Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.2001, Blaðsíða 16

+
16
FIMMTUDAGUR 25. OKTÓBER 2001
FIMMTUDAGUR 25. OKTÓBER 2001

Wœmr

Utgáfufélag: Ötgáfufélagiö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aöstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf.
Plötugerö: isafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuði 2200 kr. m. vsk. Lausasöluverð 200 kr. m. vsk., Helgarblað 300 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viðtöi við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Stríðið gengur illa
Styrjöld Bandaríkjanna og bandamanna þeirra í
Afganistan hefur gengið illa, þegar þetta er ritað. Hálfs
mánaðar herför hefur ekki leitt til þess, að skref næðust
að þeim markmiðum, sem herstjórn Bandaríkjanna hafði
sett sér, þótt það kunni að breytast á næstu dögum.
Talibanar eru enn fastir í sessi og virðast hafa full tök
á yfirráðasvæði sínu, sem nær yfir níu tíundu hluta lands-
ins. Héraðshöfðingjar og svæðisherforingjar þeirra hafa
ekki lagzt á sveif með Bandarikjunum og svokallaðir „hóf-
samir“ Talibanar hafa ekki látið á sér kræla.
Þjóðflokkur Pashtuna er fjölmennastur í Afganistan og
Pakistan. Þrátt fyrir bandalag Bandaríkjanna við hryðju-
verkastjórn valdaræningja í Pakistan, hafa engir hópar
Pashtuna í Afganistan slegizt í lið með Bandaríkjunum.
Þeir virðast ekki hafa bilað i stuðningi við Talibana.
Ekki hafa tekizt tilraunir Bandaríkjanna til að mynda
eins konar samráðastjórn með því að grafa upp aldraðan
kóng á Ítalíu og gera hann að leppi sínum. Þótt þessi hóp-
ur sé af þjóðflokki Pashtuna, þar á meðal kóngurinn, hef-
ur þeim ekki tekizt að hafa áhrif á heimamenn.
Enn sem komið er, hefur herstjórn Bandarikjanna ein-
göngu getað notað heri Norðurbandalagsins, sem eru and-
stæðingar Talibana. Því miður eru þeir aðeins skipaðir
minnihlutahópum, sem eru hataðir af Pashtunum fyrir
voðaverk Norðurbandalagsins á undanförnum árum.
Bandaríska herstjórnin er alltaf að bíða eftir sókn Norð-
urbandalagsins í átt til höfuðborgarinnar Kabul. Þessi
sókn hefur lengi látið á sér standa. Viglínur eru enn
óbreyttar norður í landi, þegar þetta er ritað. Ekki einu
sinni hefur fallið héraðshöfuðborgin Mazar-i-Sharif.
Norðurbandalagið er ekki félegur bandamaður. Því er
stjórnað af glæpamönnum, sem bera ábyrgð á mestum
hluta fíkniefnanna, sem berast til Evrópu. Spunameistur-
um herferðar Bandaríkjanna í Afganistan hefur ekki tek-
izt að draga fjöður yfir þessa alvarlegu staðreynd.
Bandaríkin og bandamenn þeirra hafa farið halloka i
stríðinu um sannleikann. Upplýsingar þeirra um árangur
og afleiðingar loftárása hafa reynzt rangar, en upplýsing-
ar Talibana réttar, svo sem síðar hefur verið staðfest af
starfsfólki hjálparstofnana og Sameinuðu þjóðanna.
Verst er, að herstjórn Bandaríkjanna hefur fyrst vísað
fréttum Talibana á bug, svo sem fréttum af árásum á
íbúðahverfi og sjúkrahús, en síðan orðið að draga það til
baka. Ekki er því við að búast, að menn treysti frekari
fullyrðingum Bandaríkjanna og bandamanna þeirra.
Ekki er vitað til, að neinn liðsmaðiu: Osama bin Ladens
hafi fallið og ekki er sjáanlegt, að herstjórn Bandaríkj-
anna viti, hvar hann er niður kominn. Ekki er heldur vit-
að til, að neinn liðsmaður Talibana hafi fallið. Hins vegar
hafa þúsund óbreyttir borgarar látið lífið.
