Dagblaðið Vísir - DV - 15.09.2001, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 15. SEPTEMBER 2001
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aðstoðarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufétagið DV ehf.
Plötugerð: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 2200 kr. m. vsk. Lausasöluverð 200 kr. m. vsk., Helgarblað 300 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fýrir viötöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Aðgerðir Nató
Vesturlönd standa ekki lengur frammi fyrir ímyndaðri
ógn. Leiðtogar þeirra þurfa ekki lengur að velta því fyrir
sér á löngum og þreytulegum fundum hvort varnir þeirra
séu í lagi. Þær eru það ekki. Og þær verða það seint úr
þessu. Ógnin er raunveruleg og hún er ólík því sem menn
hafa áður átt að venjast. Nýtt stríð er hafið og það er ekki
endilega á milli ríkja eða þjóðabrota eins og menn hafa átt
að venjast um áratugi og aldir. Nýja stríðið er á milli hat-
urs og frelsis.
Leiðtogar Atlantshafsbandalagsins standa frammi fyrir
því hvernig hægt verður í framtíðinni að verja þau gildi
sem Vesturlönd standa fyrir. Frelsi og lýðræði eru stór og
mikil orð. Á Vesturlöndum þykja þau skipta sköpum. Þau
eru homsteinar samfélagsins. Þessi stóru orð hafa hins
vegar mjög víða um heim átt undir högg að sækja á síðustu
árum - í orðsins fyllstu merkingu. Höggin hafa dunið á
frelsinu hjá stórþjóðum Austurlanda sem skreyta sig öðr-
um gildum. Þar er víða annað viðmið.
Það er eðlilegt að leiðtogar Atlantshafsbandalagsins hafi
á tímamótafundi sínum í Brussel á miðvikudag ákveðið að
fella hina hroðalegu árás hryðjuverkamanna á Bandaríkin
undir ákvæði fimmtu greinar bandalagsins. Tilefnið er
ærið og hrikalegt. Vesturlönd standa frammi fyrir nýjum
og lævísum óvini sem getur hvarvetna leynst í skjóli op-
inna og frjálsra samfélaga. Þessu ákvæði hefur ekki verið
beitt áður í meira en fimmtíu ára starfi Nató. Bandalagið
stendur því á tímamótum.
Fimmta grein Nató-sáttmálans felur í sér að Nató-ríkin
nítján geti túlkað árás á eitt bandalagsríkið sem árás á þau
öll. Árásin á þriðjudag er ekkert annað en stríðsyfirlýsing
á hendur vestrænum gildum. Aðgerðir hryðjuverkamann-
anna fela í sér botnlaust hatur á frjálsum samskiptum fólks
og þjóða. Þeim er stefnt gegn lýðræði og mennsku. Hafi ein-
hvern tíma verið tilefni til að grípa til fimmta ákvæðisins
var það nú. Öllum íbúum Vesturlanda finnst sem á þá hafi
verið ráðist. Samstaðan er órofin.
Samfélagi heilbrigðra þjóða er nóg boðið. Fólk á Vestur-
löndum er óttaslegið, sárt og dofið og margt af því er farið
að fyllast hefndarhug. Það er mannshuganum eðlilegt á
stundum sem þessum þegar saklaust fólk sætir þvílíkri
grimmd og illsku að við annað verður ekki jafnað í sögu
síðustu alda. Margir krefjast aðgerða og sýna enga þolin-
mæði í þeim efnum. Vissan skiptir þar litlu máli heldur
duga „trúverðugar upplýsingar“ til þess eins að benda á
skotmörk og krefjast aðgerða strax.
Það var í þessu andrúmslofti sem leiðtogar Atlantshafs-
bandalagsins settust á fund sinn á miðvikudag og gripu til
fimmtu greinarinnar. Þeim var fullkunnugt um að þar komu
þeir saman til fundar sem fulltrúar samkenndar og eining-
ar, fulltrúar agndofa fólks og þjóða sem fundu til vanmáttar
og varnarleysis. Ákafi ákvarðana lá því í loftinu. Niðurstað-
an var fyrirsjáanleg. Valdið var hnyklað. Fimmta greinin
þýðir að ríkin nítján sem mynda Nató standa saman sem eitt
gegn nýjum og skæðum óvini sínum.
Það er hins vegar brýnt að leiðtogar Atlantshafsbanda-
lagsins fari vel með þetta vald sitt. Ekki er að sjá annað en
að þeir séu í vígahug með herskáa leiðtoga Bandarikjanna
í fylkingarbrjósti. Alþjóðaherinn er í viðbragðsstöðu og
tímaspursmál er hvenær látið verður til skarar skríða. Þær
árásir mega ekki verða til þess eins að gjalda líku líkt. Þær
mega ekki óvart bitna á saklausum borgurum eins og hern-
aðartilþrif Nató hafa stundum gert. Þær eiga ekki að elta
uppi blóraböggla heldur hitta í mark.
