Dagblaðið Vísir - DV - 04.08.1999, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 4. ÁGÚST 1999
Viðskipti
Þetta helst: ... Viðskipti á VÞÍ 1.195 m.kr. ... Mest með húsbréf, 362 m.kr. ... Skuldabréf alls 859
m.kr. ... Hlutabréfaviðskipti aðeins 69 m.kr. ... Mest með bréf FBA, 11 m.kr., en gengið lækkaði ...
Básafell hækkaði um 11,1% en lítil viðskipti að baki ... Tæknival hækkaði um 4,2%
Breytingar í landbúnaði gætu stóraukið kaupmátt:
Allt að 10% kaup-
máttaraukning
Markaðsvæðing landbúnaðar
- aukinn kaupmáttur og ráðstöfunartekjur
120
115
110
105
100
95
90
Lægra búvöruverð skilar
auknum kaupmætti
;§> %í:ú t11 ' 'i'Sk v.: R
1994 1995 1996 1997 1998 1999*
Ráðstöfunartekjur á mann. Vísitala 1990=100
Innlend landbúnaöarvara
er 7,4% af útgiöldum
heimila. Ef íslendingar
næöu meöalbúvöruverði
OECD, sem er 40% lægra
en hér, væri hægt aö auka
kaupmátt um 3-10%, mest
hjá barna- og láglaunafólki.
Reynsla nágrannaþjóöa
okkar, t.d. Færeyja, sýnir
að þetta er vel mögulegt.
*spá
Það er sorglegt en staðreynd að
sérhver íslendingur þarf að sætta
sig við verri lífskjör en ella vegna
þeirrar landbúnaðarstefnu sem rek-
in er á íslandi. Kostnaðurinn sem
almenningur ber er gríðarlegur.
Stuðningur við landbúnað á íslandi
á síðasta ári var 15 milljarðar sem
við greiðum annars vegar í formi
hærri skattbyrði og hins vegar í
mjög háu vöruverði. Stuðningur
okkar er sá næsthæsti i heiminum á
eftir Sviss og þrátt fyrir að fara
lækkandi sem hlutfall af landsfram-
leiðslu er hann enn gríðarlegur. Út-
gjöld ríkisins hafa farið stighækk-
andi samkvæmt tölum úr fjárlögum
og að öðru óbreyttu munu þau
halda áfram að hækka. Sem hlutfall
af heildarútgjöldum fer stuðningur-
inn samt minnkandi. Markaðs-
stuðningur við landbúnaðinn held-
ur líka áfram að vaxa vegna þess að
verð á landbúnaðarafurðum lækkar
mun hraðar en hérlendis. Þetta og
það sem á eftir kemur er efni sem
unnið er innan stjómkerfisins, m.a.
í fjármálaráðuneytinu.
Allt 10% kaupmáttaraukning
Það er flókið mál að lýsa því
hvemig landbúnaður er rekinn á ís-
landi. Það er að minnsta kosti ljóst
að hann er ekki rekinn eins og hver
önnur atvinnugrein þar sem virð-
ing er borin fyrir markaðslögmál-
um. Verðlagsmiðstýring, fram-
leiðslukvótar, útflutningsbætur,
beingreiðslur, niðurgreiðslur og
innflutningshöft hafa einkennt
þessa merku atvinnugrein og haft í
fór með sér óheyrilegan kostnað
sem neytendur bera á endanum. Ef
íslendingar færa að reka landbúnað
eins og hverja aðra atvinnustcirf-
semi væri hægt að stórauka kaup-
mátt hér á landi.
Mismunur á meðalbúvöruverði
hér á landi og í OECD-ríkjunum er
um 40%. Miklar líkur eru á að hægt
væri að ná verði á landbúnaðaraf-
urðum niður sem þessu næmi ef
markaðslögmálin fengju að ráða
ferðinni. Reynsla annarra þjóða, t.d.