Með þessu áframhaldi munu Pashtunar standa saman
sem einn maður gegn herflokkum Bandaríkjamanna og
óþjóðalýðnum, sem þeir hafa gert að bandamönnum sín-
um. Þegar þetta er ritað, eru því fremur horfur á, að vest-
rænn stuðningur við stríðið fari ört þverrandi.
Stærsta fórnardýr striðs Bandaríkjanna í Afganistan er
sú fullyrðing ráðamanna, að þetta sé stríð gegn hryðju-
verkum. Þvert á móti hafa Bandaríkin gert bandalag við
hryðjuverkamenn í Afganistan og hryðjuverkastjómir í
nágrenni Afganistan um dráp á blásaklausu fólki.
Senn fara Vesturlandabúar að álykta, að Bandaríkja-
stjórn sé komin í ógöngur í tilraunum sínum til að leita
hefnda fyrir hryðjuverkin 11. september.
Jónas Kristjánsson
33
DV
Skoðun
Jósef og bræður hans
Það fór nokkuð saman og
ég var í miðjum klíðum að
lesa sögu eftir Thomas
Mann um Jakob og syni
hans þegar ósköpin dundu
yfir vestan hafs. Um langt
skeið hafði ég ætlað mér aö
lesa þetta verk, allt frá því
að Sverrir Kristjánsson
lýsti fyrir mér töfrum þess
fyrir meira en þrjátiu
árum. Sumar bækur eru
svo þykkar, blaösíðurnar
svo margar að lesandinn _______
hrekkur frá. Svo fór mér.
En svo gerðist það síðsumars að ég
tek til við að lesa um Jósef og bræð-
ur hans, fjögur bindi og hefst á sögu
Jakobs og kvennamálum hans hjá
frændfólkinu í Harran í landinu
milli íljótanna. Áður en varði var ég
horfinn inn í heim sögu og skáld-
skapar þar sem mörk draums og
vöku verða óglögg, og lesandinn varð
brátt þátttakandi í sögunni, í senn
leiksoppur skáldsins og höfundur
verksins.
Þúsundára ríki líða undir lok
Thomas Mann mun hafa farið að
draga saman efni í verkið þegar
Haraldur
Óiafsson
prófessor.
hann lauk við Töfrafjallið.
Fyrsti hlutinn kom út 1933
en lokabindið tíu árum síð-
ar. Sagan um Isak og
Rebekku, Esaú og Jakob og
hina tólf syni hans er öllum
kunn í hinum gyðing-kristi-
lega menningarheimi.
Mann fer í einu og öllu eft-
ir sögunni í fyrstu Móse-
bók, Genesis, túlkar hana
ekki né dregur af henni lær-
dóma. Hins vegar rekur
___________ hann fjölmarga þætti í
menningu, hugmyndum og
trú ættarinnar og hvað í því fólst að
hinn hæsti, sá sem er, gaf Jakob
nafnið ísrael.
Þetta er sagan um ísrael í veröld-
inni, saga um dauða og upprisu, að-
lögun og einangrun þjóðar sem hlaut
að vera öðrum háð en hélt samt fast
í trú sína á fyrirheitið og treysti á
samninginn við þann sem er og ekki
mátti nefna hann annað en Herrann,
Drottin.
Var Mann að lýsa sögu og örlögum
gyðinga í þessu mikla verki? Fljótt á
litið virðist sem hann segi frá herleið-
ingu þeirra og vanda í ríki þar sem
aðrir siðir, önnur trú og önnur gildi
jbuf .
Tfcíit*
—.a d oc ».i --— ----------------- ■ - ■ ■
„Þetta er sagan um ísrael í veröldinni, saga um dauða
og upprisu, aðlögun og einangrun þjóðar sem hlaut að
vera öðrum háð en hélt samtfast í trú sína á fyrirheit-
ið og treysti á samninginn við þann sem er og ekki
mátti nefna hann annað en Herrann, Drottin. “
eru ríkjandi. Lýsingar hans á þjóölifi
á Egyptalandi eru byggðar á ítarleg-
um athugunum á verklegri og and-
legri menningu í þessu ríki sem sagt
var að væri eilíft og mundi alla tíð
vera öðrum ríkjum fremra. Og þó að
ekki skuli taka alltof alvarlega þá nið-
urstöðu (sem þó er hvergi sett fram á
Hvar er félagshyggjan?
