Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.2001, Page 11

Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.2001, Page 11
LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBER 2001 11 Skoðun ný peysa breyti neinu.“ Það mátti greina örlitla kald- hæðni i röddinni. Ég lét það ekki á mig fá. „Ætti ég að fá mér svona gaddaskó?“ sagði ég og benti á mann í reimuðum skóm, hvít- um og svört- um. Hann var í köflóttum bux- um og sló með fag- urri sveiflu, mjaðmahnykk og hnésveiflu. „Láttu þína duga i bili,“ sagði kennarinn, „við skulum fyrst sjá hvernig gengur hjá okkur.“ Ég sló nokkur vind- högg til viðbótar. „Kláraðu nú tímann með því að slá úr fotunni. Við sjáumst svo aftur á morgun," sagði kenn- arinn. Hann forðaði sér snarlega til þess að verða ekki fyrir voða- skoti. „Á ég ekki að lesa heima?“ kallaði ég á eftir honum. Ég sá ekki betur en hann hristi haus- inn á hlaupunum. Eflaust er hann ekki vanur svo bókhneigð- um golfnema. „Hvernig var?“ spurði konan þegar ég kom heim af íþróttaæf- ingunni. „Ja,“ svaraði ég og dró seiminn, „þetta er ekki svo erfitt ef maður notar mjaðmirnar rétt og hnykkir. Muna bara að horfa alltaf beint á viðfangsefnið með stífa limi í sveiflunni." „Jú, sjáðu til, mín elskaða, “ sagði ég. Ég tók þetta með mín- um hœtti og er fínn í þessu bók- lega. Ég kann sem sagt sveifl- una, svona frœðilega séð. Verk- legi þátturinn er svo annar handleggur. “ „Einmitt,“ sagði konan, „það eru handleggirnir sem eru notaðir í golf- sveifluna. Þú œttir að prófa það einhvern tímann og vita hvern- ig bóknámið nýtist þér. “ Ögrandi hugmynd Ekki er hægt að neita því að þetta risaframtak í Kópavogsdaln- um eru verulega djörf hugmynd. Hún ögrar verulega hugmyndum manna um hvað sé mögulegt að gera og hvað ekki í verslunar- rekstri á íslandi. Ýmsir telja að með þessu sé farið fram á ystu brún skynseminnar. Hvað sem menn kunna annars að segja um þessa framkvæmd þá hefur hún skapað umtalsverð umsvif í at- vinnulífinu og það strax á bygg- ingarstigi. Hún hefur dregið með sér stóraukin umsvif Kópavogs- bæjar, sem og ýmssa fyrirtækja sem hyggjast njóta nálægðar við þennan verslunarrisa. Fram- kvæmdin mun hleypa nýju lífi í verslunarumhverfið og skapa um leið ný viðmið um hvað sé hægt og hvað ekki. Án efa munu margir smærri samkeppnisaðilar fara illa út úr samkeppninni við tilkomu Smáralindar. Hins vegar hljóta menn í sömu andrá að spyrja sig hvort ekki sé rétt að hrinda djörf- um hugmyndum í framkvæmd frekar en horfa til kyrrstöðu. Því er ekki ólíklegt að margir séu til- búnir að taka hatt sinn ofan fyrir djörfung Pálma og félaga. Hvernig svo sem Smáralind reiðir af þá má segja að án til- raunarinnar fengjum við aldrei að vita hvort slíkt dæmi gengur upp eða ekki. Ef við þyrðum ekki að taka áhættu værum við trúlega enn í moldarkofum. Liggur í augum uppi Hvernig svo sem Smára- lind reiðir af þá má segja að án tilraunarinnar fengjum við aldrei að vita hvort slikt dœmi gengur upp eða ekki. Ef við þyrðum ekki að taka áhœttu vœrum við trú- lega enn í moldarkofum. vandamál á þeim svæðum. Sú ákvörðun Johns Howards, forsætis- ráðherra Ástralíu, að hleypa fólkinu ekki inn í landið er einmitt byggð á slíkum rökum - það sé ekki hægt að hlaða undir ólöglega mannflutninga af því tagi sem hér voru í uppsigl- ingu. Hann hefur jafnfamt borið við þeim rökum að samkvæmt alþjóða- lögum beri Áströlum engin skylda til að taka við skipbrotsfólki af þessu tagi. Þessu hafa raunar merk- ir