Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.1999, Blaðsíða 14

14
óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVl'K, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Visir, netútgáfa Frjálsrar plmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtíngar af þeim.
Borgarstjórn skaðar Laugardal
Umhverfisslys borgarstjórnar Reykjavíkur í Laugar-
dal minnkar ekki viö, að stjórnmálaandstæðingar hafi í
vetur verið samþykkir því að mestu eða að forverar þess-
ara andstæðinga hafi fyrir aldarþriðjungi sett það inn á
borgarskipulagið við allt aðrar aðstæður.
„Þeir voru ekkert skárri en ég,“ er borgarstjóri að
segja, þegar hún afsakar sig með tilvísun til fyrrverandi
og núverandi pólitíkusa borgarinnar. Röksemdafærsla
borgarstjórans hefur frá ómunatíð fylgt billegum póli-
tíkusum, sem ekki nenna að verja málstaðinn.
Á sama hátt beita ráðherrar ríkisstjórnarinnar því fyr-
ir sig, að forverar þeirra hafi á sínum tíma samþykkt
virkjun, sem færir Eyjabakka í kaf. „Ekki benda á mig,“
segja Halldór, Finnur og Siv, alveg eins og Ingibjörg Sól-
rún. Lélegir pólitíkusar vísa frá sér ábyrgð.
Umhverfisslysin hófust snemma í Laugardal. Fyrsta
stórslysið varð, þegar leyft var að byggja í Skeifunni og
Fenjunum í stað þess að búa til beina tengingu milli
gróðurvinjanna í Laugardal, Elliðaárdal og Fossvogsdal.
Á þeim tíma skildu fáir gildi opinna svæða.
Lungu borgarinnar skipta miklu, hvort sem þau eru
notuð til útivistar eða ekki. Þau skapa víddir, draga úr
innilokunarkennd og bjóða útivistarkosti, sem síðar
meir verða mikils metnir af fólki, þegar áhugi á náttúru
og útivist hefur aukizt enn frá því, sem nú er.
Sú plága hefur löngum fylgt borgaryfirvöldum að telja
sig þurfa að þétta byggðina til að ná fram meiri hag-
kvæmni. Þetta varð einkum til vandræða á fyrra valda-
skeiði vinstri flokkanna í Reykjavík og hefur aftur verið
sett á oddinn af ráðamönnum Reykjavíkurlistans.
Afleiðingarnar hafa ekki bara orðið umhverfisslys,
heldur einnig umferðarslys. Hanna hefur orðið ný um-
ferðarmannvirki á dýran, óhagkvæman og hættulegan
hátt, af því að svigrúm þeirra er of lítið. Þannig var til
dæmis byggt ofan í núverandi Höfðabakkabrú.
Skipulagsfræðingar hafa aldrei getað svarað einfaldri
spurningu: Hvers vegna þarf að skipuleggja allt núna, í
stað þess að leyfa hlutunum að dankast, svo að eitthvað
sé eftir fyrir afkomendur okkar að skipuleggja, þegar að-
stæður eru orðnar allt aðrar en þær eru núna?
í Laugardal er afar vinsæl borgarstofnun, Fjölskyldu-
og húsdýragarðurinn, vinsæll áningarstaður barnafólks.
Hvorn garð um sig þarf að þrefalda að stærð til að mæta
kröfum náinnar framtíðar. Grasgarðinn þarf líka að vera
hægt að stækka, þegar tímar líða fram.
Með því að leyfa byggingu Landssíma- og skemmti-
húsa á þessu gróðursæla svæði er borgarstjórinn í
Reykjavík að þakka fyrir kosningapeninga og hindra
umtalsverða stækkun hinna vinsælu garða, þrengja þró-
unarkosti og skaða langtímahagsmuni.
Þótt menn hafi árið 1962 ekki séð þörfina fyrir opin
svæði í Laugardal, er hægt að sjá hana árið 1999. Þess
vegna ber borgaryfirvöldum að fella úr gildi úrelt skipu-
lagsákvæði og samþykkja ný, sem taka tillit til, að ýmsu
getur farið fram í borgarlífinu á aldarþriðjungi.
Því ber að afturkalla skaðlegar hugmyndir borgaryfir-
valda um byggingu símahúss og skemmtihúss í Laugar-
dal og leyfa afkomendum okkar að ráða, hvað verður
gert við svæðið. Á meðan má einfaldlega hafa þar tún og
beitiland fyrir húsdýr og hesta.
