hæstarétti
Sú leið sem ríkisstjórnin hefur valið er ekki fram-
tíðarlausn og um hana verður enginn friður í samfé-
laginu ... Það er með ólíkindum hvemig sjávarút-
vegsráðherra leyfir sér að tala um Hæstarétt vegna
þessa máls. Það var Alþingi og ríkisstjóm sem stóð
að kvótalögunum, ekki Hæstiréttur. Það var Alþingi
og ríkisstjóm sem breyttu stjómarskránni og settu
inn sjálfsögð mannréttindi eins og regluna um jafn-
ræði þegnanna, ekki Hæstiréttur. Þegar æðsti dóm-
stóll landsins bendir á að þessar tvær aðgerðir lög-
gjafarvaldsins stangast á, þá er hann aðeins að gera
skyldu sína. Árásir sjávarútvegsráðherra eru þeim
mun alvarlegri þar sem sami maður er einnig æðsti
yfirmaður dómsmála."
Elías Snæland Jónsson í Degi 11. des.
Snúið út úr dómi Hæstaréttar
„Af hverju þurfum við að búa við að horft sé til
aflareynslunnar á árunum 1980 til 1983? ... Kvótaeig-
endur hafa til þessa leigt hluta aflaheimilda sinna til
strandveiðiflotans, sem hefur lagt grunninn að salt-
fiskvinnslunni í landi. Nú gefst þeim kostur á að
stækka togaraflotann. Langþráðu takmarki kvóta-
eiganda er náð með því að snúa út úr dómi Hæsta-
réttar og berja á augljósum vilja þjóðarinnar. Stað-
reyndin virðist vera sú að ríkisstjórnin vilji ekki
sanngirni, réttlæti eða mannréttindi. Hún vill aðeins
standa vörð um eignarétt sem bannað er að sé til.“
Jón Árnason í Mbl. 11. des.