Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1999, Page 12

12
FIMMTUDAGUR 29. JÚLÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfuslyóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar plmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Takmörkuð biðlund
Útkoma Samfylkingarinnar í þingkosningunum í vor
olli fylgismönnum hennar vonbrigöum. Fylkingin bauð
fram sem kosningabandalag fjögurra flokka, enda ekki
orðin formlegur stjórnmálaflokkur. Fyrir bandalaginu
fór talsmaður en ekki formaður. Liklegt er að fyrirkomu-
lagið hafi háð starfinu fyrir kosningarnar og með því
haft áhrif á úrslitin. Þá skipti og verulegu máli að klofn-
ingur varð á vinstri væng stjórnmálanna. Vinstrihreyf-
ingin - grænt framboð náði fótfestu vinstra megin við
Samfylkinguna.
Stöðunni eftir kosningarnar, ekki síst vegna skipu-
lagsmála og forystuvanda Samfylkingarinnar, var lýst
sem tilvistarkreppu. Þá þegar var kallað eftir flokks-
stofnun og nýrri forystu sem fyrst en þeir sem ráðið
hafa ferðinni hafa viljað fara hægar. Sighvatur Björg-
vinsson hefur til dæmis sagt að menn hlaupi ekki til og
stofni flokk án undirbúnings. Spor liðinna ára og ára-
tuga hræði. Undirbúningsstarf sé í gangi og formleg
flokksstofnun verði á næsta ári.
Skoðanakönnun sem Gallup birti í liðinni viku sýnir
að kjósendur virðast ekki hafa sömu þolinmæði og bið-
lund og forysta Samfylkingarinnar. í henni mældist
fylgi Samfylkingarinnar rúmlega 18 prósent sem er
nærri 8 prósentustigum minna en í kosningunum. Mið-
að við könnunina hefur Samfylkingin tapað nær þriðj-
ungi fylgis síns.
Það má með sanni segja að pólitísk umræða sé í lág-
marki yfir hásumarið. Flokkarnir fengu þó tækifæri til
að kynna sig og stefnumál sín á stuttu sumarþingi í síð-
asta mánuði. Ekki er að sjá að 'Samfylkingunni hafi tek-
ist að nýta sér það tækifæri. Annað gildir um Vinstri-
hreyfmguna - grænt framboð. Fylgi flokksins mældist
rúmlega 14 prósent í könnuninni. Hann hefur því bætt
verulega við sig frá kosningum eða sem nemur 5 pró-
sentustigum. Á meðan Samfylkingin tapar þriðjungi fylg-
is er fylgisaukning Vinstrihreyfingarinnar - græns fram-
boðs um 40 prósent.
Ágúst Einarsson, fyrrum þingmaður, hefur hvatt fé-
laga sína til þess að hraða flokksstofnun. Á vefsíðu sinni
segir hann fylgistap Samfylkingarinnar ekki koma á
óvart. Það vanti skýra stefnumörkun eftir kosningar.
Fólkið sem kaus Samfylkinguna hafi enn ekki séð hvern-
ig hún ætli að mæta væntingum með nýjum flokki. For-
ystan hafi kosið að vinna áfram í farvegum gömlu flokk-
anna í stað þess að hraða stofnun flokks. í könnuninni
hafi kjósendur sagt álit sitt á þessum vinnubrögðum.
Hvað sem líður erfiðleikum þess að koma saman nýj-
um flokki á grunni gamalla er það veikt að ætla sér að
sitja allt næsta þing án formlegrar flokksstofnimar með
tilheyrandi innra starfi og kjöri forystu. Það veikir Sam-
fylkinguna sem forystuafl stjórnarandstöðunnar. Á því
hagnast stjómarmeirihlutinn en ekki síður helsti keppi-
nautur Samfylkingarinnar um fylgi vinstrimanna,
Vinstrihreyfingin - grænt framboð.
Forysta kosningabandalagsins ætlar sér tíma til næsta
árs og skákar í því skjóli að langt sé til næstu kosninga.
Því sé hægt að bíða til næsta árs. Þótt ekki megi gera of
mikið úr einni könnun hlýtur fylgistapið þó að koma róti
á hugi forystumanna. Biðlund kjósenda eru takmörk
sett. Fyrrum þingmaður talar fyrir hönd margra flokks-
systkina sinna þegar hann brýnir forystuna til stofnun-
ar Samfylkingarfélaga í einstökum kjördæmum strax í
haust sem leiði til stofnunar flokks á landsvísu sem fyrst.