Fólk má ekki bíta sig í gamlar ákvarðanir frá frum-
stæðari tímum. Tíminn er fugl, sem flýgur hratt og flyt-
ur okkur ný gildi með nýjum kynslóðum.
Jónas Kristjánsson
LAUGARDAGUR 24. JÚLÍ 1999 3D"V
Atökin um Iran
Menn taka fljótt eftir því þegar
þeir kynnast írönum og menningu
þeirra að Persía hefur notið flókinn-
ar og þróaðrar menningar í nokkur
þúsund ár. Sú flókna menning og sá
mikli gróandi sem einkennir íranskt
þjóðlíf, menningu og stjómmál hefur
hins vegar auðveldlega dulist þeim
sem hafa fylgst með landinu í vest-
rænum fjölmiðlum síðustu áratugi.
Vísir að lýðræði
Khatami, forseti íran, var kosinn
til embættis í almennum kosningum
í landinu fyrir tveimur árum en mót-
frambjóðandi hans naut stuðnings
flestra helstu valdamanna landsins.
Fyrr á þessu ári voru tvö hundruð
þúsund fulltrúar kosnir til setu í
sveitarstjómum landsins. í báðum
tilvikum biðu þau öfl ósigur sem
mest völd hafa haft í landinu frá byltingunni fyrir
tuttugu ámm. Þótt hér sé aðeins um að ræða hluta af
flóknu valdakerfi landsins þá verður íran að teljast
mun lýðræðislegra samfélag en einvaldsríkin sem
Vesturlönd hafa myndað bandalag við hinum megin
Pesaflóa. Svigrúm til gagnrýni á stjórnvöld er líka
miklu mun meira í íran en í nágrannaríkjunum,
þrátt fyrir herferðir heittrúarmanna og gömlu valda-
klíkunnar gegn ritfrelsi í landinu. í byrjun næsta árs
verða haldnar þingkosningar í íran. Þar munu takast
á öflin sem komust til valda í byltingunni fyrir tutt-
ugu árum og umbótamenn undir forustu Khatamis,
forseta sem nýtur mikilla vinsælda.
stofnanir byltingarinnar ýmiss
konar kerfi við hlið hins eiginlega
ríkisvalds i íran. Gífurlegir hags-
munir hafa myndast í kringum
sum þessara kerfa eins og nærri
má geta. Trúarleiðtogar landsins
eru heldur ekki allir fríir við
áhuga á veraldlegum efnum og því
þurfa umbótamenn ekki síður að
glíma við þéttriðin hagsmunanet
en trúarlegar hugmyndir um rétta
skikkan mannlífsins.
Átökin
Trúarleiðtogar í íran og valdaklík-
ur í kringum þá hafa hópast í
kringum Khameni, leiðtoga bylt-
ingarinnar. Þeir óttast að forrétt-
indi þeirra og völd muni hverfa en
völd sín verja þeir þó auðvitað með
trúarlegum tilvísunum en ekki ver-
aldlegum. Þesseir trúarlegu skírskotanir höfða enn til
margra hinna fátækustu í borgum og bæjum írans.
Þótt stjóm trúarleiðtoganna einkennist af spillingu
og áhrifum ríkra forréttindahópa nýtur hún enn
stuðnings margra þeirra sem mest hafa orðið fyrir
barðinu á efnahagslegri stöðnun síðustu ára. Umbóta-
menn hafa á hinn bóginn flykkt sér um Khatami for-
seta en stefna hans heggur mjög nærri rótum þess
valdakerfis sem Khomeni erkiklerkur kom á í íran.
Þótt Khatami virði í orði stofnanir byltingarinnar er
ljóst að hann lítur til fólksins en ekki kennimanna
sem uppsprettu hins pólitíska valds. Þetta ógnar
römmum hagsmunum forréttindahópa, ekki síður en
hugmyndum trúarhópa.
Erlend tíðindi
Jón Ormur Halldórsson
Flókið stjórn-
kerfi
Hagur Vesturlanda
Ríki Vesturlanda geta haft mikinn pólitískan og
efnahagslegan hag af bættum samskiptum við íran.
Auk sögulegra vandræða vegna afskipta Breta og
Bandaríkjamanna af landinu hefur Palestínumálið
hamlað eðlilegum samskiptum við Bandaríkin og mál
Salmans Rushdies samskiptum við Breta. Ríki og fyr-
irtæki í Evrópu eygja hins vegar mikla möguleika í
íran sem er margfalt fjölmennara en einvaldsríkin
við Persaflóa en stefna Vesturlanda á svæðinu hefur
snúist um að verja þau gegn ímyndaðri ógn frá íran.
