Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1999, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 1999 B iV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarbiað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins (stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fýrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Orðstír Framsóknar í veði
Enn eru til náttúruvænir framsóknarmenn, sem gera
meira en að þvo hendur sínar af skítverkum utanríkis-
ráðherra, orkuráðherra og umhverfisráðherra. Verjend-
ur orðstírs flokksins hafa fundað með sér og einn þeirra
kært ríkisstjórnina fyrir Eftirlitsstofnun EFTA.
Tilraunir þremenningana til að sökkva Eyjabökkum í
þágu álbræðslu á Reyðarfirði hvíla á hæpnum forsend-
um, sem stríða gegn skuldbindingum okkar á fjölþjóðleg-
um vettvangi um leyfileg mengunarmörk hér á landi og
um verndun skilgreindra náttúruvinja.
í peningadæminu er til dæmis ekki gert ráð fyrir
kostnaði við að borga fyrir rétt til mengunar í samræmi
við fjölþjóðlegar ákvarðanir í Ríó og Kyoto. Raunar er
gert ráð fyrir, að Norsk Hydro og íslenzkir meðeigendur
þess fái rafmagnið undir kostnaðarverði.
Orkusamningar Landsvirkjunar við álver hafa í seinni
tíð orðið slík feimnismál, að peningaupphæðirnar eru
leyndarmál. Þegar hefur verið samið um, að orkan til ál-
versins á Reyðarfirði verði „samkeppnishæf‘, sem þýðir,
að hún eigi að vera ódýrari en annars staðar.
Fyrirhugað álver á Reyðarfirði er tímaskekkja, sem
byggist á, að Norsk Hydro fær ekki lengur að byggja slík-
ar verksmiðjur heima fyrir og verður að leita til þriðja
heimsins, þar á meðal til Austfjarða. Á Vesturlöndum er
almennt verið að rífa álver og engin verið að reisa.
Álverið í Hvalfirði er gamalt álver frá Þýzkalandi, sem
fyrri eigendur neyddust til að rífa. Svissarar hafa losað
sig við öll álver heima fyrir, en græða á millifærslum
vegna álvera sinna í þriðja heiminum. Það sama ætlar
Norsk Hydro að gera við íslenzka samstarfsaðila.
Þótt Norsk Hydro sé ekki meirihlutaaðili á Reyðar-
firði, útvegar það bauxítið, sem er hráefni verksmiðjunn-
ar, og selur álið, sem hún framleiðir. Norska fyrirtækið
er á báðum endum ferilsins og hefur í hendi sér hver
verður afkoma íslenzku meðeigendanna.
Samkvæmt skoðanakönnunum er mikill meirihluti
þjóðarinnar andvígur Eyjabakkalóni og allur þorri þjóð-
arinnar fylgjandi nýju umhverfismati. Það náttúrutjón,
sem þessi meirihluti þarf að sæta, ætti að skipta milljörð-
um króna í reikningsdæmi orkuverðsins.
Álver á Reyðarfirði er ekki efnahagslegur ávinningur
fyrir ísland, heldur staðbundið byggðastefnumál. Þar er
verið að tefla tilfinningaríkum sjónarmiðum austflrzkr-
ar byggðastefnu gegn köldum efnahagslegum sjónarmið-
um þjóðarinnar og sjónarmiðum náttúruverndar.
Stóriðja er dýrasta aðferð, sem hugsast getur til að
varðveita byggð. Engin atvinnugrein gefur eins lítið af
sér í atvinnutækifærum á hverja einingu í fjárfestingu.
Með álveri er verið að skjóta gæs með fílabyssu, svo illa
hentar stóriðja hlutverki sínu á Reyðarfirði.
Framsóknarflokkurinn hefur axlað ábyrgðina á þess-
ari glæfralegu ögrun við hagsmuni og skoðanir þjóðar-
heildarinnar. Þrír ráðherrar flokksins hafa haft sig í
frammi í máli þessu og seldi ein þeirra raunar fyrri
skoðun sína á málinu fyrir ráðherraembættið.
Því er ánægjulegt að Ólafur Örn Haraldsson alþingis-
maður og ýmsir aðrir virkir flokksmenn hafa ekki látið
valta yfir sig, þrátt fyrir útilokunartilraunir formanns-
ins, og eru með auknum krafti að berjast fyrir því, að
Framsóknarflokkurinn haldi reisn sinni.
Ekkert getur mildað almenna fordæmingu þjóðarinn-
ar á flokknum annað en, að forusta hans verði knúin til
að láta af einstrengingi sínum á Eyjabökkum.