sérfræðingar í alþjóðarétti í Ástr- alíu mótmælt og bent á að engar skýrar reglur séu til um hvernig beri að vista skipbrotsmenn sem jafnframt eru flóttamenn frá heima- landi sínu. Raunar segir t.d. þjóð- réttarfræðingurinn dr. Jean-Pierre Fonteyne í The Canberra Times í fyrradag að samkvæmt Hafréttar- sáttmálanum séu talsverðar líkur á að Ástralíu beri lagaleg skylda til að hýsa þessa fóttamenn ef grannt sé skoðað. Fonteyne segir engan efa leika á skilyrðislausri skyldu sjófar- enda til að bjarga fólki í sjávar- háska eins og norska skipið gerði en hins vegar séu reglur um fram- haldið orðnar óskýrar. Fyrir nokkrum áratugum þótti sjálfsagt að það land sem viðkomandi björg- unarskip var á leið til tæki við fólk- inu en nú hefur sú túlkun komið fram að næsta höfn taki við því. Og enn fleiri útgáfur af reglum eru nú líka kynntar í þessum efnum. Neyðarkalli ekki ansað Að hluta til má rekja óvissuna um þessar reglur til þess að á síðari hluta áttunda áratugarins var gríð- arlega mikið um bátafólk frá Vi- etnam og ríki í Suðaustur-Asíu, og raunar víðar, reyndu að sporna við fótum. Það hversu flókið varð að koma af sér fólki þegar i land var komið leiddi síðan til þess að skip létu mörg hver neyðarköll frá báta- fólki sem vind um eyru þjóta. Þannig kemur það fram í skýrslu Flóttamannaráðs Sameinuðu þjóð- anna frá 1979 að um 90% skipa, sem heyrðu neyðarkall sigldu áfram án þess að sinna því eða veita fólki að- stoð. Fyrir vikið drukknuðu auðvit- að þúsundir manna. í Ástralíu spyrja upplýstir menn sig nú að því hvort þeir, eða öllu heldur ríkisstjórn þeirra, séu að ýta undir að svipuð staða gæti skapast á ný! Tilhneigingin til að hunsa neyðarköll vegna hugsanlegs milli- ríkjaágreinings er þegar fyrir hendi á heimshöfunum og svona uppá- komur munu tvímælalaust magna hana um allan helming. Enda hefur almenningsálitið í Ástralíu snúist mjög gegn einstrengingslegri af- stöðu stjórnvalda þótt vissulega séu skoðanir skiptar þar um málið eins og annars staðar. Mannvinir - hvalavinir Fyrir okkur íslendinga er það e.t.v. umhugsunarefni og jafnvel annað tilefni fyrir presta landsins að reifa fyrir sóknarbörnum sínum í stólræðu morgundagsins aö þau stjórnvöld í Ástralíu sem í heila viku hafa ekki talið nauðsynlegt að taka á móti 438 flóttamönnum - þar af 21 konu og 44 bömum, mörgum illa á sig komnum og veikum - hafa nýlega sent íslenskum stjórnvöldum kveðju sem er af siðferðilegum toga. Ástralar voru í hópi þeirra þjóða sem lögðust gegn inngöngu íslend- inga í Alþjóða-hvalveiðiráðið á dög- unum vegna þess að þeir telja það siðferðilega skyldu sína að vernda hvali! Það er verðugt siðferðilegt umhugsunarefni hvort viðbrögð ástralskra stjórnvalda hefðu orðið önnur ef það hefðu verið nokkrir hvalir sem voru í erflðleikum við Jólaeyjuna en ekki flóttamenn. Ekki einir á báti En vitaskuld eru Ástralar ekki einir á báti í þessu máli því sam- skipa þeim eru fjölmargar aðrar þjóðir sem tekið hafa svipaða eða sömu stefnu. Indónesía hefur verið jafnvel enn harðari en Ástralarnir og enn aörir, s.s. stjómvöld á Nýja- Sjálandi, hafa rétt fram hönd mis- kunnsama Samverjans með skilyrö- um og kvöðum. Ástralía er hins veg- ar vel stætt vestrænt menningarríki sem óhjákvæmilegt er annað en gera ýtrustu kröfur til. Og svo því sé líka til skila haldið er rétt að nefnda að Ástralar tóku í kyrrþey á móti 5.000 manns í fyrra sem flokk- ast getur sem bátafólk og árlega koma þangað um 10.000 viðurkennd- ir flóttamenn í gegnum