í lögum hérlendis segir að allir
skuli hafa húsnæði en svo er ekki i
Reykjavík. í höfuðborginni vantar
um 3000 félagslegar leiguíbúðir ein-
ungis til að eyða versta vandanum.
Stefna R-listans er engin í húsnæðis-
málum. Hann virðist telja að þögnin
gefi honum atkvæði í komandi kosn-
ingum og vill helst ekki ræða hús-
næðismál. Árið 97/98 var félagslega
húsnæðiskerfiö lagt niður í tíð R-list-
ans í Reykjavík. Eftir að húsnæðis-
málin komust í umræðuna reynir
borgarstjóri að kenna félagsmálaráð-
herra og ríkinu um vandann. - Borg-
arstjóri: Af hverju núna, af hverju
ekki fyrr, síðustu 8 árin? Þið hafið
lítið gert nema rífa niður félagslega
húsnæðiskerfið í næstum tvö kjör-
tímabil.
Því er haldið fram, af borgaryfir-
völdum, að þau hafi keypt heilar
hundrað íbúðir á ári eða svo, en
hægt er að sýna fram á að svo er
ekki. Lögum samkvæmt hvílir sú
skylda á sveitarfélaginu Reykjavík
að fara með þessi mál hvað varðar
félagslegt húsnæði hér í Reykjavík
og ber borgarstjóra Reykjavíkur að
fylgja því ákveðið eftir.
Engar afsakanir
I 46. gr. sama kafla segir: Félags-
málanefndir skulu sjá til þess að
Kjallari
Til þess að félagsþjónustan í Reykjavík geti starfað eftir
lögum verða yfirvöld að skaffa úrrœði fyrir stofnunina og
þá sem þangað leita. - Lagst til svefns á bekk við Hlemm.
veita þeim fjölskyldum og
einstaklingum, sem ekki
eru færir um það sjálfir, úr-
lausn í húsnæðismálum til
að leysa úr bráðum vanda
meðan imnið er að varan-
legri lausn. í XIII kafla, Að-
stoð við áfengissjúka og
vímugjafavarnir, segir í 51.
gr.: Félagsmálanefndir
skulu stuðla að því að
áfengissjúkir og misnotend-
ur vímugjafa, sem fengið
hafa meðferð og læknis-
hjálp, fái nauðsynlegan
stuðning og aðstoð til að
lifa eðlilegu lífi að meðferð lokinni.
Til að félagsþjónustan í Reykjavík
geti starfað eftir lögum verða yfir-
völd að skaffa úrræði fyrir stofnun-
ina og þá er þangað þurfa að leita.
Reykjavíkurborg hefur ekki tryggt
eins og kostur er að hér sé nægt
framboð á félagslegu leiguhúsnæði.
Við erum að tala um eitt mesta vel-
ferðarríki í veröldinni svo afsakanir
eru þar af leiðandi engar þrátt fyrir
dýrar flugeldasýningar í borginni og
aukna menningu sem deila má um
hvort sé menning eða ósómi eins og
miðborgin ber merki um.
Hér í Reykjavík finnst stór hópur
fólks, einstaklingar og fjölskyldur,
sem er húsnæðislaus. Líklega slagar
fjöldi þeirra upp í á sjötta hundraðið
sem flokkast undir það að vera á göt-
unni, þ.e.a.s. eiga ekki heimili. Sum-
ir áfengissjúkir eða geðveikir, því
miður oft hvort tveggja, en eiga samt
allir rétt til heimilis. Aðrir eru
komnir til ára sinna, því miður oft
slitnir og sjúkir til sálar og líkama
og öryrkjar - nú kannski fátækir
einstaklingar og fjölskyldur með lág-

m -
Alexander Björn
Gíslason
útilegumaóur
í 101 Reykjavík.
markslaun eða einstæð for-
eldri, Engu að síður eru
þetta manneskjur með allan
rétt sem slíkar og þurfa þak
yfir höfuðið, fæði og klæði
meðan viðkomandi dregur
andann - eitthvað sem má
kallast heimili. Þessir ein-
staklingar þurfa heimili
eins og lögin skilgreina það.
