Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1999, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1999
13
750 íbúðir vegna
fólksflutnings
Byggðaröskun veld-
ur ómældu álagi á
byggingariðnaðinn á
höfuðborgarsvæðinu.
Á síðasta áratug hefði
þurft að reisa 450 íbúð-
ir árlega vegna fólks-
flutninga. Því marki
var ekki náð og upp-
safnaður vandi er
minnst 1.850 íbúðir.
Heildarþörf fyrir ný-
byggingar var 1.400
íbúðir á ári þegar að-
eins 1.215 voru byggð-
ar. Enn vex fólks-
straumurinn og þörfin
fer á næstu árum lík-
lega upp í 1.650 íbúðir,
þar af 750 vegna að-
fluttra. I Reykjavík einni ætti að
byggja minnst 1.000 íbúðir á ári.
Síðasta áratug voru aðeins reistar
577.
Þörf fyrir nýbyggingar
Lauslega áætlað hefur árleg þörf
fyrir nýbyggingar á höfuðborgar-
svæðinu verið um 1.400 íbúðir það
sem af er þessum áratug. Annars
vegar eru íbúðir sem reisa
þarf til að mæta þörfum
þeirra sem búa fyrir á
svæðinu. Að auki þarf að
mæta húsnæðisþörf þeirra
sem þangað flytjast. Ætla
má að byggja þyrfti nálægt
950 íbúðir á ári væru eng-
ir fólksflutningar. Vegna
þeirra sem flytja af lands-
byggðinni þarf síðan að
reisa 450 íbúðir til viðbót-
ar. Byggingariðnaðurinn
hefur ekki getað mætt
allri þessari þörf. Á síð-
asta áratug voru aðeins
1.215 nýjar íbúðir byggðar
til jafnaðar árlega. 185
íbúðir vantaði þess vegna
upp á að þörfínni væri
mætt. Á tímabilinu hefur
stórlega aukist skortur á
íbúðum. Ætla má að
frá 1990 sé uppsafn-
aður vandi nálægt
1.850 íbúðir. Flutn-
ingur til höfuðborg-
arsvæðisins vex
enn. Á næstu árum
telja menn að yfir
2.000 manns muni á
hverju ári flytja til
höfuðborgarsvæðis-
ins af landsbyggð-
inni umfram þá sem
flytja út á land. Þörf
fyrir nýbyggingar
mun því enn aukast.
Hún er nú líklega
orðin 1.650 íbúðir á
ári. Það er þriðjungi
meira en byggt hef-
ur verið siðustu ár.
Hlutdeild Reykjavíkur
Reykjavík er 65% höfuðborgar-
svæðisins. Mikið skortir á að hlut-
deild borgarinnar í nýbyggingum
sé í samræmi við það. Síðasta ára-
tug hafa til jafnaðar verið byggðar
577 íbúðir á ári í höfuðborginni
sem er aðeins 48% nýbygginga á
öllu höfuðborgarsvæðinu. Lág-
marksþörf Reykjavíkur fyrir ný-
byggingar væri 600 íbúðir á ári ef
enginn tilflutningur á fólki kæmi
til. Það mundi mæta nýbyggingar-
þörf vegna fólksfjölgunar, minnk-
andi fjölskyldustærðar og endur-
nýjunar gamalla húsa. Byggingar-
framkvæmdir í borginni ná því
ekki að mæta þessari lágmarks-
þörf. Frá 1990 hafa með öðrum orð-
um ekki verið byggðar neinar
íbúðir til að mæta fólksflutningum
til borgarinnar. Til að standa und-
ir 65% af heildarþörf höfuðborgar-
svæðisins fyrir nýtt húsnæði hefði
árlega þurft að reisa liðlega 900
íbúðir í Reykjavík. Miðað við þá
auknu fólksflutninga sem horfur
eru á að verði á næstu árum þyrfti
að byggja yfir 1.000 nýjar íbúðir á
ári í Reykjavík. Það væri 80%
aukning á nýbyggingum.
Lóðaframboö og
húsnæðislánakerfi
Fjöldi nýbygginga ræðst al-
mennt af eftir-
spum á fast-
eignamarkaði og
getu byggingar-
iðnaðarins til að
mæta henni.
Þetta tvennt hef-
ur ekki haldist í
hendur á höfuð-
borgarsvæðinu á
liðnum áratug.
Eftirspurn á fast-
eignamarkaði er
sveiflukennd.
Framan af þeim áratug sem er að
ljúka var efnahagslægð. Margt
fólk varð að fresta húsnæðiskaup-
um þó bæði þörf og kaupgeta væru
fyrir hendi. Húsnæðislánakerfið
bauð of lág lán og studdist
við óskynsamlegt greiðslu-
mat. Kerfið safnaði upp
vanda og skapaði svo
mikla eftirspurn þegar
efnahagur batnaði að
byggingariðnaðurinn hef-
ur ekki getað mætt henni.
