Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1999, Blaðsíða 26

26
%raðan ertu?
LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999
Karlamir komu á
haustin til að barna
... í prófíl
Gerður Kristný
ritstjóri
- Bjartmar Guðlaugsson tónlistarmaður kemur
frá Fáskrúðsfirði og hált að hann væri skyldari
Frökkum en íslendingum
í textum Bjartmars má víða
flnna myndir frá
„Ég ólst upp á bryggjunum og hef
verið að átta mig á því að ég er eins og
vondu karlarnir í bókum Þorgríms
Þráinssonar; þeir eru ekki ljóshærðir,
þeir eru ekki grannir, ekki vel klipptir,
ekki snyrtilegir og þeir eru allir eins,“
segir Bjartmar Guðlaugsson þegar
hann er spurður hvemig hafi verið að
alast upp í Fáskrúðsfirði þar sem hann
bjó til sjö ára aldurs. „Annars ein-
kenndist stað-
urinn af því að
þar var mikið
kvennaveldi.
Karlarnir vora
flestir verka-
menn og sjó-
menn en ekki
dagróðramenn,
heldur fóru þeir
í burtu á vertíð-
ir eftir áramót-
in, komu aðeins
heim á vorin til
að halda upp á
sjómannadag-
inn og hurfu
síðan á síldveið-
ar. Á haustin
komu þeir heim
til að bama.
Við krakkamir
höfðum því
ekki annan
tíma en haustin
til þess að
mynda sam-
band við feður
okkar.“
Menn átu það sem þeir
veiddu.
Var ekki vont að hafa engar fóður-
legar hendur til að leiða ykkur um
plássið?
„Nei, það var afskaplega gott að búa
þama og lífið var einfalt. Okkur skorti
ekki neitt; það var allt til sem var til í
stórborginni. Konumar réðu lögum og
lofum og það merkilega við þær var að
þær vom sílesandi. Þær kunnu öll ljóð,
vísur og kvæði. Þama var ekkert bóka-
safn og ég veit ekki hvaðan bækumar
þeirra komu. Síðan áttu þær allar mý-
grút af bömum, þama var algert
bamaflóð!"
í textanum „Óléttar áður fyrr“ á
diskinum Bjartmar sem gefinn var út í
Svíþjóð syngur hann þessum konum óð
og segir: „Þær vora alltaf óléttar/héma
áður fyrr/þessar elskur... Þær skeindu
þessa þjóð/Þuldu bænir og ljóð.Þær
skeindu og snýttu
framtíðinni/og kíktu
inni nasagöt og
eyru./Og tróðu þessu
í lambaull/þá úti ríkti
norðan skita kaldi.“
En hvað með karl-
ana?
„Þetta var nokkuð
þétt sjálfsþurftarsam-
félag því að á haustin
þegar karlamir komu
heim fóra þeir á veið-
ar og menn átu það
sem þeir veiddu, sjó-
fúgl og ijúpu. Síðan vom menn eins og
afi með rollur og því var nóg af heima-
slátruðu og allir áttu hjalla þar sem
fiskurinn var þurrkaður. Við krakk-
amir fengum stundum að fara með í
veiðitúra og mest gaman var að fara út
að Andey. Séra Þorleifur á Kolfreyju-
stað átti Andey og var með dúntekjuna
þar. Þetta vom hlunn-
indi sem fylgdu embætt-
inu. En þegar karlarnir
vildu veiða við Andey
var einn þeirra settur
í að fylla prestinn á
meðan hinir fóru út í
eyju og dúndruðu
niður æðakollur
soðið.“
Saklaus ur sveitinni

Með pabba í þokunni
á Fáskrúðsfirði.
Lúðvíkstrúar
Hvemig myndirðu lýsa Fáskrúðs
fjrðingum?
„Mér finnst Fáskrúðsfirðingar vera
hlýtt fólk, því þeir era allir skyldir
mér, ég er af stærstu fjölskyldunni í
plássinu. Þeir em lika mjög ákveðnir
og geta því verið þijóskir, sérstaklega í
pólitíkinni. Hún var stórmál. Þetta var
verkamanna- og sjómannasamfélag og
því vom Fáskrúðsfirðingar mjög
vinstrisinnaðir. Síðan em þeir mús-
íkalskir og söngelskir, ég átti til dæmis
frændur þama sem vora allir í sömu
hljómsveitinni og pabbi þeirra með.“
Var þín fiölskylda vinstri sinnuð?
„Já, húsið sem ég bjó í hét Péturs-
borgin en var kallað Litla
Moskva. Þar bjó stórfiölskyldan,
afi, amma og megnið af þeirra af-
komendum. Afi var sósí-
alisti og við hliðina á hon-
um bjó í gamla daga Ámi
Helgason sem síðar gerðist
bindindisfrömuður í
Stykkishólmi og var lengst
til hægri. Á þeim tíma var
þar líka ein kona sem
drakk. Eins og ég sagði þá
var allt til þama sem til
var í stórborginni, bara í
einu eintaki.
Þegar ég tala um að
menn hafi verið vinstris-
innaðir þá einkenndist af-
staða þeirra mjög svo af sterkri
réttlætiskennd og ég man eftir því að
Lúðvík Jósefsson var í guðatölu. í Fá-
skrúðsfirði vora menn ekki Lúterstrú-
ar heldur Lúðvíkstrúar og Þórbergstrú-
ar. I dag em þeir enn Þórbergstrúar.“
um okkur skyldari
Frökkum en Islendingum
„Fyrr á öldinni höfðu franskir sjó-
menn dvalið í Fáskrúðsfirði og meðal
annars reist þar spítala og þar er gamall
franskur kirkjugarður. Við krakkamir
lékum okkur í rústum spítalans og í
franska
kirkjugarðin-
um rétt utan
við bæinn.