Sigmundur Ernir
X>V____________________
Sérstakur í sólböðum
„Er ekki fullreynt með það, elsk-
an mín? Þú veist að ég verð ekki
brúnn. Ég er af hvita kynstofninum
og þá meina ég hvíta,“ sagði ég þeg-
ar konan lagði það til eitt síðdegið
að við skryppum í haustferð til sól-
arlands. „Það er nú ekki lengra síð-
an en í vor að þú fórst með mig til
Kýpur. Þar skín sólin allan ársins
hring frá morgni til kvölds. Það
breytti engu fyrir mig. Ég var jafn
næpulegur í flugvélinni heim og út
enda er ég ekki eins og ferðafélagar
okkar sem lágu útflattir frá fyrsta
degi,“ sagði ég og stundi lítillega.
„Þú veist,“ sagði ég, „að við höfum
langa og fjölbreytta reynslu af sól-
arlandaferðum. Þær eru ágætar
sem slíkar, bara ef það væri ekki
svona mikil sól.“
Ferðafélagar okkar í ferðinni í
vor voru í engu frábrugðnir þeim
sem við höfum kynnst áður. Þeir
urðu fyrst rauðir en þolinmæðin
vinnur víst þrautir allar. Smám
saman færðist yfir þá hinn eftir-
sótti brúni litur. Þeir höfðu líka
fyrir því að velta sér eins og
kjúklingar á teini allan liðlangan
daginn. „Ég nenni ekki að liggja í
sólbaði," sagði ég og lauk ræðu
minni með því að segja konunni að
ég vUdi miklu heldur fara austur í
Tungur. Þar væri loftslag allt
miklu betra, mannlíf fegurra og sól-
in ekki eins aðgangshörð.
„Maðurinn minn er dá-
lítið sérstakur. Hann vill
ekki brenna. Þess vegna
er hann hvítur, eða eigin-
lega grœnn, “ sagði hún
eftir nokkra umhugsun.
Það má eiginlega segja að
hann verði grœnblár með
haustinu, þegar kólnar,
sjáðu. “
um,“ sagði konan. „Þú getur alveg
eins klætt þig í gæruúlpu á strönd-
inni. Ást mín á þeim bleika jókst
aðeins við þessi orð en fullnaðar-
sigur náðist ekki. Við fórum út með
vörn númer 15. Konan ætlaði enn
að reyna að lita mig lítillega.
Við lentum síðdegis á flugvellin-
um á Kýpur. Það var heitt en ég
var í mínum íslensku ferðaklæð-
um, vel varinn fyrir sólinni. Aðrir
landar okkar í flugvélinni voru í
stuttermabolum og hnébuxum.
„Hræðilegt er að sjá þetta fólk,“
hvíslaði ég að konunni, „með náfól-
ar lappirnar niður úr stuttbuxun-
um, karlarnir margir eins og tann-
stönglar en konurnar heldur þétt-
ari. Þá er nú betra að vera í síðbux-
um. „Þetta fólk er komið hingað til
að sóla sig,“ sagði konan. „Það
verður fróðlegt að bera
saman við þig þegar við fór-
um heim. Þú ert eigin-
lega ekki hvítur heldur
neongrænn. Þú þyldir nú
alveg að brenna þann
voðalega lit af þér, minn
kæri.“
Þreföld vörn
Ég viðurkenni að ég var seinn á
lappir næsta morgun. íbúðin var
loftkæld og mér leið vel inni. Ég
vissi að sólin gaf ekki grið ut-
andyra. í farteski mínu var góð
glæpasaga svo ég sá enga ástæðu til
þess að rífa mig frá henni. Konan
náði mér samt út. Þá voru landar
okkar löngu komnir á sinn stað og
flatmöguðu á bekkjum með
skankana teygða frá sér svo sólar-
geislamir næðu að hverri fell-
ingu. Þeir hreyfðu sig ekki nema
til þess að kæla sig í sundlauginni
eða sjónum utan
„Það er sama sagan og venjulega
með þig,“ sagði konan. „Þú sérð
ekkert nema islenskar þúfur og get-
ur fátt hugsað þér dásamlegra en
þramma um þær í gúmmítúttum og
ullarsokkum. Ég skal bara láta þig
vita það að ég get ekki hugsað mér
að hanga ekki yfir neinu í
haustrigningum hér á skerinu. Þú
berð það ekki saman við ljósar
sandstrendur og blátt Miðjarðar-
hafið.“
Ást á þeim bleika
Ég þráaðist við um stund og
sagði konunni réttilega að ég þyldi
ekki sólbruna. Fátt væri ömurlegra
en klæja í allan skrokkinn svo jafn-
vel þyrfti að grípa til svo frum-
stæðra ráða sem bera á sig mjólk-
urafurðir eins og jógúrt - þó ekki
með ávöxtum. „Ég man nú ekki
betur en þú sæir við sólbrunanum
síðast þegar við skruppum," sagði
konan og lét sig hvergi. Hún mundi
það að ég gekk beint að sólvarnar-
kremunum í fríhafnarversluninni.
