Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.1999, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1999
wnmng
Hver er tími Ijóðsins?
Ljóðtímaskyn er tíunda
Ijóðabók Sigurðar Pálssonar
og - þar sem ljóðabækur
hans hingað til hafa raðað
sér í flokka þijár og þrjár
saman - upphaf að nýrri
syrpu.
Enn er titillinn samsettur
úr þremur stuttum orðum:
ljóð-tími-skyn. Slík nafngift
gefur enn sem fyrr færi á
margvíslegum orðaleikjum
og vekur upp ýmsar spurn-
ingar. Hvernig skynjum við
Ijóðtímann? Hefur ljóðið
tímaskyn? Skynjar tíminn
ljóð? Leikur að orðum! kann
að hnussa í einhverjum, en í
leiknum býr alvaran,
rammasta alvaran og ljóð
sem ekki er leik-
ur að orðinu,
veltir því og
varpar til og frá,
vaknar sjaldan til
lífs.
En þó að þessar
spumingar vakni er
ekki þar með sagt að
ljóð Sigurðar séu að-
eins svör við frum-
spekilegum spurning-
um. Vissulega fást þau líkt og öll góð ljóð við frumspeki
en ekki til að veita algild svör, fremur að ýja að svari,
vekja frekari spurn, opna leið að þvi óræða. Og það gera
ljóð Sigurðar Pálssonar með miklum ágætum, með til-
þrifum, til að mynda „Ljóðlistin" (43) um andstæður
ljóðsins :
Örninn alltaf
í útrýmingarhœttu
Viökvœmur
svona viðkvœmur
þegar upp er staðiö
ast jafnvel og raun ber vitni
vegna þess hve gott samræmi
er milli þessara þriggja þátta.
Og í heild má segja að ljóð
skáldsins séu orðin kröftugri
og ómstriðari.
Bókmenntir
Geirlaugur Magnússun
Ljóðtímaskyn skiptist í
fimm bálka: Ljóðtímaskyn,
Burt, Söngtími, Svart-hvitt og
Stundir. Eflaust þykir ein-
hverjum að hér sé afmarkað-
ur ljóðtíminn, hann hefjist á
skynjuninni, nærist á út-
þránni, eflist i söngnum,
magnist af andstæðum og
kristallist í stundinni, má
vera að svo sé eður ei, en
mestu máli skiptir að í gegn-
um þetta ferli birtist hvert
ljóðið öðru magnaðra. Þvi
það er galdur í þessari bók,
galdur sem verður ekki frem-
DV-mynd ÞÖK ur en galdur yflrleitt skil-
greindur, aðeins skynjaður.
Og því er erfitt, nei ógjörlegt að gera upp á milli ein-
stakra bálka eða einstakra ljóða. Þó þykir mér persónu-
lega einna mestur fengur að fyrsta bálki enda lengi ver-
ið þeirrar skoðunar að Sigurður Pálsson fari öðrum
skáldum betur með prósaljóðið: Ljóðtímaskyn II (8):
Flugeldar í öllum litum kraumuðu lengi á
svörtum nœturhimninum.
Loks tók mjólkurhvít þögn tunglsins völdin.
Hvítri birtu stafaði af gervallri hinni hugsuðu
veröld okkar.
Eigi að síður var hún fullkomlega sýnileg.
Og nú var heildarsvipurinn hvítur og tungl-
sjúkur. Allt sem við gerðum fékk þennan blœ
af Ijóshvítri veislu.
Siguröur Palsson: Hans besta bok
Samt liggja þarna
blóðugar fjaörir
út um allt
Ég fæ ekki betur séð en ákveðin þróun í kveðskap Sig-
urðar Pálssonar verði augljósari en fyrr með þessari
bók, sú þróun að leggja aukna áherslu á hljóm orða. Það
ber ekki svo að skilja að þann þátt hafi skáldið vanrækt
í fyrri bókum sínum en það er sem hinar þrjár grunn-
einingar nútímaljóðsins, myndvísi, margræðni og óm-
leikni myndi hér enn óskaraðri heild en fyrr. Vil ég þar
einkum benda á löngu ljóðin í öðrum bálki sem heppn-
En hví að taka einn bálk fram yfir annan? Slíkt er út
í hött þegar um er að ræða bók þar sem hver perlan tek-
ur við af annarri. Að mínu mati er Ljóðtímaskyn besta
ljóðabók Sigurðar Pálssonar, hans besta bók hingað til.
Mögnuð Ijóð sem eflast og vaxa við hvern lestur. Þetta
er bók sem lýsir upp skammdegið og ekki sem flugelda-
leiftur heldur lengi-lengi.