Jónas Kristjánsson
Flokkslína Schröders
Hugmyndafræðileg fátækt
Vitaskuld er ekki unnt að
rekja ósigur sósíaldemókrata í
fylkiskosningum eingöngu til
óeiningar innan SPD og óvin-
sælla sparnaðaráforma. Stjórnin
hefur átt erfltt með að sýna sam-
stöðu út á við þótt græningjar
hafi í raun kyngt flestu því sem
SPD hefur borið á borð fyrir þá.
Það er aðeins í umhverflsmálum
sem þeir hafa neitað að láta
Schröder segja sér fyrir verkum.
Hér kemur fleira til. Færa má
rök fyrir því að það hafi verið
mistök að fylkjast undir merki
Tony Blairs, forsætisráðherra
Bretiands, í baráttunni um „hina
nýju miðju.“ Bretar hafa ekki
haft það fyrir sið að fara fogrum
orðum um Þjóðverja og ef trúa
ætti frásögnum sumra breskra
blaða hafa þeir lítið breyst síðan í
Þótt þýskir sósíaldemókratar hafi beðið stóran ósigur í fylkiskosningum á
þessu ári virðist Gerhard Schröder kanslari hafa tekist að styrkja stöðu
sfna innan flokksins. Schröder fær sér smók á þingi evrópskra sósíalista í
Mílan, 1. mars s.l.
Ósigur þýskra sósíaldemókrata (SPD) í fylkiskosning-
unum í Brandenburg og Saarlandi síðustu helgi er
þungur áfellisdómur yfir stjórn Gerhards Schröders.
Flokkurinn hefur tapað um 12% á landsvísu frá því
hann myndaði samsteypustjórn með græningjum fyrir
ári og stendur illa að vígi í þeim fylkiskosningum sem
framundan eru. En þótt öll spjót beinist nú að Schröder
er allt of snemmt að skrifa pólitíska minningargrein um
hann. Forystumenn SPD i Brandenburg og Saarlandi,
þeir Manfred Stolpe og Reinhard Klimmt sem kenndir
eru við vinstri arm flokksins, töpuðu miklu fylgi þótt
þeir hafl nánast afneitað stjórnarstefnunni fyrir kosn-
ingar. Kanslarinn hefúr sennilega
styrkt stöðu sína innan flokksins.
Og það sem meira er: Með því að
gera Klimmt að samgöngumálaráð-
herra, aðeins fiórum dögum eftir
ósigurinn, hefur Schröder slegið
tvær flugur í einu höggi: Hann hef-
ur rétt út sáttarhönd til vinstri
armsins en um leið tryggt að einn
helsti gagnrýnandi hans sýni
stjórninni hollustu.
Pólitískur tvískinnungur
Ráðandi öfl i stjórnmálalífinu,
hægri armur sósíaldemókrata og
helsti stjórnarandstöðuflokkurinn,
kristilegir demókratar (CDU/CSU),
eru sammála um nauðsyn þess að
draga úr skattheimtu og gera end-
urbætur á ellislífeyriskerfinu. Það
sé forsenda þess að unnt verði að
efla efnahagslífið og gera það sveigj-
anlegra og draga úr miklu atvinnu-
leysi. Þeir hafa hins vegar ekki haft pólitískan kjark til
að standa saman að sparnaðarráðstöfunum, enda hafa
kjósendur sýnt að þeir eru ekki reiðubúnir að sam-
þykkja þegjandi og hljóðalaust stórfelldan niðurskiuð í
ríkisfiármálum og gildir þá einu hvort sósíaldemókrat-
ar eða kristilegir demókratar eru við stjórnvölinn. í
krafti meirihluta síns í efri deild þingsins kom SPD í
veg fyrir að stjóm CDU/CSU og
frjálsra demókrata gæti skert líf-
ejrisbætur og naut góðs af því í
þingkosingunum í fyrra. Kristi-
legir demókratar hafa tekið upp
sama sið í stjórnarandstöðu og
deilt hart á stjórn SPD og græn-
ingja fyrir spamaðarráðstafanir
sem þeir í raun styðja. CDU hef-
ur stórpflt stöðu sína á landsvísu
en vinsældir flokksins byggjast
að miklu leyti á óánægju með
stjómina.