Færeyinga, gefur það augljóslega til
kynna. Viö þessa breytingu má gera
ráð fyrir að kaupmáttur hækki hjá
láglauna- og bamafólki um 10% á
ári. Samkvæmt tölum Hagstofu ís-
lands nema búvörar 7,4% af útgjöld-
um vísitölufjölskyldunnar. Að með-
altali mætti því gera ráð fyrir 3%
kaupmáttaraukningu. En láglauna-
og barnafólk eyðir hlutfallslega
meira í landbúnaðarvörur og því
gæti þeirra kaupmáttciraukning
hæglega orðið 10% ári. Til saman-
burðar hefur kaupmáttur hér á
landi aukist um 5% á ári undanfar-
in ár sem er með því mesta sem
þekkist í heiminum. Það má því öll-
um ljóst vera að hægt er að bæta
lífskjör hér á landi verulega ef við
tökum til hendinni innan stjóm-
kerfisins.
Gott dæmi
Hjá frændum okkar i Færeyjum
er lambakjöt, sem og aðrar landbún-
aðarafurðir, mun ódýrara en hér á
landi. Bónus flytur inn nýsjálenskt
lambakjöt til Færeyja sem kostar
aðeins fimmtung af verði íslensks
lambakjöts sem þó er niðurgreitt
um helming. Ef íslenskt lambakjöt
er tíu sinnum betra þá er þetta í
góöu lagi en eigum við ekki að leyfa
neytendum að meta það. Hvorki
stjómvöld né bændaforystan getur
sest í dómarasæti um gæði lamba-
kjöts og sagt neytendum hvað þeim
hentar. Þetta eiga íslenskir neytend-
ur að fá að meta sjálfir. Aukin gagn-
rýnin umræða er þvi nauðsynleg til
að koma hreyfingu á þetta brýna
mál. -bmg
Stálsmiðjan og Slipp-
stöðin sameinast
Bjarni Óskar Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri Þörungaverksmiðj-
unnar á Reykhólum, segir að þang-
skurður á þessu ári hafi gengið bet-
ur en nokkru sinni fyrr. Hann er
meira að segja betri en á metárinu
1997. Starfsmenn eru nú um 24 tals-
ins, auk verktaka í þangskurði.
Blikur era þó á lofti þar sem til
hefur staðið sala á bandariska fyrir-
tækinu Kelco sem er jafnframt eig-
andi verksmiðjunnar. Það gæti
hugsanlega haft einhver tímbundin
áhrif á afurðasölu þegar líður á árið
sem gæti aftur komið í veg fyrir að
árið 1999 verði metár hjá verksmiðj-
unni. Á almennan markað er sala
verksmiðjunnar þó vaxandi, að
sögn framkvæmdastjórans.
„Síöasta ár kom ágætlega út,“
sagði Bjami Óskar. „Þá vorum við
með um 12,5 milljóna króna hagnað
sem er þó nokkuð minna en metár-
ið 1997. Þess ber þó að geta að tveir
mánuðir fóru í stopp í fyrra vegna
endumýjunar á tækjum.
Við fengum lífræna vottun 14.
maí. Það hefur þá þýðingu fyrir
okkur að varan verður eftirsóttari á
vaxandi heimsmarkaði á þessu
sviði. Ég á von á að þetta gagnist
okkur vel, t.d. í Bandaríkjunum.
Það er Tún hér á íslandi sem gerir
þessa vottun í samráði við breskt
fyrirtæki. Síðan fengum við mjög
virt bandarískt vottunarfyrirtæki,
Quality Assurans International, til
að taka þátt í þessu líka. Við erum
þannig ágætlega vottaðir gagnvart
Evrópubandalaginu með vottuninni
frá Túni og eins gagnvart Banda-
ríkjunum og Asíumarkaði með vott-
un QAI.“
Þörungaverksmiðjan á Reykhól-
um er eins vistvæn og hugsast get-
ur. Hún vinnur úr endurnýjanlegu
hráefni og nýtir ekki nema um 16
þúsund af áætlaðri 500 þúsund
tonna nýtanlegri framleiðslugetu
Breiðafjarðar á þangi. Þurrkunin á
þanginu er síðan framkvæmd með
jarðhita og raforku sem unnin er
með vatnsafli. Þá eru engin aukefni
notuð við framleiðsluna. -HKr.
