Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.1999, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 1999
11
I
Listaskáli án ábyrgðar
i

i
i
Einar Hákonarson
er reiður. Og þegar
Einar er reiður gengur
hann út: úr samtökum
myndlistarmanna,
samtökum graflklista-
manna, Myndlista- og
handíðaskóla íslands,
Myndlistaskólanum í
Hafnarfirði, bæjar-
stjórn Hveragerðis, ís-
lensku samfélagi, út úr
viðræðusambandi við
siðað fólk. Því útganga
er fljótlegri en skoð-
anaskipti.
Það eru heldur ekki
skoðanir sem Einar
viðrar í reiðikasti sem
Morgunblaðið birtir
þann 7. ágúst heldur
sárindi og yfirgengileg
þráhyggja. Vonandi
hefur hann fengið út-
rás fyrir það fyrr-
nefnda með persónu-
legum ávirðingum. Það
er skynsamlegt af hon-
um að bera upp á mig
aldarfj órðungsgamla
vanþekkingu sem
hvorki verður sönnuð
né afsönnuð. Og líkt
honum að tala hæðnis-
lega um þá sem reynt
hafa að koma sér áfram í lífínu á faglegum
forsendum en ekki pólitískum.
Hins vegar veit ég ekki hvort til er nokk-
urt meðal við þráhyggju Einars. Sem er
ekki einvörðungu óhamingja hans sjálfs, og
þar með hans einkamál, því hún hefur þeg-
ar kostað okkur skattgreiðendur talsverðar
fúlgur. Og á eftir að valda okkur frekari
búsifjum því Einar kallar opinskátt eftir
aðstoð sunnlenskra yfirvalda og ríkisins til
að halda listaskála sínum gangandi. Gætir
þess þó að nefna ekki upphæðir.
Hvernig hirtist svo þessi þráhyggja? Jú,
hún hljóðar m.a. upp á það að málaralistin
í landihu búi við svo miklar þrengingar
vegna afskipta fákunnandi og ijandsam-
legra listfræðinga að hann, Einar Hákonar-
son, hafl séð sinn kost vænstan að setja upp
sal i Hveragerði þessari göfugu og afskiptu
list til bjargar. Andstaða við þennan mál-
flutning er sjálfkrafa atlaga að málverkinu.
Eða Einari sjálfum, holdgervingi málverks-
ins.
Einar Hákonarson á opnunarsýningu í Listaskálanum í Hveragerði.
Kolrangar aðsóknartölur
Hlægilegasta innlegg í listfræðingabálk
Einars er einmitt að finna í Morgunblað-
skasti hans. Þar upplýsir hann að við undir-
búning byggingar Listaskálans hafi hann
grennslast fyrir um aðsóknartölur á stóru
söfnunum í Reykjavík. Þá hafi listfræðingar
á þessum söfnum gefið honum upp „kolrang-
ar“ aðsóknartölur sem þeir hafi áður notað
„til að koma betur út í augum yfirboðara
sinna". Má á Einari skilja að þar með hafi
„reiknilíkan“ hans varðandi Listaskálann
verið meingallað frá fæðingu. Hvað segir það
okkur? Jú, að fjárhagserfiðleikar Listaskál-
ans séu að stórum hluta listfræðingum að
kenna. Eða söfnunum í Reykjavík. Eða lista-
áhugafólkinu sem aldrei lét sjá sig. Öllum
öðrum en Einari sjálfum.
Hvernig datt Einari Hákonarsyni í hug að
leggja aðsókn að stóru söfnunum í Reykjavík
til grundvallar útreikningum á því hvort
hægt væri að reka sýningarsal fyrir austan
flall? Hvarflaði aldrei að honum að kanna að-
sókn að sýningarstöðun-
um fyrir austan fjall:
Listasafni Ámesinga,
byggðarsöfnunum, Þrast-
arlundi o.s.frv.?
Við
hestaheilsu
Ekkert af því
sem Einar hefur
sagt um vanhæfni
listfræðinga og
áhugaleysi þeirra
um viðgang ís-
lenskrar málara-
listar hefur hann rökstutt
einu orði. Enda er það
ekki hægt. Sjálfsagt eru
listfræðingar á íslandi
eins misjafnir og þeir eru
margir. Ekki dytti mér í
hug að gera allri listmál-
arastétt íslands upp þær
skoðanir sem Einar hefur
haft uppi, jafnvel þótt ýms-
ir þeirra hafi glæpst til að
senda honum verk á „sam-
stöðusýningu". Orðsend-
ing frá Jóni Axel Bjöms-
syni myndlistarmanni í
Morgunblaðinu í gær
bendir þó til þess að brest-
ir hafi verið í þessari „samstöðu" frá upp-
hafi.
