Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1999, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1999
13
Orð um fegurð
Nesjavallaleiðin er
einn fallegasti vegur á
landinu. Maður ekur
frá Þingvallavatni
gegnum orkusvæðið
þar sem bólstrarnir
stíga öskrandi til him-
ins. Leiðin liggur yfir
Hengilinn en síðan
ekur maður þráðbeinan
veg sem stefnir á borg-
ina. Þetta er tilkomu-
mikil leið því meðfram
veginum liggur gríðar-
leg vatnsæð sem flytur
heitt vatn til borgarbúa
en yfir öllu gnæfa svo
rafmögnuð háspennu-
möstrin. Allt liggur í
sömu línu og maður
skynjar samhengið:
Þetta er naflastrengur sem nærir
borgina.
Eitt fallegasta hús á landinu er
Rafstöðin við Elliðaár. Eins og
orkukirkja er það upplýst á kvöld-
in svo skín út um bogadregna
glugga. Fyrir enda þess er altari
úr marmara með mælum og vis-
um og dularfullum táknum. Mað-
ur í bláum samfest-
ingi syngur a - a -
amper. Þetta hús
gjörbreytti lífi þús-
unda manna fyrir
80 árum. Rafstöðin
fyllti myrkrið af
ljósi og knúði vélar
sem tóku á sig byrð-
ar mannsins og af-
komenda hans.
Einn furðulegasti
staður á landinu er
Bláa lónið. Eins og
á öðrum hnetti bað-
ar maður sig í hvit-
bláu vatni sem hef-
ur undursamlegan
lækningamátt. Pila-
grímar nútímans
streyma að í tug-
þúsundatali, margir í leit að lækn-
ingu eða kraftaverki.
Fagurfræðilegur valkostur
Nú stöndum við frammi fyrir
fagurfræðilegum valkosti. Ýmsir
telja sig þurfa 200 MW til að skjóta
stoðum undir byggð fyrir austan.
Við getum sótt orkuna í Axaríjörð
og Bjamarflag, háhitasvæði fyrir
norðan, þar sem byggt yrði orku-
ver sem framleiðir undursamlegar
skýjaborgir. Hins vegar getum við
reist Fljótsdalsvirkjun og sökkt
um 27 ferkílómetrum af gróður-
lendi í 600 metra hæð yfir sjó. En
það versta er að landið mun ekki
sökkva endanlega. Þama verður
ekki fallegt stöðuvatn með gróður
á bökkum þvi bakkarnir verða
ekki til. Lónið tæmist og fyllist og
á vorin verður það svo grannt að
næstum 20 ferkílómetrar lands,
sem eitt sinn var gróið, mun
standa á þurru. Þá verður mikil
hætta á moldroki úr lónbotninum
og uppblæstri á svæðinu í kring
með tilheyrandi loftmengun í
byggð.
En það er greinarmunur á bygg-
ingu Fljótsdalsvirkjunar og bygg-
ingu rafstöðvar fyrir 80 árum.
Fljótsdalsvirkjun mun gera að
engu störf þeirra þúsunda sem
hafa barist gegn
gróðureyðingu i
landinu. Raf-
magnið mun ekki
létta byrðar af af-
komendum okk-
ar, heldur auka
þær, því ekkert
rafmagnstæki
léttir á mönnum
sem stinga niður
rofabörð og bera
skít í fótu. Lík-
lega mun mönnum reynast ómögu-
legt að framfylgja lögum um land-
græðslu nr. 17 frá 1965: „Sá sem
landspjöllum veldur með mann-
virkjagerð eða á annan hátt, er
skyldur að bæta þau.“ Þeir sem
unnið hafa í landgræðslu vita full-
vel að 27 ferkílómetra af gróður-
lendi er ómögulegt að endur-
heimta í 600 metra hæð. Þarna er
gróður sem skaut rótum fyrir þús-
undum ára þegar loftslag var allt
annað og hlýrra.
Að leggja byrðar á
afkomendur
Það er einn reginmunur á
vatnsorku og jarðhita. Fyrri kost-
urinn tekur sýnilegan kraft nátt-
úrunnar og gerir hann ósýnilegan.
Slökkt er á fossum og flúðum þeg-
ar vatninu er sturtað ofan í göng
en viðátta fer undir vatn. Jarðhita-
virkjun sækir kraft eldsins í iður
jarðar og færir hann upp á yfir-
borðið.
Við stöndum frammi fyrir fag-
urfræðilegum valkosti. Við getum
notað jarðhita til að orka þeirra
sem vilja byggja verksmiðju nýt-
ist, en þeir sem vilja byggja upp
ferðaþjónustu munu geta boðið
fólki að njóta náttúrunnar. Það
mikilvægasta er að kraftur fólks
með ólík áhugamál og lífsskoðanir
mun geta farið saman. Það er
grundvöllur þess að lífvænlegt
verði í þessu fallega landi.