Sterkar stoðir standa undir efnahaglífinu sem inn-
lendum og erlendum mönnum hefur þó tekist að
lama á síðustu árum.
Það er ekki for-
setinn, heldur leið-
togi byltingarinnar,
ayatollah Khameni,
sem ræður íranska
hernum, lögregl-
unni og réttarkerf-
inu. Að auki er við
lýði tvöfalt valda-
kerfi í landinu sem
minnir sumpart á
tilhögun í kommún-
istaríkjum. Líkt og
flokkurinn í ríkjum
kommúnista mynd-
aði valdakerfi við
hlið framkvæmda-
valdsins mynda trú-
arleiðtogar, trúar-
legar stofnanir og
„Ríki og fyrirtæki í Evrópu eygja nú mikla möguleika í íran sem er margfalt fjölmennara
en einvaldsríkin við Persaflóa en stefna Vesturlanda á svæðinu hefur snúist um að verja
þau gegn ímyndaðri ógn frá íran.“
Hætta fram undan
Hættan er hins vegar sú að valdaklíkan sem mestu
hefur ráðið í landinu óttist svo mjög að missa smám
saman öll völd í hendur lýðræðislega kjörinna um-
bótamanna að hún grípi til örþrifaráða. Sú kenning
er vinsæl á meðal íhaldsmanna í íraþ að Khatami sé
eins konar Gorbatsjov og að kerfið sem byltingin kom
á í þjóðfélagsmálum og stjórnmálum muni hrynja
vegna umbóta hans eins og Sovétkerfið hrundi á
valdatíma Gorbatsjovs. Um leið er sú hætta fyrir
hendi að Khatami missi tökín á þeim óformlegu
hreyfingum ungs fólks sem urðu til í kringum fram-
boð hans til forseta. Þetta er ekki síst vegna þess að
forsetinn hefur neyðst til að fordæma þá stuðnings-
menn sína sem harðast hafa gagnrýnt valdakerfl
landsins en með því hefur Khatami enn sem komið er
tekist að haldið friðinn við valdaklíkurnar sem nú
óttast um sinn hag.
* ■*
skoðanir annarra
“ --------------------------------------
Frestur Baraks
„Það hefur tekið Ehud Barak, nýjan forsætisráð-
herra ísraels, minna en tvær vikur að blása nýju lífi í
j friðarferlið í Miðausturlöndum. Með því að sefja 15
mánaöa frest til að koma á lokasamkomulagi við
Palestínumenn og samningi við Sýrland um bæði
Gólanhæðir og Libanon gerir Barak ljóst að hann trúi
því að hægt verði að leysa grundvaOaratriðin tiltölu-
j lega skjótt ef aUir aðUar vilja koma á friði. Það verður
I ekki auðvelt. En það verður aðeins mögulegt að koma
á víðtæku samkomulagi séu aUir aðUar reiðubúnir að
; taka einhverja áhættu.
Úr forystugrein New York Times 21. júlí.
Kína hnyklar vöðvana
j „Yflrvöld í Peking hafa mætt ögrunum úr ýmsum
. áttum og bregðast við eins og einræðisstjórnir gera i
j slíkum tiUeUum. Þau setja á bönn og hnýkla vöðvana.
j Kínversk yfirvöld hafa nú bannað hreyfinguna Falun
gong eftir aö hafa handtekið marga leiðtoga hennar.
Þetta gerðist aðeins nokkrum dögum eftir æfingar kín-
verska hersins nálægt Taívan. Ekkert beint samband
er á miUi þessara aðgerða. En með þessum aðgerðum
eru leiðtogar Kína að segja að þeir fmni fyrir óöryggi."
Úr forystugrein Aftenposten 22. júlí.
Eins og aðrir en betri
„David Kennedy, sonur Roberts Kennedys, var eitt
sinn spurður hvað það þýddi að vera Kennedy. „Það
þýðir að við erum eins og aUir aðrir en við erum
betri,“ svaraði hann. Sú sannfæring að vera útvalinn
og tUheyra útvalinni íjölskyldu sem samkvæmt ein-
hverju valdi, forfóðurnum Joseph eða guði, á að gegna
sérlega mikUvægu hlutverki í lífi hinnar stóru þjóðar
er athyglisverð. Þessa tilfinningu hafði John F. Kenn-
edy, forsetinn sem var myrtur, Robert Kennedy, bróðir
hans, sem einnig var myrtur, og systkini þeirra, börn
og barnaböm hafa einnig haft þessa sannfæringu.“
Úr forystugrein Aftonbladet 18. júlí.