stríðinu. Þeir beiti aðeins öðrum aðferðum til að ná
fram markmiðum sínum. Eftir slíkum fordómum er tek-
ið í Þýskalandi. Þjóðverjar hafa forðast að sækja þjóðfé-
lagsfyrirmyndir til Bretlands og svarað fyrir sig með
því að benda á að félagskerfið þar sé vanþróaðra. Dað-
ur Schröders við Blairisma skerpti því andstæðumar í
SPD og efldi mótspyrnu innan flokksins við hægri
stefnu hans. Hann hefði alveg eins getað boðað breyt-
ingar á þýskum forsendum. Ekkert bendir þó til þess,
að vinstri arminum takist að styrkja sig í sessi þrátt
fyrir stórfellt tap í fylkiskosningum í Hessen fyrr á ár-
inu, í Evrópukosningum í sumar og í kosningunum sið-
ustu helgi. Vinstri kratar geta að
nokkru sjálfum sér um kennt: Þeir
gerðu Schröder að kanslaraframbjóð-
anda vegna þess að þeir vissu að Oskar
Lafontaine, þáverandi formaður, ætti
enga möguleika á sigri í þingkosningun-
um. Síðan gerði Lafontaine þau óskiljan-
legu mistök að segja af sér sem fiármála-
ráðherra og kippa þannig fótunum und-
an vinstri arminum sem er sem höfuð-
laus her. Schröder keppist nú við að
koma sínum mönnum í lykilstöður inn-
an flokksins. Og með því að gera Klimmt
að samgöngumálaráðherra hefur hann
komið vinstri arminum í opna skjöldu.
Vinstri menn geta ekki annað en fagnað
þvi að Schröder skyldi hafa komið til
móts við sjónarmið þeirra. En þeir gera
sér líka grein.fyrir því að einn helsti
andstæðingur stjórnarstefnunnar,
Klimmt, tengist nú sömu stefnu órofa
böndum. Þeir eru því komnir í pólitíska
sjálfheldu. Eftir að hafa verið í stjórnar-
andstöðu í 16 ár verða sósíaldemókratar
að sýna fram á, að þeir hafl úthald til stjóma landinu í
fiögur. Vinstri kratar neyðast því til að sætta sig við
hægri stefnu Schröders. En þeir vita eins og aðrir, að
stefna kanslarans stendur og fellur með því hvort takast
muni að draga úr atvinnuleysi. Ef enginn árangur næst
á því sviði verður Schröder ekki aðeins refsað af kjós-
endum heldur einnig eigin flokki.
Erlend tíðindi
Valur Ingimundarson
oðanir annarra
DV
Réttlátur málstaður
„Málstaður Austur-Tímors er réttlátur, lagalega
réttur, eins og úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar 30.
ágúst staðfestu. Aðgerðir indónesíska hersins og hand-
benda hans sem era á móti sjálfstæði, eru óþolandi. Sú
er næstum einróma skoðun lýðræðisríkja heimsins,
allt frá Canberra til Washington, frá Wellington til
Lundúna, frá Lissabon til Parísar. Rökrétt niðurstaða:
Þar sem refsiaðgerðir gegn stjórnvöldum í Jakarta era
hlægilegar, er aðeins skjót og umfangsmikil hernaðar-
íhlutun, með þátttöku tugþúsunda manna, líkleg til að
koma til hjálpar þjóð sem hefur verið beitt ofríki og
sem sætir umfangsmiklum hreinsunum,vekki af þjóð-
ernislegum toga, heldur pólitískum."
Úr forystugrein Libération 8. september.
Grípum í taumana
„Ef við meintum það í alvöru í Kosovo, era fiölmarg-
ar ástæður fyrir því að einhver grípi i taumana á Aust-
ur-Tímor þar sem ástandið er hörmulegt. Það væri best
fyrir Austur-Tímor og Indónesíu ef indónesísk stjórn-
völd sjálf byðu SÞ að koma. Maður getur leyft sér að
vona og leggja áherslu á vonir sínar með miklum þrýst-
ingi. Vegna harmleiksins í Austur-Tímor verðum við að
bera fram knýjandi spurningu: Hver fer í raun með
völdin í þessu risastóra landi sem heitir Indónesía? Það
er alveg ljóst að það er ekki Jusuf Habibie forseti."
Úr forystugrein Aktuelt 9. september.
Mikilvægt loforð
„Frá því að ísraelar stofnuðu ríki hafa þeir á einn eða
annan hátt herjað gegn Palestínumönnum og öðrum
aröbum innan landamæra sinna og utan. Þegar ísraelar
reyna loks að rjúfa þetta mynstur undir forystu fram-
sýnna leiðtoga er ástæða til að taka eftir hverju skrefi
fram á við. Ehud Barak neyddist til að sýna að hann
meinti það sem hann hafði lofað. Mikilvægt er meiri-
hluti ísraela virðist samþykkur því að ísrael láti af
hendi land í skiptum fyrir frið. Mikilvægara er loforðið
um að allt frekara landnám á herteknu svæði hættir.“
Úr forystugrein Aftonbladet 6. september.