Jónas Haraldsson
„Einn fyrrv. bankastjóri Landsbankans er nú talinn bíða eftir bankastjórastóli í Seðlabankanum."
Sök bítur
saklausan
" eftir að hafa tapað stór-
Kiallarinn hafðí venð
í*l*,,,**, ,,,,, m.a. til atvinnugreina á
tilraunastigi, eins og
loðdýra- og fiskeldis,
einnig til tækjaleigunn-
ar Lindar.
Ljóst var frá upphafi
að loðdýraeldi væri
mjög áhættusamt. Lax-
eldi til útflutnings var
fyrirsjáanlega ekki sam-
keppnishæft vegna mun
betri aðstöðu t.d. Norð-
manna sem hafa lygna
firði og hærri sjávar-
hita. Erlendir bankar
fara mjög nákvæmlega
yfir rekstraráætlanir og
áhættu áður en lánað
„Landsbankinn fékk áður margra
milljarða framlag úr ríkissjóði til
að laga eiginfjárstöðu eftir að
hafa tapað stórfé; lánað hafði
verið m.a. til atvinnugreina á til-
raunastigi eins og loðdýra- og
fiskeldis, einnigtil tækjaleigunn-
ar Lindar.“
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
Það má með
sanni segja að
margur landinn
hafi hlotið skrá-
veifur vegna efna-
hagsstjómunar og
ástands i þjóðmál-
um. Langtímum
saman geisaði óða-
verðbólga sem
brenndi sparifé
fólks og hugtakið
„græddur er
geymdur eyrir“
snerist upp í farsa.
Fjármálastofnun-
um var stjórnað
pólitískt og þær
réðu hvert auöur-
inn rann og hvar
rauður loginn
brann, „græddur
var lánfenginn eyr-
ir“.
Landbúnaður
var ríkisrekinn og
dýr rányrkja á
kostnað almenn-
ings sem hafði enga
aðra leið til spam-
aðar og öryggis en
að fjárfesta í
steypu. Snjallir
braskarar, sem
þekktu Matador-
spilið, högnuðust; almenningur
kunni ekki leikreglumar eða hafði
ekki aðgöngumiða.
Afleiðingamar blöstu við, eng-
inn spamaður, fjárfestingarmistök
í atvinnulífi og slæm afkoma eldri
borgara og vanmáttugra. Hugtakið
ábyrgð var meiningarlaust með
öllu.
Hvað er ábyrgð?
Fyrir nokkrum árum bar svo til
tíðinda að ráðherra sagði af sér.
Undur og stórmerki. Þrir banka-
stjórar Landsbankans (Lsb.) urðu
svo að segja af sér vegna misnotk-
unar á risnu. Sko til, er virkilega
að rofa til? Landsbankinn fékk
áður margra milljarða framlag úr
rikissjóði til að laga eiginfjárstöðu
er. Hvöpnig var fagmennsku Lsb.
háttað og hver bar ábyrgð? Auðvit-
að varð almenningur að borga
brúsann!
Fúapyttur
Lindarmálið svokallaða sýndi
að ekki era allar lindir auðsupp-
sprettur. Tækjaleigur eru nokkurs
konar gorkúlufyrirbæri sem þrifst
á vanþroskuðum atvinnu- og pen-
ingamarkaði. Ekkert er við því að
segja að einstaklingar reyni fyrir
sér í slíku. En hvemig ratar slíkt
fyrirtæki í eigu Lsb.? Á endanum
tapaðist milljarður króna á ævin-
týrinu.
Viðskiptaráðherra telur að
mannorð ábyrgðaraðila sé hreins-
að með því að lögreglurannsókn
leiddi ekki í ljós saknæmt athæfi.
Ábyrgðarleysi og glæframennska
með almannafé era sem sagt ekki
ámælisverð! Einn fv. bankastjóri
Lsb. er nú talinn bíða eftir banka-
stjórastóli í Seðlabankanum. Verði
það hefur viðskiptaráðherra end-
anlega reist sér minnisvarða fyrir
eitt mesta hneyksli aldarinnar.
