Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2000, Qupperneq 20

20
Helgarblað
LAUGARDAGUR 15. APRÍL 2000
DV
Hundruð manna á biðlista eftir meðferð:
Hrotuvakn-
ing í sam-
félaginu
- sjúklingar sem þjást af kæfisvefni geta fengið bót rneina sinna
Kæfisvefn er algengari sjúkdóm-
ur en margan grunar en taliö er aö
um 4% mannkyns þjáist af
kæfisvefni í einni eöa annarri
mynd. Á síðustu árum hefur biðlist-
um eftir meðferð við kæfisvefni
fjölgað gríðarlega hér á landi og læt-
ur nærri að hundruð manna séu á
slíkum listum. Það hefur því orðið
hrotuvakning í samfélaginu eins og
einn viðmælandi orðar það.
Fólk getur kafnaö
Að sögn Eyþórs Bjömssonar, sér-
fræðingi í öndunarsjúkdómum,
stafar sjúkdómurinn fyrst og fremst
af þrengslum í loftvegi sem veldur
því að sjúklingurinn festir illa
svefn, auk þess sem hann á oft erfitt
með að anda sem aftur veldur
minni súrefnismettun í blóðinu og
öndunarhléum. í slíkum öndunar-
hléum getur sjúklingurinn hætt að
anda i hálfa til eina minútu hverju
sinni þar sem öndunarflæði um loft-
vegi lokast einfaldlega þannig að
sjúklingurinn á á hættu að kafna.
Að sögn Eyþórs Björnssonar læknis ágerist sjúkdómurlnn eftir því sem árin færast yfir - öndunarhléin verða iengri
og tíðari og getur þetta tvennt hæglega stefnt sjúklingnum í bráða hættu.
Ofug ryksuga
Hallur lýsir tækinu sem öfugri ryksugu
sem blási loftinu út i staö þess aö sjúga þaö inn.
En það er ekki bara hættan á
köfnun sem hrjáir þá sem haldnir
eru kæfisvefni heldur annað, sem er
þeim mun algengara, að menn ná
ekki aö festa svefn almennilega á
nætumar og fá þar með ekki nægi-
lega hvíld til að takast á við verk-
efni dagsins. Dæmi eru um að menn
sem þjást af kæfisvefni hafi jafnvel
ekki sofið almennilega svo árum
skiptir.
Karlmenn og feitlr í
meirihluta
Að sögn Eyþórs er sjúkdóms-
greiningin fólgin í því aö sjúkling-
urinn er boðaður i viðtal og í fram-
haldi af því er viðkomandi látinn
gista næturlangt á spítala, annað-
hvort á Vífilsstöðum eða á Geðdeild
Landspítalans, þar sem hann er
tengdur við vél sem mælir öndunar-
hléin í svefninum, en út frá því er
kæfisvefn m.a. ákvarðaður.
Kæfisvefn getur þó jafnframt verið í
tengslum við aðra sjúkdóma, þ.á m.
of háan blóöþrýsting, hjartabilanir,
heilablóðfall og elliglöp.
Eyþór bendir einnig sérstaklega á
þá hættu sem steðjar að fólki sem
ekki er nægilega úthvílt þegar það
mætir til vinnu og nefnir að
mönnum í þessum hópi sé flmm
sinnum hættara við umferðarslys-
um en öðrum vegna þreytu og lélegs
viðbragðs.
Af þeim sem þjást af sjúkdómnum
eru karlmenn i þónokkrum meiri-
hluta en einnig hefur verið sýnt
fram á að sjúkdómurinn er mun al-
gengari meðal svartra og Asíubúa
þar sem lögun höfuðkúpu þeirra er
öðruvísi en hjá hvítum og kokið
þrengra. Þar fyrir utan er talið að
þéttvaxið fólk sé í sérstökum
áhættuhópi enda eru meiri líkur á
að hold safnist í kringum háls og
valdi þrengslum í koki.
Allt betra en hroturnar í
makanum
En hvað gerist ef ekkert er að
gert? Að sögn Eyþórs ágerist sjúk-
dómurinn eftir því sem árin færast
yfir - öndunarhléin verða lengri og
tiðari og getur þetta tvennt hæglega
stefnt sjúklingnum í bráða hættu.
Sjúkdómurinn er, eins og áður seg-
ir, metinn út frá öndunarhléum en
meðferð er byggð á því hversu tíö
þau eru. Ef litlar breytingar verða á
öndunarhléum er fólki yfirleitt ráð-
Það er ekki bara hœttan
á köfnun sem hrjáir þá
sem haldnir eru
kcefisvefni heldur ná
menn ekki að festa
almennilega svefn á
nœtumar og fá þar með
ekki nœgilega
hvíld til
að takast á við
verkefni dagsins.
lagt að grenna sig. Þá eru einnig til
sérstakir bitgómar sem draga fram
neðri kjálka og tungu og koma í veg
fyrir að öndunarvegur lokist.
Þá eru einnig stundum gerðar að-
gerðir á koki þar sem hluti af mjúka
gómnum, úfurinn og hálskirtlar eru
fjarlægðir. Séu hins vegar miklar
breytingar á öndunarhléum stendur
fólki til boða tæki sem leyst getur
vanda þess.
Tæki þetta er eins og skókassi i
laginu en úr því liggur slanga með
grímu á öðrum endanum sem er
lögð yfir vit þess sem sefur. Tækið,
sem er tengt við rafstraum, blæs
stöðugum loftstraumi um slönguna
og heldur öndunarveginum opnum.
Að sögn Eyþórs nota um 700 manns
hér á landi þetta tæki, sem hefur
gefið góða raun, en hann segir það
ekki óalgengt að sá sem notar
þennan búnað þurfi að sofa með
slöngu alla sina ævi þar sem tækið
lækni ekki kæfisvefn heldur haldi
einkennum niðri.
„Fólki líst náttúrlega ekkert allt
of vel á að þurfa að sofa með svona
grímu en þetta kemst upp í vana og
menn hætta að kippa sér upp við
þennan búnað,“ segir Eyþór.