Ný stefna
Félagsmálaráð, sem Helgi
Hjörvar veitir formennsku,
gaf sterklega til kynna al-
veg nýja stefnu: að þá ein-
staklinga sem verst eru settir væri
allt í lagi að fangelsa og lögreglunni
bæri að leysa neyð þeirra sem virð-
ast ekki flokkast undir manneskjur
hjá formanni félagsmálaráðs. Félags-
málaráð gagnrýndi lögregluna harð-
lega fyrir að fækka fangaklefum á
lögreglustöðinni við Hverfisgötu þar
sem lögreglan hefði oft hýst þessa
einstaklinga.
Það er ekki hægt að bera virðingu
fyrir pólitískt kjörnum fulltrúum er
ganga fram á þennan hátt. Borgaryf-
irvöld sækjast eftir að taka yfir lög-
gæslu í Reykjavík, væntanlega svo
hægt verði að fjölga fangaklefum,
vista húsnæðislausa sjúklinga og
aðra smælingja sem þau telja vart
manneskjur í fangelsi Vona ég aö
löggæslam komist aldrei í hendur
borgaryfirvalda í Reykjavík.
Að lokum hvet ég þá fjölmörgu
einstaklinga og fjölskyldur sem telj-
ast leigjendur eða húsnæðisleysingj-
ar að setja sig í samband við Leigj-
endasamtökin, Brautarholti 6, 105
Reykjavík.
Alexander Björn Gíslason
ótvítræðan hátt) að trú og menning
hjarðmannanna frá Kanaan lifi leng-
ur en trú og menning faróanna egyp-
sku þá er ljóst að þúsundára riki líða
undir lok fýrr eða síðar. Hin glæsileg-
asta tækni víkur fyrir annarri enn þá
fullkomnari, en fyrirheit Drottins
stendur þótt heimsveldi hrynji.
Sagan endalausa
Sagan um Jósef og bræður hans er
þó fyrst og síðast frásögn af atburð-
um, hugsunum, lýsing á hlutum og
fyrirbærum, samskiptum fólks við
margvíslegar aðstæður. Eins og í öll-
um góðum sögum er Mann ekki að
leggja gátur fyrir lesandann heldur að
segja frá. Síðan getur hver og einn
lesið það út úr verkinu sem honum
hentar. Og geta þá allir samið verkið.
Þegar svo Jósef hafði flutt lík Jak-
obs föður síns frá héraðinu Gósen á
Egyptalandi í gröf feðra sinna í
Mamrelundi þá lauk þessum kafla og
annar hefst. Áfram er einhverjum
Jósef varpað í brunn, bræður berjast
og þjáðar þjóðir leita að komi hjá
ríkum heimsv.eldum. Sagan um
dauða og upprisu er endalaus.
- Og ég skildi nú aðdáun Sverris.
Haraldur Ólafsson
Hersetan fáránleg
tímaskekkja
„Upphaflega kom
bandaríski herinn til ís-
lands til stuðnings Bret-
um í stríði við nasista
og seinna fékk hann að
sitja hér með þeim rök-
um að nýtt stríð væri
hafið: kalda stríðið. Því stríði er nú
löngu lokið og því er bandarísk herseta
á íslandi fáránleg tímaskekkja. Megin-
rökin fyrir brottfór hersins eru enn
sem fyrr að það sæmir ekki sjálfstæðri
þjóð að hafa erlendan her í landi sínu.
Sjálfstætt ríki heldur uppi nauðsyn-
legri löggæslu og landhelgisgæslu en
erlendur her á þar ekki heima. Her-
stöðin á íslandi er hlekkur í vamar-
keðju Bandaríkjamanna og er ekki
hönnuð til að verja líf íslendinga."
Ragnar Arnalds á fullveldi.is
Ef Framsókn hressist
ekki...
Þótt stundum sé sagt
að VG sé einungis flokk-
ur sem sé á móti þá er
það mikil einfoldun.