Andri Snær Magnason
„Eitt fallegasta hús á landinu er Rafstöðin við Elliðaár. Eins og orkukirkja er það upplýst á kvöldin," segir grein-
arhöfundur.
Kjallarinn
Andri Snær
Magnason
rithöfundur
„En það er greinarmunur á bygg-
ingu Fljótsdalsvirkjunar og bygg-
ingu rafstöðvar fyrir 80 árum.
Fljótsdalsvirkjun mun gera að
engu störf þeirra þúsunda sem
hafa barist gegn gróðureyðingu í
landinu.“
Nettó hleypur í skarðið
Seint virðast menn ná þeim
þroska að geta virt hvem annan
og komið fram af góðvild og tillit-
semi og hefur sannast á okkur ís-
lendingum að menntun nægir.
ekki til að svo verði.
Sagt hefur verið að landlæga
mannvonsku og græðgi seinni
alda megi skrifa á fátækt og fá-
fræði. Nú er fáfræði liðin tíð og
vondir menn verða að leyna eðli
sínu að vissu marki en græðgin er
enn við lýði og þykir ekkert til-
tökumál. Meðan alþýða manna sér
engin ráð til að stemma stigu við
einstaklingum sem fara hamforum
í að sölsa undir sig sameiginlegar
eignir þeirra, þá er ekki von að
sönn velferð og jöfnuður nái fót-
festu. Þótt mér sé það hulin ráð-
gáta hvað landar mínir eru sælir
með að láta fara illa með sig á
flestum sviðum þá er á því mögu-
leg skýring.
Á leið í einkaeign
íslendingar hafa á tiltölulega
fáum áratugum komist úr örbirgð
í nokkrar álnir og vel það. Þeir
voru vanir þrældómi og breyttu
litlu þar um og söfnuðu í sarpinn
fyrir sig sjálfa og auði til samfé-
lagsins. Þama
sáu þeir sem lifa
fyrir peninga
leik á borði að
telja fólki trú um
að því fleiri sem
væra á vinnu-
markaði þvi
minna væri til
skiptana og nú
eru fáir á góðum
kjöram en
verkamenn og
fólk í þjónustu-
störfum nánast á
sultarlaunum nema það vinni
myrkrana á milli.
Mikið er um að þeir sem
minnst gagn gera og stysta tím-
ann vinna hafi hæsta kaupið. Á
örfáum árum hefur því livít-
flibbamönnum tekist að ná þess-
um afrakstri erfiðismannanna til
sín í gegnum stjórnmál og lúmska
(eða snjalla?) pappírsmennsku.
Nú er svo komið að það sem gefur
af sér er í einkaeign, eða á þeirri
leið, annað situr
þjóðin uppi með.
í öllum sof-
andahættinum
Dauft er í sveit-
um, hnípin þjóö í
vanda. Þessar ljóð-
límn' Jónasar koma
í hugann nú þegar
við völd er ríkis-
stjóm sem forsmáir
stóran hluta þjóðar-
innar með grófri
mismunun og er
þeim verst, sem
þurfa hennar mest.
Ríkisstjórn íslands
hefur húið við ein-
stakt glópalán þar
til nú að stöðugleikinn er farinn
úr böndunum. Margklofin er
stjórnarandstaðan með baráttu-
málin um hver eigi að ráða.
Barnslega trúgjarnir era kjósend-
ur og misvitur stjómarþingmaður
móðgar engan þótt hann hóti
Reykvíkingum að byggja nýja höf-
uðborg ef þeir vogi sér að vilja
Reykjavíkurflugvöll til Keflavíkur.
Allir láta allt yfir sig ganga með
frónskri geðprýði nema Austfirð-
ingar sem sjá fjandann sjálfan í
öllum sem vilja láta taka tillit til
umhverfisins. í öllum sofanda-
hættinum held ég þó að þjóðin
muni aldrei una því að nokkrir of-
látungar fái að gera
einn af bestu sonum
hennar, Ómar Ragnars-
son, að blóraböggli og
setja blett á einstaklega
farsælan feril hans sem
besta fréttamanns sem
við höfum átt og ein-
lægs umhverfissinna
sem aldrei lætur eigin-
girni slá sig út af lag-
inu.
Auðvelt að féfletta
En hverju má svo sem
ekki búast við nú þegar
pappírsmennska gefur
mest af sér og sönn
vinna er orðin horn-
reka? Stóriðjudraumar
nokkurra íslendinga eru martröð
sem þeir eiga ekki að hella yfir
saklaust fólk. Virkjanir eru of
mikið mál til að nýtast í sköpun
ömurlegra og heilsuspillandi
vinnustaða.