Ein mikilvægasta ástæðan
er skortur á byggingar-
landi, sérstaklega í höfuð-
borginni. Til þess að mæta
þeirri þörf sem fyrirsjáan-
leg er næstu ár verður
Reykjavík að bjóða árlega
lóðir fyrir 1.000 íbúðir ef
hún hyggst halda hlut sín-
um. Vandséð er hvar taka
á þetta land því mikil og
vaxandi landþrengsli eru í
höfuðborginni.
Stefán Ingólfsson
• H ' €
1 r ;
Miöaö viö þá auknu fólksflutninga sem horfur eru á aö veröi á næstu árum þyrfti aö byggja
yfir 1.000 nýjar íbúðir á ári í Reykjavík.
Kjallarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræöingur
„Kerfíð safnaði upp vanda og
skapaði svo mikla eftirspurn þegar
efnahagur batnaði að byggingar■
iðnaðurínn hefur ekki getað mætt
henni. Ein mikilvægasta ástæðan
er skortur á byggingaríandi, sér■
staklega í höfuðborginni. “
Stærsta ölmusa íslandssögunnar
Það eru sjóndaprir menn sem
skynja ekki að stóriðjustefna rik-
isstjómarinnar er komin í öng-
stræti. Núverandi einstefna, þar
sem hvorki er horft til hægri eða
vinstri, leiðir fyrr en seinna í
árekstur, sem þjóðin yrði lengi að
jafna sig á. Hugmyndin um risaál-
verksmiðju á Austurlandi var frá
upphafi ótrúverðug. Að mínu mati
er rangt að verja meiri raforku en
orðið er í áliðnað eða viðlíka stór-
iðju hérlendis. Orkulindimar eru
takmarkaðar og okkur veitir ekki
af því, sem sátt getur orðið um að
virkja í framtíðinni, til almennra
þarfa og til framleiðslu á vistvænu
eldsneyti. Þá er það fásinna að
ætla sér að setja stórfyrirtæki eins
og hér um ræðir niður í fámennar
byggðir austanlands. Hvorki sam-
félagið eystra né umrætt fyrirtæki
hefðu gott af slíkri ráðstöfun. En
þrátt fyrir þessi meginviðhorf ber
að sjálfsögðu að athuga aðrar hug-
myndir til málamiðlunar og leita
nýrra leiða til að styðja við byggð-
irnar.
I sæmilegu samfélagi eiga að
fihnast ráð til að leiðrétta rang-
hugmyndir og komast út úr blind-
götum. Lögin um mat á umhverfis-
áhrifum voru
meðal annars
til þessa ætluð.
Að vísu átti að
vera búið að
endurskoða þau
í ljósi reynslu
og breyttra við-
horfa, en allt
um það eru lög
þessi tæki til að
kalla fram rök-
stuðning fyrir
framkvæmdaá-
formum og
veita almenn-
ingi hlutdeild í
ákvarðanatökunni. Þessari leið
hafa ráðherrar illu heilli hafnað.
Nú er það almennings að leggja
sitt lóð á vogarskálina meðal ann-
ars með því að skrifa undir áskor-
un Umhverfisvina um lögformlegt
mat á Fljótsdalsvirkjun.
Austfirðingar ekki á einu máli
Það er misskilningur að þorri
Austfirðinga sé á einu máli í
stuðningi við stóriðjustefnuna,
hvað þá að hugmynd-
in um risaverksmiðju
sé frá þeim komin.
Fjöldi Austfirðinga
hefur miklar efa-
semdir um málið í
heild og einstaka
þætti þess, bæði
verksmiðjuna og þær
mörgu stórvirkjanir
sem hún kallar á. í
þeim efnum er
hvorki meira né
minna undir en öll
fallvötnin við norð-
anverðan Vatnajökul,
frá Hraunum vestur í
Dettifoss. Þeir sem ef-
ast um að það sé rétt
ættu sjálfir að lesa
greinargerðir iðnað-
arráðherrans. Nú er
reynt að koma 480 þúsund tonna
álverksmiðju í gegnum umhverfis-
mat en á sama tíma er mest allri
raforkuöfluninni haldið utan við
slíkt ferli. Þetta eru vinnubrögð
sem hvergi þættu boðleg annars
staðar á Vesturlöndum.
Það væri óbætanlegt tjón fyrir
Austurland ef þessi áform næðu
fram að ganga. Fjórðungurinn
þarf á öllu öðru frekar að halda en
stóriðju af þeim toga sem nú er
áformuð. Það er blekking og
skammgóður vermir að tala um 1.
áfanga verksmiðju þegar stjóm-
völd og Landsvirkjun ætla að
skuldbinda sig fyrirfram til að af-
henda fjórfalt meiri
raforku á næstu 10-15
árum ef fjárfestamir
svo kjósa.
Hver talaði um
ölmusu?