Sigurður Pálsson
Ljóðtímaskyn
Forlagið 1999
Traust tök
Hún er nokkuð ósamstæð sem smá-
sagnasafn bók Hákonar Aðalsteinssonar
Glott í golukaldann. Sumpart gætu verið
þar gamansögur úr grenndinni sem ekki
komust með í vinsæla ævisögu Hákonar
sem Sigurdór Sigurdórsson skráði og
kom út fyrir tveimur árum, sumpart eru
sögur sem hafa metnað og efnivið til að
verða umtalsvert meiri um sig, dramat-
ískari og dýpri en hér er rúm fyrir.
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
Af fyrra taginu eru léttar og mein-
fyndnar sögur eins og „Eyjan í norðri“,
„Af jörðu ertu kominn", „Steinninn" og
„Þáttur af Þorfmni á Kleif' sem eru
dæmalaust skemmtilegar skrýtlur af
manni sem hefur verið fyndinn í gegn,
ef svo má segja. í einni segir til dæmis
frá þvi þegar Þorfinnur ræðir heymissi
við prestinn sinn, séra Bjarna á Valþjófsstað:
„Þaöfór heldur illafyrir mér, það fauk allt heyið mitt í nótt."
„Hvað ertu að segja, fauk allt heyið?" spurði prestur.
„Já, þaðfór allt til andskotans."
„Heldurðu aó það hafl veriö hann sem tók það"?
„Ég bara trúi þvi ekki á hinn," svaraði Þorflnnur.
Vió þessu átti prestur ekkert svar.
Þetta lokatilsvar jaðrar við að vera jökuldalsering
en nær því þó líklega ekki alveg.
Af síðari flokknum er helst fyrsta frásögnin, „Hinn
forboðni ávöxtur", sem skiptist í fimm hluta og segir
frá Bjarna bónda á Steinsstöðum og skiptum hans við
presta sveitarinnar og aðra granna sína, líklega
snemma á öldinni. Kjarninn
í þeirri frásögn er átakanleg-
ur og ætti skilið aðra og
öðruvísi meðferð en hann
hlýtur hér. Þó að söguefnið
sé margnýtt frá upphafi is-
lenskrar sagnagerðar á
seinni öldum, svik yfirstétt-
armanns við alþýðustúlku,
hefði þetta afbrigði vel þolað
lengri frásögn; einkum er
það þó margræð persóna
Bjarna sem kallar á betri úr-
vinnslu. Eins og frásögnin
stendur hér er hún síst af
sögunum í bókinni.
En sú besta er líka í þess-
um hópi, „Heiðin og dreng-
urinn“, falleg saga og vel
samin, full af mannást og
virðingu fyrir litilmagnan-
um sem einkennir skrif Há-
konar yfirleitt. Hann skrifar
ákaflega fallegan og
áreynslulausan stíl sem nýt-
ur sin vel á klassískum söguefnum úr kunnuglegum
söguheimi hans.
Síðast í bókinni eru nokkur kvæði Hákonar, sum
með tilefnum í frásögn, sem sýna hve létt hann á líka
með að yrkja hnitmiðað; þar verður hefðbundinn
bragur aldrei til trafala. Dæmið heitir „Mannlýsing“:
Hann náöi aldrei á lífinu traustu taki,
talaði sjaldan jákvœtt um náungann.
Hann lœrði aldrei aó ganga beinn í baki,
en brosti auðmjúkur framan í sérhvern mann.
Hákon Aðalsteinsson
Glott í golukaldann
Hörpuútgáfan Akranesi 1999
11
TILBOÐ
ÚTILJÓS
RPERUR
VerS aðeins
kr. 4.780
Litir:
Grænt
Hvítt/Svart
VerS aSeins
kr. 1.990
Litir:
Antíkgrænt
Hvítt/Svart
VerS aSeins
kr. 1.990
Litir:
Antíkgrænt
Hvítt/Svart
ÍLDSOl
iRSLUNJ
-trygg
Vi& Fellsmúla
Sími 588 7332
www.heildsoluverslunin.is
OPIÐ:
Mánud. - föstud. kl. 9-18, laugard. kl. 10-14
kr. 4.780
Litir:
Hvítt/Svart
VerS aSeins
kr. 5.900
Litir:
Hvítt/Svart
VerS aSeins
kr. 440
L'B
VerS aSeins
kr. 2.600
Litir:
Antíkgrænt
Hvítt/ovart
VerS aSeins
kr. 730
Sparperur
15W pr, stk. kr. 590 Æ -
15W 3 stk. kr. 1.420
20W pr, stk. kr. 650
INNRÉTTINGAR & TÆKI
VerS aSeins
kr. 2.600
Litir:
Antíkgrænt
Hvítt/ovart
VerS aSeins
kr. 2.600
Litir:
Antíkgrænt
Hvítt/Svart