Eða sjáið þið, borgarbúar, þá
fjörbaugsmenn í Baugi, sem hjá
Hagkaupi, Nýkaupi, Bónusi, Tíu
ellefu verslunum og enn fleirum,
hafa stórhækkað vöruverð en
græðgina ekki ná tökum á Fjarð-
arkaupi og bjargvættinum frá Ak-
ureyri, Nettó? - Fólk ætti að gæta
að sér og hætta að láta féfletta sig
jafn auðveldlega og dæmin sanna.
Albert Jensen
„Mikið er um að þeir sem minnst
gagn gera og stysta tímann vinna
hafi hæsta kaupið. Á örfáum árum
hefur því hvítflibbamönnum tekist
að ná þessum afrakstri erfiðis-
mannanna til sín í gegnum stjórn-
mál og lúmska (eða snjalla?)
pappírsmennsku. “
Kjallarinn
Albert Jensen
trésmður
Með og
á móti
Hilmar Karlsson,
blaöamaður og
stjórnarmaður í
Golfklúbbi Reykja-
víkur.
Var rétt af Ríkissjónvarp-
inu að sýna golf í 22 tíma
síðustu helgi?
Mikið hefur veriö rætt um hvort rétt
hafi verið aö leggja dagskrá Sjónvarps-
ins undir golf um helgina og hefur sím-
inn þar vart stoppað fyrir kvörtunum.
Golf er
skemmtileg
sjónvarpsí-
þrótt
„Golf er ein
skemmtileg-
asta og vin-
sælasta sjón-
varpsíþróttin í
heiminum í
dag. Beinar út-
sendingar era í
flestum lönd-
um frá öllum
stærstu at-
vinnumanna-
mótum og svo
hefur verið hér
á landi undanfarin ár. Það sem
kannski helst aðgreinir golfið frá
öðrum íþróttum sem sýndar eru
í sjónvarpi er hversu langan
tíma keppni tekur. Eins og Rikis-
sjónvarpið er rekið í dag, með
einni rás, þá er það ekki fært um
að að sinna beinum útsendingum
frá golfmótum. Óánægja allra
þeirra sem ekki hafa áhuga á
íþróttinni eða íþróttum almennt
og vilja hafa dagskrá sjónvarps-
ins í því horfi sem þeir eiga að
venjast er skiljanleg. í golfklúbb-
um landsins eru yfir átta þúsund
manns og þeir voru flestir einnig
óánægðir með þátt Ríkissjón-
varpsins því sífellt var verið að
rjúfa útsendinguna alla helgina.
Ryder-keppnin er stærsta golf-
keppni heims og fer fram á
tveggja ára fresti. Milljónir
manna bíða með óþreyju eftir
henni og sjaldan eða aldrei verða
Evrópbúar eins sameinaðir og í
kringum Evrópuliðið og það er
sjálfsagður hlutur að sýna beint
frá keppninni. Ríkissjónvarpið
hefði þó ekki átt að sýna keppn-
ina, hún hefði átt að vera á Sýn
þar sem hún hefði verið sýnd
ótrufluð og án kvartana."
Skil ekki dóm-
greind þess-
ara manna
„Mér finnst
yfirráð íþrótta-
forkólfanna
yfir þessum
ríkisfjölmiöli
vera alveg yf-
irgengileg. Það
að hægt skuli
vera að ýta
burt regluleg-
um fréttatíma
út af einhverj-
um kappleikjum og leggja Ríkis-
sjónvarpið undir svona andlausa
leiki er fáránlegt. Ég er gjörsam-
lega á móti þessu og myndi helst
kjósa að það væri bara sérstök
rás sem sæi alveg um þennan
þátt. Auðvitað er talsverður
áhugi á íþróttum í þessu landi en
það er náttúrlega áhugi á mörg-
um öðrum sviöum og margir
áhugahópar fá aldrei svona þjón-
ustu hjá þessum fjölmiðli. Svo er
það þessi golfiþrótt sem er nú
eitthvað það minnst spennandi
sem ég veit og að bjóða upp á
þetta í 22 tíma er alveg furðulegt.
Það væri meira viðeigandi að
efna til 22 tíma útsendingar frá
Kristnitökuhátíð en ég efast um
að það yrði tekið í mál. Ég hef
aldrei skilið hvernig þessi eini
hópur, íþróttaáhugamenn, fær
svona mikla umfjöllun í fjölmiðl-
um og skil bara ekki dómgreind
þessara manna.“ -hdm
Siguröur A. Magn-
ússon rithöfundur.