í sjónvarpsþætti á
dögunum talaði stór-
iðjusinni að austan
með vandlætingu um
þá hugmynd listakon-
unnar Bjarkar að
styðja með fjárfram-
lögum við nýsköpun á
Austurlandi. Sagði
hann Austfirðinga
ekki þurfa á ölmus-
um að halda. Það er
nokkuð digurbarka-
lega mælt af tals-
manni þeirra sem vit-
andi eða óvitandi eru að kalla eft-
ir stærstu ölmusu íslandssögunn-
ar og það án þess að almenningur
fái að nýta sér rétt til athuga-
semda lögum samkvæmt.
Það horfir því miður ekki frið-
vænlega á komandi aldamótaári.
Flest stefnir nú í svo harkalegan
árekstur að jafna mætti til
þjóðarógæfu. Helsta úrræðið til að
bægja henni frá er öflugur stuðn-
ingur almennings við kröfuna um
að nútímalegar leikreglur séu virt-
ar og náttúra landsins sé metin að
verðleikum sem og fleiri þættir
áður en jarðýturnar eru ræstar.
Hjörleifur Guttormsson
„Fjöldi Austfírðinga hefur miklar
efasemdir um málið í heild og ein■
staka þætti þess, bæði verksmiðj-
una og þær mörgu stórvirkjanir
sem hún kallar á. í þeim efnum er
hvorki meira né minna undir en öll
fallvötnin við norðanverðan
Vatnajökul, frá Hraunum vestur í
Dettifoss.u
Kjallarinn
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrverandi
alþingismaöur
Með og
á móti
Ókeypis netáskrift íslands-
síma og íslandsbanka
Fyrírtækin íslandsbanki og íslandssimi
kynntu fyrir skömmu nýtt samstarfs-
verkefnl fyrirtækjanno, isl.ls, þar sem
almenningur getur orölö sér úti um
ókeypis áskrift að Netinu. Talsmönnum
þelrra netþjónustufyrirtækja sem Iring-
aö til hafa veitt slíka þjónustu er ekki
skemmt og hafa þeir sagst ætia aö
leita til Samkeppnlsstofnunar með
þetta mál.
Allra hagur
„Intemetaðgangur hefur verið
almenningi dýr þar sem bæði er
greitt fyrir símtal og netsam-
band. Með út-
spili okkar er
þessu breytt
þannig að not-
andinn greiðir
eingöngu hefð-
bundið sím-
gjald. Það er
kappsmál okk-
ar að sem flest-
ir íslendingar
tengist Netinu
og er þetta lið-
ur í því. Við-
tökur hafa verið frábærar og um-
sóknir þegar komnar yfir 10.0000.
Neytendur eru greinilega fegnir
því að vera ekki tvírukkaðir. Ég
á von á aö intemetþjónustuaðil-
ar muni halda sínum hlut með
bættri þjónustu sem kemur öll-
um til góða. Þetta er þvi eölilegt
framfaraspor sem unnt er að
stíga í samkeppnisumhverfi.“
Eyþór Arnalds,
framkvæmdastjóri
Íslandssíma.
Guömundur Kr.
Unnstelnsson, for-
maður Félags end-
ursala á internet-
þjónustu.
Óeðlilegt
„Ég tel mjög óeðlilegt að síma-
fyrirtækin í landinu, sem jafn-
framt eru okkar helstu byrgjar,
bjóði internet-
netþjónustu
frítt. Ef síma-
félög telja sig
geta það bend-
ir það til þess
að þau ættu að
geta gefið okk-
ur ótakmark-
aðan aðgang
að netgáttum
sínum og fellt
niður stofn- og
mánaðargjöld
af þeim línum sem við þurfum.
Mér virðist Íslandssími, sem fær
samtengigjöld greidd frá Lands-
sima íslands, ætla að nota tekjur
af þeim samningi til þess að fjár-
magna niðurgreiðslur netþjón-
ustu. Landssíminn hefur sagt að
verðlag mínútugjalda í almenna
símkerfinu byggist á því að fyrir-
tækiö þurfi að halda úti dýru
grunnneti, ljósleiðurum og fjar-
skiptakerfi á landsvísu. Islands-
sími þarf hins vegar ekki að
byggja upp slíkt kerfi á landsvísu
og mun liklega fá aðgang að
grunnneti Landsímans með nýju
lagafrumvarpi. Það virðist því
vera svo að Íslandssími noti fjár-
magn sem ætti að fara til upp-
byggingar á fjarskiptakerfi til að
niðurgreiða netþjónustu til að ná
til viðskiptamanna, sem þeir
hafa ekki í dag og auðvitað má
segja að símfélag hafi ekki þörf
fyrir grunnnet nema það hafi
viðskiptavini. Svo er bara að sjá
hvort simfélögum verður heimil-
að að raska rekstargrundvölli
intemetþjónusta eins og fyrir-
hugað er.“ -KJA
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðiö nema þær ber-
ist í stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu. DV áskilur
sér rétt til að birta aðsent efni á
stafrænu formi og í gagnabönk-
um.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@ff.is