Stjórnir Slippstöðvarinnar hf. á
Akureyri og Stálsmiðjunnar hf. í
Reykjavík hafa samþykkt samruna
félaganna miðað við 31. ágúst nk.
Þar með verður til sameinað félag
sem verður öflugasta og stærsta
málmiðnaðarfyrirtæki landsins, með
nærri 280 starfsmenn. Sameinaða
fyrirtækið verður fyrst og fremst í
samkeppni við erlenda aðila um stór
íslensk skipa- og landverkefni.
Skipaþjónusta, málm-, tré- og vél-
smíði, stóriðju- og virkjanafram-
kvæmdir verða áfram fyrirferðar-
mestu þættimir á verkefnasviðinu.
Hluthafar í Stálsmiðjunni hf. eign-
ast 54 prósenta hlut í sameinuðu fé-
lagi og hluthafar Slippstöðvarinnar
46 prósent samkvæmt samkomulag-
inu. Samhliða þessu hefur Slippfé-
lagið hf. keypt 30 prósenta hlut af
eigendum Slippstöðvarinnar hf. sem
reiknast vera 13,8 prósenta hlutur í
sameinuðu fyrirtæki. Slippfélagið hf.
er þannig stærsti hluthafmn í nýju
félagi. Ákvarðanir stjórna félaganna
eru teknar með fyrirvara um sam-
þykki hluthafafunda þeirra sem
áformað er að boða til í næsta mán-
uði. FBA-ráðgjöf hf. hefur annast
ráðgjöf og umsjón varðandi samruna
félaganna.
Ný stjórn mun ráða forstjóra að
hinu sameinaða félagi, sem enn hef-
ur ekki hlotið nafn, en núverandi
framkvæmdastjórar Stálsmiðjunnar
hf. og Slippstöðvarinnar hf. starfa
áfram. Rekstur starfsstöðvanna
tveggja verður sjálfstæður, þótt
veigamikil atriði i áætlanagerð,
skrifstofu- og reikningshaldi, sölu-
og markaðsmálum verði sameigin-
leg, svo og tækni- og þróunarsvið
starfseminnar.
Sterkari sameinuð
Sameinað félag stendur sterkara
að vígi en fyrirtækin tvö aðskilin því
áhættudreifmg er meiri í verkefnum
og áhrif einstakra stórra verkefna
minnka. Sveiflur í verkefna-
stöðu hafa einkennt skipa-
smíðaiðnað-, málmiðnað-,
stóriðju- og virkjanafram-
kvæmdir og sameiginlegt fé-
lag getur nýtt starfsmenn og
aðstöðu betur i álagssveifl-
um. Þetta á að draga úr
keðjuverkun verkefna sem
eru á eftir áætlun. Enn frem-
ur eru ekki fyrirhugaðar
uppsagnir vegna samrunans.
Sameinað félag hefur
mpguleika á að verða öflugra
en félögin tvö í sitt hvoru
lagi. Það hefur burði til að auka
traust viðskiptavina og skapa sér enn
betri ímynd en félögin hafa í dag.
Þetta getur aukið áhuga viðskipta-
vina varðandi stærri verkefni og lík-
ur á að stærri skipaverkefni séu unn-
in á íslandi.
Með sameiningu hefur nýtt félag
bolmagn til að starfrækja öflugri og
sérhæfðari sölu- og tæknideild og get-
ur lagt aukna áherslu á virkari
markaðssetningu. Auglýsingar og
markaðssetning skila sér betur, auk
þess sem félagið getur veriö sýni-
legra og hafið sókn í að afla stærri
verkefna. -bmg
Frá Þörungaverksmiðjunni á Reykhólum. DV-mynd Höröur.
Þörungaverksmiðjan á Reykhólum:
Betri gangur en
metárið 1997
- segir Bjarni Óskar Halldórsson
Sameining Stálsmiðjunnar og Slippstöðvar-
innar var kynnt í gær. Hér er samningurinn
undirritaður. DV-mynd E.ÓI.
87 milljóna hagnaður
Hagnaður Hampiðjunnar var 87
milljónir króna fyrstu sex mánuði
ársins, samanborið við 102 milljónir
árið 1998 en hagnaður af reglulegri
starfsemi eftir skatta var 61 milljón.