Hringekjan
Verðbólguhringekjan á síðustu
áratugum var mesti arðræninginn
en rætumar era margar. Ein sú
stærsta er samanburðarfræði og
kapphlaup launþega í kjaramál-
um. Sólstöðusamningarnir 1977
líktust brunaútsölu á gjaldmiðli og
sparnaði þjóðarinnar. Launþegum
var beitt purkunarlaust í pólitísku
skyni og fyrrverandi ráðherrar
vora viðstaddir og kyntu undir;
kauphækkun varð tugh- prósenta.
Allir nema glámskyggnir sáu
glapræðið.
Því verr reynast heimskra
manna ráð sem þeir fleiri koma
saman. Verðbólga var fljót að
ónýta árangurinn og gott betur;
þeir sem valdið höfðu snúningi
hringekjunnar töpuðu en þeir
vanmáttugri hrukku af henni og
töpuðu mestu. Enn einu sinni
bára saklausir skellinn.
Samanburðarfræði og stílbrot
Opinberir launþegar hafa að
undanfornu gengið á undan öðr-
um með aðferðum sem eru á
mörkum eða utan laga; ekki er
staðið við samninga heldur reynt
að koma af stað nýjum samning-
um með þvingunum. Það er hrein-
asti bamaskapur að halda að ein-
hverjir hópar hafl fríspil um
kjarabætur; öOu slíku er haldið til
haga og_samanburðarfræðin sér til
þess Áð aðrir hópar safna í sarp-
inn og taka tU sinna ráða með nýj-
um aðferðum sem heObrigðisstétt-
ir og kennarar hafa skapað. Kenn-
urúm verður ekki skotaskuld úr
því að kenna öðrum. Sá veldur
miklu sem upphafinu veldur.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Óvissa um framtíðartekjur
„Efnahagslega sjálfstæðar þjóðir og einstaklingar
geta ekki eytt um efni fram.... Óvissa ríkir bæði um
framtíðartekjur og þau kjör sem bjóðast við endur-
fjármögnun skulda í framtiöinni. Skuldum fylgir því
áhætta. Eyðsla þjóðar eða einstaklinga kann að
byggjast á of bjartsýnu mati á framtíðartekjum. Þaö
getur síðan kallað á erfiðan samdrátt í útgjöldum
þegar veraleikinn blasir við. Hugsanlegt er að þetta
eigi við heimOin hér á landi um þessar mundir en
skuldir þeirra voru í lok sl. árs nærri 40% hærri en
árlegar ráðstöfunartekjur."
Már Guðmundsson, hagfr. Seðlabankans, i Við-
skiptablaðinu 28. júlí.
Klofin verkalýðshreyfing?
„MikO gerjun er um þessar mundir innan sam-
taka atvinnurekenda og launafólks. Vinnuveitendur
hafa hins vegar þegar náð landi með breyttu skipu-
lagi og víðtækari sameiningu en innan hreyfingar
launafólks er mikil óvissa ríkjandi um framtiðina og
alvarlegur ágreiningur um skipulagsmál. Sú staða
gæti hæglega komið upp í næstu samningum að
verkcdýðshreyfmgin stæði klofm andspænis sam-
einaðri fylkingu atvinnurekenda. ... Það eina sem á
að skipta máli varðandi skipulag samtaka launa-
fólks er einfaldlega hvaða form dugar best til að ná
árangri í kjarabaráttunni."
Elías Snæland Jónsson, i forystugrein Dags, 27. júlí.
Skuldir heimila tákna bjarta
framtíðarsýn
„Þeir sem taka neyslulán gera það í trausti þess
að síðari tíma tekjur þeirra dugi tO að greiða skuld-
ina. Lántaka og sparnaður era aðferðir tO að jafna
neyslu yfir ævina. íslendingar gera greinilega ráð
fyrir því að mikil kaupmáttaraukning síðustu ára sé
varanleg. Þess vegna treysta sumir sér til þess að
búa í dýrara húsnæði og aka um á finni bOum en t.d.
á árunum 1992-94, þegar blikur voru á lofti og at-
vinnuleysi jókst. Aukning skulda heimilanna er því
fyrst og fremst merki um bjarta framtíðarsýn en
lýsa ekki neinu neyðarástandi.“
Margeir Pétursson, framkvstj. MP Veröbréfa hf., í
Viðskiptabl. 28. júlí.