Ekki er Einari heldur nein lífsins leið að
sanna að „málverkið eigi undir högg að
sækja" í íslenskri myndlist, eins og hann
segir í sýningarskrá. Hvert sem litið er í
myndlistarlífmu ber allt að sama brunni,
málverkið er við hestaheilsu, takk, og selst
betur en nokkur annar myndlistarmiðill. Til
dæmis er málverkið „andlit" okkar íslend-
inga á núverandi Tvíæringi í Feneyjum, þar
sem ekki tíðkast að sýna nema það sem efst
er á baugi í hverju landi.
Einari Hákonarsyni er að sjálfsögðu frjálst
að reka upp á sinn eigin kostnað sýningarsal
í Hveragerði undir hvaða merkjum sem hon-
um sýnist. Og vissulega væri gott fyrir
myndlistarflóruna í landinu ef honum tækist
það. En það verður aldrei friður um opinber-
an sýningarsal í Hveragerði ef leggja á for-
sendur Einars til gmndvallar rekstri hans.
Svo einfalt er það.
-AI
| Tllgáta um óbókonsert
i
!
I
Siðustu laugardagstónleikar tónlistarhá-
tíðarinnar í Skálholti vom haldnir um helg-
ina en þá vom flutt verk eftir Bach, Tele-
mann, RosenheOer og Schmelzer. Það var
Bach-sveitin í Skálholti sem lék öU verkin og
hófust tónleikarnir á sorgarsöng eftir
Schmelzer, Lamenío sopra la morte Ferdin-
and III.
Efnisskrár tónleikanna í Skálholti hafa að
jafnaði verið vandaðar og með ítarlegum
úpplýsingum en nú brá svo við að með einni
undantekningu var ekkert sagt um verkin á
tónleikunum né um tónskáldin. Um Johann
Heinrich Schmelzer er þó tvennt á hreinu:
Hann fæddist árið 1623 og sorgarsöngur hans
er hrein og klár sniUd. Einhvers konar yfir-
vegaður tregi með ljóðrænni dýpt einkennir
þessa tónsmíð sem var svo vel spiluð af
Bach-sveitinni að maður þurfti nánast að
draga fram vasaklútinn. Hljóðfæraleikaram-
ir voru fuUkomlega samtaka, líka í styrk, og
var túlkunin þmngin dramatískri sannfær-
ingu.
Næsta verk á tónleikunum var konsert í F-
dúr fyrir óbó og kammersveit eftir Johann
Sebastian Bach. Konsertinn var sá eini sem
eitthvað var fjaUað um í efnisskránni og
sagði þar að hann væri „nýleg umritun þátta
úr kantötum [Bachs] nr. 169 og 49 sem Her-
mann Töttcher og Gottfried MhúUer gerðu
árið 1955.“ Bach er talinn hafa samið þessa
kantötuþætti upp úr eigin óbókonsert sem
nú er glataður svo ef til viU má segja aö
óbókonsertinn, sem fluttur var á tónleikun-
um, sé tUgáta um það hvernig upphaflegi
konsertinn hafi hljómað. Útkoman var nokk-
uð sannfærandi því óbókonsertinn sem Pet-
er Tompkins flutti ásamt Bach-sveitinni er
ósköp venjulegur Bach-konsert þar sem allar
formúlumar eru til staðar og úrvinnslan
.Peter Tompkins óbóleikari
Tónlist
Jónas Sen
eins og hún á að vera. Túlkunin var hátíðleg
og yfirleitt sannfærandi, einleikarinn var að
vísu einstöku sinnum óöruggur en að lang-
mestu leyti vom nóturnar á réttum stað.
Fiðlurnar vom sömuleiðis ekki aUtaf vel
samstiUtar, en í heUd var útkoman þó hin
áheyrUegasta.
Tímaflakk er mögulegt!
Sinfonia Quinta eftir Johann RosenheUer
(1620-1684) var næst á dagskrá og sam-
anstendur hún af nokkrum dansköflum.
Upphafið má hugsa sér sem hátíðlega veislu-
byrjun en því næst taka hefðbundnir dansar
við, allemande, correnta, sarabanda o.s.frv.
Leikur Bach-sveitarinnar var fjörlegur og
einlægur og var túlkunin svo sannfærandi
að það var eins og maður væri kominn aft-
ur í tímann á einhvem dansleik á sautjánu
öld, með hvíta hárkoUu að dansa við konu í
krínólíni. Og svo er sagt að tímaflakk sé
ómögulegt! Jaap Schröder leiddi Bach-sveit-
ina, og er greinilegt að hann þekkir aUa
leyndardónja barokk-tónlistarinnar því
maður getur ekki ímyndað sér að það eigi
að leika hana öðruvísi.
Síðast á tónleikunum var Konsert í F-dúr
fyrir þrjár fiðlur og kammersveit eftir Tel-
emann, og vora það Jaap Schröder, Rut Ing-
ólfsdóttir og Svava Bemharðsdóttitr sem
vom í einleikshlutverkum. Einleikararnir
vom stundum óöryggir í fyrsta kaflanum en
vom búnir að ná sér á strik í hægum öðrum
þættinum þar sem „sóló samspU" einleikar-
anna var sérstaklega faUegt. Fjöragur siðasti
kaflinn var glæsUegur hjá öllum, bæði hjá
einleikurum og hljómsveit, og var þessi þátt-
ur konsertsins eitt áhrifaríkasta atriði
skemmtilegra tónleika.