Flokkurinn er að visu
íhaldssamur og yfirleitt
andsnúinn breytingum
en gamaldags framsóknarhyggja sem
oft einkenndi Alþýðubandalagið geng-
ur ljóslifandi aftur í VG. VG verður æ
líkari Alþýðubandalaginu en saga
þess sýndi lengst af fylgi milli 15 og
20%. Það er greinilegt flæði stuðnings-
manna milli Framsóknar og VG. Ef
Framsókn hressist ekki getur VG bú-
ist við að halda góðri stöðu í íslensk-
um stjómmálum. Það er vel að verki
staðið miðað við að VG byrjaði sem
einstaklingsframtak Steingríms J. Sig-
fússonar.
Ágúst Einarsson á heimasíöu sinni.
Spurt og svarað
Hafa íslenskir lífeyrissjóðir tekið of mikla áhœttu í fjárfestingum
Kári Amór Kárason,
framkvstj. Lífeyrissjóds Norduriands:
Inrilendir sjóðir
standa sig vel
„Almennt er árangur íslenskra
lífeyrissjóða í fjárfestingum mjög
góður. Afkoman mun auðvitað
alltaf ráðast af aðstæðum á fjármálamörkuðum á
hverjum tíma. Ef við skoðum hvað hefur veriö að ger-
ast á innlendum og erlendum fjármálamörkuðum að
undanfómu þá standa innlendir lifeyrissjóðir sig bet-
ur en gerist almennt. Ef þeir em bomir saman við
sjóði í Bandaríkjunum og Bretlandi þá er okkar árang-
ur mun betri en þeirra. Margir sjóðir þar ytra era með
neikvæða ávöxtun upp á stórar tveggja stafa tölur.
Þegar menn skoða ávöxtun er mikilvægt aö líta tii
lengri tíma, í stað þess að skoða einstök ár, og þá sést
að íslenskir lífeyrissjóðir hafa yfirleitt skilað árangri."
Ögmundur Jónasson,
í stjóm LSR:
Lífeyrissjóðir
varfœmir
„Lífeyrissjóðirnir hafa almennt
verið_ mjög varfæmir í fjárfesting-
um. Ávöxtun hjá þeim er lakari í ár
en í fyrra því hlutabréfamarkaðurinn tók dýfu. Þrátt
fyrir það eru sjóðirnir almennt vel ofan við núliið. Á
þessu eru undantekningar og ættu þær að verða víti til
vamaðar. Lífeyrissjóðum ber að vera íhaldssamir og
varfærnir. Mikill stundargróði getur jafn snögglega
snúist upp í tap. Flestir hafa lífeyrissjóðirnir þann hátt
á að reyna að dreifa áhættu. Iöulega er sjálfstæðum
fjárfestingarfyrirtækjum falið aö ráðstafa hluta fjárins
og hefur þeim tekist misvel upp. Sjóöunum ber stöðugt
að vera á varðbergi fyrir hönd lífeyrisþega og ég held
að óhætt sé að segja að það leitist þeir við aö gera.“
Eggert Skúlason,
framkvstj. og verdbréfamidlari:
Allir em
að tapa
„íslenskir lífeyrissjóðir nýttu
sér þaö frelsi sem þeir fengu loks-
ins fyrir fáum árum til þess að
fjárfesta meira erlendis. Markaðir alls staðar í
heiminum hafa fallið mikið á síðustu misserum og
allir verið að tapa peningum, lífeyrissjóðir jafnt sem
aðrir. I þeim lífeyrissjóðum þar sem ég þekki til
starfa fagmenn sem gera sér fulla grein fyrir nauð-
syn áhættudreifingar á fjármáiamörkuðum. Ef litið
er á ávöxtun sjóðanna í samhengi við það sem til að
mynda hlutabréfasjóðir hafa verið að gera hér
heima þá er útkoman lífeyrissjóðunum í vil. Það
staðfestir að lífeyrissjóðirnir hafa sýnt þá varkárni
í fjárfestingarstefnu sem þeim ber að sýna.“
Leó Ámason,
framkvstj. ÍSVÁpg lögg. vátrmiðlari:
Rýmun lífeyris
ekki viðunandi
„Grunnlífeyrissparnaður er í
eðli sínu íhaldssöm langtíma-
fjárfesting og því ber lifeyris-
sjóðum að stýra fjárfestingarstefnu sinni með
langtímaávöxtun en öryggi í huga. Hlutabréf
hafa í sögulegu samhengi skilað góðri langtíma-
ávöxtun en verð þeirra er þó sveiflukennt. Líf-
eyrissjóðir sem skila neikvæðri ávöxtun á árs-
grundvelli hafa sennilega farið aðeins út fyrir
öryggissjónarmið í fjárfestingum sinum og haft
of mikiö af hlutabréfum í verðbréfasafni sínu
því rýmun á fjármunum sjóðfélaga milli ára er
vart viðunandi þegar um grunnlífeyri er að
ræöa.“
Staða laxins
í Elliðaánum
Lax hefur veriö taiinn
upp í Elliðaár frá 1935.