Þetta samfélag
Frakkanna var
æskuár-
um hans
í Fá-
skrúðs-
firði. Sjó-
mannadag-
urinn
sprettur lif-
andi upp
textanum
„Gatslitnum
Gefiunar" af
diskinum Engi-
sprettufaraldur,
Haraldur, sem
fiallar um árin
þegar menn
klæddust sínum
kúkabrúnu Gefi-
unaijakkafotum á
sparidögum, rétt eins og í öðrum pláss-
um og gáfu sér tíma til að gjóa auga á
stelpumar. „í gatslitnum Gefiunar fót-
um/ég gekk á eftir þér./Með grasið í Ið-
unnar skónum/og von í bijósti mér.“
Egilsstaðir c
síí.
Fáskrúösfjöröur
Berufjöröur
DV
ennþá svo lifandi í munnmælum að við
héldum að við værum miklu skyldari
þeim en íslendingum. Við vorum flest
mjög dökk á brún og brá og ánægð með
það. Ég fann alltaf fyrir stolti yfir því að
vera frönskublandaður því þeir björg-
uðu okkur frá úrkynjun.“
Þokan var verst
Hveijir vom helstu gallamir á pláss-
inu?
„Þegar ég var þama fannst mér haf-
golan sem skall á um miðjan dag slæm
en það versta var þokan. Mér fannst ég
lokast inni í þessum heimi og var alltaf
hræddur og kviðinn. Ég hélt að veröld-
in væri alls ekkert stærri. Ég hélt að
hún endaði í fiarðarkjaftinum, enda ól-
umst viö upp á bryggjunni. Þegar við
vorum ekki að leika okkur í frönskum
rústum lékum við okkur á bryggjunni.
Við misstum því aldrei af því þegar
skip komu í höfnina og mest var gam-
an þegar strandferðaskipið kom. Þá
þustu allir bæjarbúar niður á bryggju
og í bænum ríkti tívolístemning."
Fullt nafn: Gerður Kristný Guðjóns-
dóttir.
Fæðingardagur og ár: 10. júní 1970.
Maki: Kristján B. Jónasson.
Böm:
Starf: Rithöfundur og ritstjóri Mann-
lifs.
Skemmtilegast: Að fara á línuskauta.
Leiðinlegast: Að heyra konur gera lít-
ið úr hæfdeikum sinum. Ég er t.d.
ósammála Völu Þórsdóttur leikkonu
að hún hafi verið „heppin“ með þá
gagnrýni sem hún hefur fengiö á leik-
ritið sitt, eins og hún sagði í Degi á
þriðjudaginn. Það var einfaldlega gott
hjá henni og það hefur ekkert með
heppni að gera heldur vandvirkni,
frumleíka og hæfileika.
Uppáhaldsmatur: Kjúklingur.
Uppáhaldsdrykkur: Nýmjólk.
Fallegasta manneskjan (fyrir utan
maka): Hanna Rúna, gjaldkeri Fróða,
þegar hún réttir mér launaseðilinn
minn.
Fallegasta röddin: Ég get ekki gert
upp á milli Sigurjóns Kjartanssonar
og Jóns Gnarr. v
Uppáhaldsllkamshluti: Innanvert
vinstra læri sem skreytt er fæðingar-
bletti sem er eins og spegilmynd af Is-
landi með Vestfjarðakjálka, Reykja-
nesskaga og öllu tilheyrandi. Skaga-
fiörður er samt svolitið óljós.
Hlynnt eða andvlg rikistjóminni:
Eigum við ekki að gefa henni
sjens?
Með
hvaða teikni-
myndapersónu myndir þú vilja
eyða nótt: Tinna. Hann var líka
blaðamaður og mér þætti vænt um að
fá að vita hvar hann fékk birt eftir sig
efhi. Ég get ekki séð í bókunum að það
hafi gengiö neitt sérstaklega vel, hvað
þá hann hafi borið sig eftir þvi.
Uppáhaldsleikari: Magga Vilhjálms,
Steinunn Ólina, Halldóra Geirharðs...
Uppáhaldstónlistarmaður: Cesaria
Evora.
Sætasti stjómmálamaðurinn: Mér
finnst hlutverk þeirra ekki það að
vera „sætir“.
Uppáhaldssjónvarpsþáttur: Daria
sem sýndur er á MTV. Hann fjallar
um neikvæða unga konu, með hálfsítt
hár og gleraugu. Hm...hljómar
kunnuglega!
Leið-
inleg-
asta
auglýsingin:
10-11 auglýsingin
með Bessa og Áma. Spuminginl
„Keyptirðu nokkuö piparkökur?" ger-f
ir sig einfaldlega ekki.
Leiðinlegasta kvikmyndin: Arma-j
geddon og Matrix.
Sætasti sjónvarpsmaðurinn: Sig
Erla, skrifta í Stutt í spunann, er t
falleg.
Uppáhaldsskemmtistaður: 22 stend
ur alltaf fyrir sínu.
Besta „pikköpp“linan: Aldrei þurftj
að nota þær.
Hvað ætlar þú að verða þegar þú 1
verður stór: Ég ætlaði alltaf að verða I
það sem ég er einmitt núna. Vonandi i
verð ég það bara áfram því það er
býsna gaman.
Eitthvað að lokum: Má ég ekki taka
líka fiam hvetjar uppáhaldskvik-
myndimar minar em? Underground
og Cabaret.