Nýir vendir á Akureyri
Það er auðséð að nýir vendir eru komnir í
gagnið hjá Listasafni Akureyrar, nánar tU-
tekið fjölmiðlaforkurinn og eldsálin Hannes
Sigurðsson, þótt gamli vöndurinn hann
Haddú hafi verið hið ágætasta verkfæri. Því
er upplýsingastreymið frá Listasafninu sem
aldrei fyrr og fjölbreyttir listviðburðir á döf-
inni. Þannig tókst LA að klófesta Gene WaUz,
höfundinn að bókinni um myndasögu-
teiknarann vesturíslenska, Charlie Thorson,
og fá hann tU að halda þar eina fyrirlestur
sinn á landinu. Á laugardaginn verður síöan
opnuð í listasafninu sýning á verkum heima-
mannsins Hlyns
HaUssonar, sem not-
ið hefúr mikUlar vel-
gengni í Hannover í
Þýskalandi, þar sem
hann er búsettur, og
auk þess sýning á
verkum ungs jap-
ansks listamanns,
Makoto Aida (sjá
mynd). Þetta eru fima ólíkir listamenn,
Hlynur hljóðlátur og yfirvegaður könnuður á
vettvangi mannlegrar breytni en Aida ágeng-
ur og gustmikiU. Báðir stefna þó að því „að
hrista á beinskeyttan og afgerandi hátt upp í
áhorfandanum og fá hann tU að horfa gagn-
rýnum augum á samtfð sina og eigin lif,“
eins og segir í gauki frá LA.
Þetta er ekki aUt og sumt því við opnun
sýninganna mun japanskur dansari, Asakao
Ishihasi, sem búasett er á Akureyri, stíga
spunadans út frá myndverkum samlanda
síns. Fimmtudagskvöldið 19. ágúst kl. 21 mun
Hlynur ræða um verk sín og þann 26. ágúst
kl. 21 verður á ferðinni þekktur japanskur
gagnrýnandi, Satom Nagoya, tU að ræða
stöðu japanskrar samtimalistar. Megi Hann-
es og LA bera gæfu tU að halda þessum
dampi.
Ono okrar á Jóni
Fyrir þrjátíu árum gerði breska lögreglan
upptækar erótískar steinþrykksmyndir sem
bítUlinn Jón Lennon (sjá mynd) hafði gert af
konu sinni, Yoko Ono. Nú hefur sérstakt
myndlistargallerí, helgað Lennon, verið opn-
að i Liverpool, steinsnar frá upprunalega
Cavern-klúbbnum. Sérstakt Lennon-gaUerí
er einnig að finna á einum stað í Kalifomíu.
GaUeríið í Liverpool, sem
nefnist The Matthew Street
GaUery, falbýður þessar eró-
tísku grafikmyndir Lennons
á 270.000 til 500.000 ísl. krónur
stykkið. Þykir sumum verðið
í hærra lagi þar sem hér er
um að ræða ný þrykk í tU-
tölulega stóm upplagi. Útgef-
andi þrykkjanna, sem er __________________
Yoko Ono, hefur látiö þau boð út ganga að
ekki verði þrykkt nema 300 stykki af hverri
mynd. Síðan er ekkert úr vegi fyrir því að
hún láti þrykkja eftir einhverjum þeirra
hundraða teikninga sem Lennon lét eftir sig.
Það hefur heldur ekki mælst vel fyrir að
Ono hefur sjálf verið að lita þessi þrykk
Lennons en með segist hún vera að ffam-
lengja listrænt „samstarf* þeirra hjóna.
Mathhew Street-gaUeriið lætur vel af við-
tökum listunnenda; segist hafa selt 26 eintök
af grafikmyndum Lennons. „Það eru ekki
bara Bítlaaödáendur sem kaupa," segir for-
svarsmaður þess,“ heldur einnig ungt fólk
sem þarf að fjárfesta."
Ljóshærða villidýrið
snýr aftur
Þeir Mál-og-mennungar eru viðbragðsfljót-
ir, eins og öU alminleg bókaforlög þurfa auö-
vitað að vera. í framhaldi af deUunum um
ráðningu Arthúrs Björgvins BoUasonar að
Gunnarsstofnun á Skriðuklaustri, hafa þeir
drifið á markað bókina, „Ljós-
hærða viUidýrið", eftir Arthúr
frá 1990 en í henni er meðal ann-
ars að finna lýsingar á Þýska-
landsferöum Gunnars sem
vandamönnum hans þótti óvið-
urkvæmilegt að brydda upp á.
Og Arthúr galt fyrir með ekki-
ráöingu. Geta nú landsmenn aft-
ur gengið úr skugga um það
hvort Túri hafi farið út fyrir mörk velsæmis
í þessum lýsingum. Sjá bls. 117-133.
Umsjón
Aðalsteinn ingólfsson