Heildarstofn er sá fiskur
sem gengur um teljara að
viðbættum þeim sem veið-
ast neðan teljarans. Frá
1935 hefur heildarstofninn
oftast verið á bilinu
2.000-5.000 fiskar, 5 sinnum
farið yfir en 10 sinnum und-
ir þau mörk. Af þeim 10
árum sem voru undir þessu
mörkum voru 5 síðustu ár
og verður því sjónum helst
beint að síðasta ártug.
Þórólfur
Antonsson
fiskifræöingur, starfar é
Veiöimálastofnun.
Ávöxtun lífeyrissjóöa var 3,1 tll 11,9% í fyrra. í ár hefur ávöxtunln hrapaö og stefnlr í aö veröa neikvæð.
+
Frá því um miðjan níunda áratug-
inn og fram til 1996 var mikið inn-
streymi flökkulax í Elliðaárnar,
bæði frá kvíaeldi og hafbeitarstöðv-
um meðan sú starfsemi var og hét.
Þegar það hefur verið dregið frá
heildargöngu lax í árnar kemur í Ijós
að hnignum hins náttúrulega stofns
árinnar er búin að standa yfir i um
tíu ára skeið eöa meira. Lægst fór þó
stofninn árin 1997-1999 en hefur
heldur verið að rétta við síðustu tvö
árin. Veiðitölur gefa það þó ekki til
kynna sem skýrist af lægra veiði-
álagi síðustu tvö árin miðað við árin
þar á undan.
Hverjar eru ástæðurnar?
Því miður er hægt að nefna margt,
sem gerir það erfiðara að einangra
einhvern einn meginþátt, enda lík-
legast að um samverkandi þætti sé
aö ræða. Hér verða nefndir nokkrir
þættir sem líklegir eru til að hafa
haft áhrif á laxinn í ánum síðustu
einn til tvo áratugina. Um tíu ára
skeið var sú innblöndun um 10-30%.
Með blöndun flökkulax við stofn ár-
innar er mikil hætta á að dragi úr
þrótti afkomendanna og það komi
niður á lífslíkum þeirra bæði í
ferskvatni og sjó en erfitt er að
greina áhrifin svo óyggjandi sé.
Bakteríusjúkdómur (kýlaveiki) kom
upp í Elliðaám 1995, þá voru göngu-
seiðin farin til sjávar það árið. Ef
veikin hefur haft áhrif á seiði árinn-
ar, sem líklegt má telja, hefði það átt
aö hafa áhrif á árgangana sem skil-
uðu sér úr hafi 1997 og næstu ár á
eftir. Það passar til við lágar endur-
heimtur og verulega rýrar göngur
lax árin 1997-1999.
Aukið álag er frá athöfnum
mannsins þessi ár, s.s. fleiri brýr og
vegir, meö tilheyrandi umferð og
loftmengun, söltun á götur og af-
rennsli af plönum með hættu á olíu-
mengun. Mikið af þessu endar út í
ánum að lokum. Enn frek-
ari mengun í Elliðavogi
vegna aukinnar byggðar
við Grafarvog en þar um
þarf laxinn að ganga á leið
til sjávar þegar gönguseið-
in eru hvað viðkvæmust og
síðan fullorðni laxinn á
bakaleið sinni. Til sömu
tíðar fór að bera á sérstæð-
um þörungi (vatnaflóka)
sem hafði mikil áhrif á
ásýnd ánna og líklega vald-
ið þvi að seiði ná verr til
fæðu sinnar en áður. Sá
þörungur blossaði upp í fleiri ám á
Suöur- og Vesturlandi. Einnig má
benda á aukna heilsársnotkun sum-
arhúsa við Suðurá og Hólmsá sem í
Elliðavatn renna sem og byggð við
vatnið sjálft. Þá er ótalin virkjunin í
ánum sem starfrækt hefur verið frá
1921.