Ef hagnaður af reglulegri starfsemi
fyrir skatta er skoðaður sem hlutfall
af rekstrartekjum hækkar það hlut-
fall úr 10,5% í 10,7%. Skýrkigin á því
er fyrst og fremst betri staða fjár-
magnsliða. Hlutfall hagnaðar af reglu-
legri starf-
semi eftir
skatta af
rekstrartekj-
um fer úr
7,9% í 6,7%,
en það
skýrist af auknum skattgreiðslum. Al-
mennt er talið að rekstrarhorfur
Hampiðjunnar séu góðar, bæði til
lengri og skemmri tíma.
Vöruskiptahalli minnkar
Vöruskiptin voru óhagstæð í júni
um 2,6 milljarða króna. Fyrstu sex
mánuði ársins var halli af vöruskipt-
um 10,7 milljarðar en á sama tíma i
fyrra var hallinn 16 milljarðar. Því
hefur vöruskiptajöfnuðurinn batnað
um 5,3 milljarða. Þegar tekið hefur
verið tillit til óreglulegra liða, t.d.
flugvélakaupa, þá er batinn minni en
vonast var til, að mati sérfræðinga
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins.
Aukin hagvöxtur
Hagvöxtur á evrusvæðinu verður
3% árið 2000, að mati Deutsche
Bank, en á þessu ári er búist við 2%.
Taliö er að aukin útflutningur á iðn-
aðarvörum og aukin einkaneysla
verði driíkraftur aukins hagvaxtar.
Því er jafnframt spáð að gengi evr-
unnar gagnvart dollar verði á bilinu
1,15 til 1,20.
Taka ián í Evrópu
Almenningur í Bandaríkjunum
verður lítið var við tilkomu evrunn-
ar í Evrópu. Hins vegar hafa lágir
vextir og hagstæð gengisþróun haft
þau áhrif að bandarísk fyrirtæki
taka í auknum mæli lán í Evrópu.
Það sem af er þessu ári hafa banda-
rísk fyrirtæki gefið út skuldabréf i
evrum að verðmæti 1.110 milljarðar
króna sem er helmingi meira en allt
síðasta ár.
Töluverðir möguleikar felast i sölu
veiðarfæra til íslenskra útgerða sem í
vaxandi mæli veiða kolmunna og aðr-
ar tegundir uppsjávarflska í flottroll.
Einnig er búist við áframhaldandi
aukningu á sölu veiðarfæra erlendis.
Þó ber að hafa i huga að hagnaður af
reglulegri starfsemi samstæðunnar
síðustu árin hefur að mestu orðið til á
fyrri helmingi þeirra.
Scandinavian Holding selur í FBA
Eignarhaldsfélagið Orca, sem er
skráð í Lúxemborg, hefur keypt
22,1% hlut Scandinavian Holding í
FBA. Til viðhótar hefur Orca keypt
4,4% hlut í FBA og á
nú 26,5% í heildar-
hlutafé bankans.
Scandinavian Hold-
ing er í eigu Kaup-
þings hf., sparisjóð-
anna og tengdra fé-
laga. Að sögn Sig-
urðar Einarssonar,
forstjóra Kaupþings, Sigurður
stendur hópur fjár- Einarsson.
festa á vegum Gests Jónssonar lög-
manns að baki Orca. Þeir gerðu
Scandinavian Holding tilboð í hlut-
inn í FBA sem gengið var að. Við-
skiptavefurinn greindi frá.
Minnsta atvinnuleysi í 18 ár
Atvinnuleysi á Spáni er nú 9,54%
og er það minnsta atvinnuleysi sem
mælst hefur í 18 ár. Á síðasta ári
minnkaði atvinnuleysi um 13,16% og
hér er því um verulega bót að ræða.
Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn hefur
sagt að mikið atvinnuleysi á Spáni
sé mesta efnahagsvandamál Spán-
verja. Þrátt fyrir minnkandi at-
vinnuleysi segja sumir að í reynd sé
atvinnuleysi allt að 17% sem er það
mesta í Evrópusambandinu. -bmg