Konan kom með mér og greip
brúsa með sólvarnarstuðlinum 10.
Hún hafði sem sagt hugsað sér að
bera á sinn karl en þó þannig að
sólin kæmist um síðir að húðinni
og litaði hana lítillega. Hún gerði
sér enn vonir um að eiginmaður
hennar hegðaði sér eins og al-
mennilegur sólarlandafari. „Ég vil
fá brúsa númer 50,“ sagði ég og
fann einn slíkan, bleikan að lit.
„Ertu frá þér, mað-
ur, þetta er
að korna-
börn-
Hefndaraðgerðum verður að afstýra
Mér brá í brún þegar ég heyrði
að N-Atlantshafsráð NATO hefði
ákveðið að líta á árásina á Amer-
íku sem árás á öll ríki Atlantshafs-
bandalagsins. I gær mátti svo lesa í
framhaldinu að Bandaríkin undir-
búi innrás í Afganistan. Erum við
þar með á leið í stríð, vopnlaus
þjóðin? Vonandi bera vestrænar
þjóðir gæfu til þess að leggjast ekki
í hefndarstríð gegn arabaþjóðum.
Hefndin er ekki sæt, hún er verst
allra vopna og stríð i Afganistan
yrði sagan endalausa. Það vita
Rússar af biturri reynslu.
I löndum þar sem múslímatrú er
iðkuð er misjafn sauður í mörgu fé
eins og hjá okkur. Gleymum því
ekki að níðingsverk eru framin á
almennum borgurum af kristnum
Evrópubúum. Stríðsástand hefur
varað á Balkanskaga árum saman
og írar deila í nafni trúarinnar og
drepa saklaust fólk bæði heima hjá
sér og í öðrum löndum.
Arabísku flugmennirnir sem
flugu þotunum á tvíburaturnana og
pentagonið eru fráleitt þverskurð-
ur af hinu múslímska samfélagi.
Fullyrðingum og síendurteknum
sjónvarpsmyndum um að ógeðs-
legu athæfi arabanna hafi verið
fagnað í hinum arabíska heimi hef-
ur verið hafnað. Þvert á móti fann
fólk i þeim heimshluta sárt til með
bandarísku þjóðinni. í því efni trúi
ég betur Ólafí Gíslasyni verkfræð-
ingi sem starfar í löndum við botn
Miðjarðarhafsins.
Árásin á saklaust fólk var full-
komlega tilhæfulaust grimmdar-
verk sem ótrúlega stór hópur
ungra manna hafði undirbúið um
nokkurra ára skeið. Voðaverkinu
vill enginn lýsa á hendur sér og
kemur það ekki á óvart. Engri þjóð
dytti í hug að efna til slíks verknað-
ar, hún yrði einangruð, forsmáð og
hötuð af nánast hverju mannsbarni
á heimskringlunni um langan ald-
ur.
Bandaríkin munu rísa öflug upp
Menn bollaleggja um áhrif
sprenginganna og horfa til langs
tíma. Margar fjölskyldur sjá á bak
ástvinum; missir þessa fólks er
mestur. Fjárhagslega held ég að
áhrifin muni ekki verða mikil yfir
lengri tíma. Flugmálastarfsemi og
flutningar munu fara af stað aftur
eftir sjokkið og fólk mun hægt og
sígandi leggjast í ferðalög. Tvíbura-
turnar munu rísa í New York og
hermálaráðuneytið mun áreiðan-
lega innrétta nýjar skrifstofur í
stað þeirra sem eyðilögðust. Fjár-
hagslegt tjón er mikið fyrir Banda-
ríkjamenn. En þjóðin er vellauðug,
vel tæknivædd, dugmikil og fjöl-
menn. Bandaríkin munu jafna sig
og landið mun rísa upp úr öskunni
á Manhattan, öflugra en nokkru
sinni.
Bandaríkjamenn eru án efa
margir í hefnarhug og það skiljan-
lega. En hvar á að bera niður? Hvar
á að hefna? Siðmenntaðar þjóðir
eins og aðildarlönd NATO eiga
ekki að fara fram með offorsi og
leita hefnda. Blóðhefndin hefur
aldrei boðað gott. Hitt er annað mál