Plús- og mínushlið
Þrátt fyrir að búið væri að benda
á margs konar aukið álag á árnar
fyrir margt löngu hrukku menn ekki
upp fyrr en illa fór að veiðast í
ánum. Hvað hefur þá verið gert til
bóta? Rekstri virkjunarinnar hefur
verið breytt á þá lund að nú er veitt
lágmarksvatni á v-kvísl ánna sem
áður var þurr á veturna og einnig á
kaflann frá Árbæjarlóni að virkjun í
a-kvísl. Sú gleðilega breyting hefur
orðið að þar er nú sjálfklakið seiða-
uppeldi. Veita vatns frá Elliðavatni
að Árbæjarlóni hefur verið milduð
m.t.t. rennslisbreytinga. Enn er ætl-
unin að tryggja rennsli í s.k. Eddu-
bæjarkvísl sem oft hefur þornað í
minnsta rennsli. Gerð hefur verið
áætlun um hreinsun allra yfir-
borðslagna er í árnar renna. Það
verk á að hefja á þessu ári og ljúka á
3-4 árum. Hreinsun Elliða- og Graf-
arvogs af skolpmengun er hafin og á
þvi að ljúka á næstu 2 árum.
Kópavogsbær hefur ákveðið
hreinsun afrennslis rotþróa frá
byggð við Elliðavatn og gert sérstak-
ar ráðstafanir vegna frárennslis frá
frekari byggð. Dregið hefur verið úr
veiðiálagi á lax í Elliðaám og neta-
veiðum var hætt í Elliðavatni eftir
veiðitíma sem áður voru stundaðar
að nokkru marki. Merkja má breyt-
ingar á endurheimtum laxins úr sjó
en þær voru hvað lægstar árin
1997-1999 en hafa verið betri síðustu
tvö árin. Gönguseiðum, sem árnar
framleiða, hefur samt farið fækkandi
ef litið er áratug aftur í tímann.
Þetta er langur listi, bæði á plús-
og mínushlið. Það sem yfirvöld
Reykjavíkur og Kópavogs þurfa
sterklega að hafa í huga er að í raun
líkur þessu máli aldrei. Þrátt fyrir
gott átak nú er mest um vert að líf-
ríki Elliðaáa, Elliðavatns og annað
lífríki á höfuðborgarsvæðinu sé
ávallt tekið með í reikninginn þegar
svæði eru skipulögð. Þegar öllu er á
botninn hvolt er mun minni kostnað-
ur við að gera hlutina vel úr garði
strax heldur en að þurfa aö bæta úr
skaða eftir á, sém stundum er jafnvel
óframkvæmanlegt.
Þórólfur Antonsson
Ár Heðdarma Fi.llökkuUta HeJdatjania laneidii Hrygningarstofn Veiðiilag % Endur-
af heidarctofni af stofni árimar Ðhðaioian heánturH
1988 4.435 705 3.730 2.006 2.130 45
1989 4.329 1.303 3.026 1.773 2.253 41 12,7
1990 3.383 1.217 2.166 1.384 1.777 44 8,1
1991 3.020 1.138 1.882 1.127 1.777 37 5,4
1992 2.917 685 2.232 1.393 1.397 48 8,8
1993 3.363 605 2.758 1.390 1.883 41 9,6
1994 2.298 416 1.882 1.132 1.042 49 9,8
1995 2.510 975 1.535 1.088 1.296 41 9,0
1996 2.170 280 1.890 1.211 843 56 9,4
1997 995 44 951 568 380 57 4,1
1998 900 6 894 492 346 55 5,4
1999 750 9 741 424 284 57 4,4
2000 1.275 O 1.275 586 638 46 7,7
2001 1.179 óunnlb 1.179 414 723 35 10,7
„Lax hefur verið talinn upp í Elliðaár frá 1935. -
Merkja má breytingar á endurheimtum laxins úr sjó
en þœr voru hvað lœgstar árin 1997-1999 en hafa ver-
ið betri síðustu tvö árin. “
v