stofnanir Sameinuðu þjóðanna. Slík tölfræði breytir hins vegar ekki erfiðum kringumstæðum og neyð fólksins um borð í Tampa og því tvöfalda siðgæði sem virðist gegnsýra sam- skipti þjóöa og manna og opinberast í þessu máli. Átakanlega vondur heimur Þetta dæmi sýnir enn einu sinni hve sönn hin fleygu vísuorð Megas- ar voru þegar hann söng um grimm- an dauða Jóns Arasonar: „Ó, það liggur svo berlega í augum uppi, Snati minn,/ hve átakanlega vondur hann er þessi heimur." En jafnvel í „átakanlega vondum heimi“ hljót- um við þó að gera þá kröfu til okk- ar sjálfra og alþjóöasamfélagsins að enginn þurfi að velta þvi fyrir sér þegar hann kemur að manni sem er að drukkna hvort það borgi sig að bjarga honum eða ekki! Það hversu flókið varð að koma af sér fólki þegar í land var komið leiddi síð- an til þess að skip létu mörg hver neyðarköll frá bátafólki sem vind um eyru þjóta. Þannig kemur það fram í skýrslu Flótta- mannaráðs Sameinuðu þjóðanna frá 1979 að um 90% skipa sem heyrðu neyðarkall sigldu áfram án þess að sinna því eða veita fólki aðstoð. Fyrir vikið drukknuðu auðvit- að þúsundir manna. Hún er ekkert sérlega jólaleg, sag- an sem nú er í gangi við Jólaey und- an ströndum Ástralíu. Alla síðustu viku hefur heimsbyggðin fylgst með örlögum 438 afganskra flóttamanna sem bjargað var um borð í norska flutningaskipið Tampa og eru þar enn þegar þessar línur eru ritaðar. Fólkið var sem kunnugt er á leið- inni frá Indónesíu til Ástralíu í dap- urlegu skipi sem sökk síðan á leið- inni. Ekki þarf að draga í efa að flótti fólksins frá Afganistan tali- bananna var skiljanlegur. Það eru ekki nema nokkrir dagar síðan Lundúnablaðið Financial Times út- nefndi Afganistan sem „versta land í heimi til að búa í“ og ýmsir dálka- höfundar víða um heim hafa talað um að í raun væri lítill eðlismunur á flóttafólki þaðan og flóttafólki frá Þýskalandi nasismans. Hundurinn sagöi ekkl ég En lengi vel vildi enginn taka við þessu fólki og fáir viðurkenna sið- ferðilegar skyldur sínar til að koma náunga sínum til raunverulegrar hjálpar þegar hann er í nauðum staddur. Ekki kæmi manni á óvart þótt prestar heimsins tækju þetta mál fyrir í stólræðum sínum við messu á morgun. Enda er þaö allt fullt af biblískum tilvísunum - auk þeirrar augljósu kaldhæðni að meg- insvið atburðanna á sér staö við eyju sem kennd er við jólin, fæðing- arhátíð frelsarans og stórhátíð mannkærleikans! „Guð, ég þakka þér fyrir að vera ekki eins og þetta fólk“ er bergmálið sem hljómar frá velmegandi þjóðum í nágrenninu og fátæka ekkjan er þarna líka í líki Jose Ramos-Horta, friðarverðlauna- hafa Nóbels og verðandi utanríkis- ráðherra hins bláfátæka Austur- Timors sem býðst af miklum van- efnum til að taka við fólkinu, um stundarsakir í það minnsta! í gær, föstudag, virtust þó vera að komast af stað, fyrir milligöngu Sameinuðu þjóðanna, íjölþjóðlegar viðræður um að m.a. frændur okkar Norð- menn myndu taka við hluta flótta- mannanna. Þar er hugsanlega lausn í sjónmáli og guð láti gott á vita að það muni ganga eftir. Jólaeyjarguöspjalliö En þetta nýja Jólaeyjarguðspjall er kannski lýsandi fyrir það sem hefur verið að gerast í heiminum síöustu áratugina með vaxandi flóttamannastraumi. Múrar eru reistir og menn og þjóðir reyna að hafa einhverja stjórn á móttöku flóttamanna, enda ljóst að óheftur straumur þeirra til tiltekinna landa eða svæða getur skapað íjölmörg Birgir Guðmundsson fréttastjóri

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.