Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.2002, Blaðsíða 5

FIMMTUDAGUR 14. MARS 2002
5
DV
Fréttir
Hrein eign Lífeyrissjóðs verzlunarmanna jafngildir verðmæti allra bankanna:
ÍOO.OOO.OOO.OOO,-
- eignir almennings skiptimynt í valdabrölti, segir Pétur Blöndal alþingismaður
Eignir Lífeyrissjóðs verzlunar-
manna eru þessa dagana að skríða yfir
eitt hundrað milljarða króna. Eitt
hundrað þúsund milljónir. Eignir
þessa eina lífeyrissjóðs myndu duga til
þess að kaupa allt hlutafé í íslands-
banka, Landsbanka og Búnaðarbanka.
Tímamótin undirstrika feiknarlegt
fjárhagslegt bolmagn lífeyrissjóða
landsins. Samanlögð hrein eign þeirra
var um síðustu áramót um það bil 650
þúsund milljónir króna. Til saman-
burðar er heOdarmarkaðsverðmæti
allra fyrirtækja sem skráð eru á Verð-
bréfaþmgi Islands 469 þúsund milljón-
ir. Tilefni er til að rifja upp deilur sem
staðið hafa um hver eigi þessa pen-
inga.
4 milljónir á mann
„Að meðaltali á hver vinnandi ís-
lendingur um það bil fjórar milljónir
króna i lífeyrissjóði. Margir eiga meira
í lífeyrissjóði en í ibúðinni sinni. Ég
held að fólk átti sig almennt ekki á
þessu. Og lífeyrissjóðimir hafa ekki
viljað sýna hverjum og einum sjóðsfé-
laga verðmæti réttinda hans hjá sjóðn-
um, því þá myndi fólk vakna til vit-
undar um þetta og gera kröfu um að fá
að ráða einhveiju um það hvemig far-
ið er með þetta fe. Lífeyrissjóðimir em
eins og miðaldakirkjan, það má ekki
birta upplýsingar. Og ástæðan er sú að
mikil völd fýlgja þessum fjármunum,'
segir Pétur Blöndal alþingismað-
ur, sem var forstjóri Lífeyris-
sjóðs verzlunarmanna í
sjö ár. Pétur hefur
lengi gagnrýnt
réttleysi al-
mennra
sjóðsfélaga
í lífeyris-
Kaupmannasamtökunum. „Samtökin
sem Víglundur [Þorsteinssonj er full-
trúi fyrir í stjóm sjóðsins eiga ekkert 1
sjóðnum, hvorki réttindi né fjármuni.
Víglundur situr þama fyrir „Gunnu á
kassanum" sem veit hins vegar ekkert
af því,“ segir Pétur Blöndal.
Olafur Teitur
Guðnason
blaðamaður
Innlent fréttaljós
Réttur - ekki eign
Frumvarp sem Pétur lagði fram á
Alþingi, um að skilgreina bæri fé líf-
eyrissjóðanna sem eign sjóðsfélaga,
var kolfellt á Alþingi. Hrafn Magnús-
son, framkvæmdastjóri Landssamtaka
lífeyrissjóða, segir að hugtakið „eign“
eigi alls ekki við í þessu sambandi; hér
sé um að ræða réttindi, ekki
eign. „Fólk hefúr aflað
sér ákveðinna
réttinda
sem em
ekki
Pétur Blöndal segir að kerf-
ið geti verið „gróðrarstía
spillingar“ - með þessu eigi
hann ékki við að spillingin
sé til staðar, heldur að kerf-
ið bjóði upp á hana. Hann
vísar til hættunnar á að
stjómarmenn í sjóðunum
nýti vald sitt til að koma
vinum og venslafólki í eftir-
sóttar stöður hjá fyrirtækj-
um sem eiga mikið undir
því hvar lífeyrissjóðurinn
geymir fjármuni sína eða
kaupir hlutabréf.
eftir atvikum verið meiri eða minni en
framlög hvers einstaklings segja til
um.“
Hrafn mótmælir því líka að sjóðsfé-
lagar hafi engin áhrif á það hvemig
stjómir sjóðanna em skipaðar. „Þeir
hafa auðvitað áhrif í gegnum sin
verkalýðsfélög. Þeir geta líka komið á
ársfundi og hafa þar tillögurétt og mál-
frelsi þótt þeir hafi ekki atkvæðisrétt.
Mín reynsla er sú að langtum meiri
umræður séu á ársfundum lífeyris-
sjóða en hlutafélaga." En
bendir það ekki
sjóðunum.
Sjóðsfélagar fá almennt
engu að ráða um það hvemig stjóm-
ir sjóðanna era skipaðar eða hvemig
fjármunir þeirra era ávaxtaðir. Þetta á
við um þann stærsta þeirra, Lífeyris-
sjóð verzlunarmanna, rétt eins og
flesta aðra. Stjóm Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur tilnefnir fjóra menn í
stjóm sjóðsins og aðrir fjórir em til-
nefhdir af þeim samtökum atvinnurek-
enda sem að honum standa, Samtök-
um atvinnulífsins, Samtökum verslun-
arinnar, Samtökum iðnaðarins og
endilega i samræmi
við framlög þess. Ýmsar aðstæður
geta valdið því að framlög fólks em of
lág eða of há miðað við réttindin," seg-
ir Hrafn. „Það mætti eins spyrja hverj-
ir eigi bankana. Era það þeir sem eiga
innstæðumar? Þetta er ekkert ósvipað
því.“
Þessi afstaða er einnig ástæðan fyr-
ir því að lífeyrissjóðimir vora andvíg-
ir frumvarpi Péturs Blöndals um að
birta skyldi opinberlega útreikninga
sjóðanna um eign hvers einstaklings.
„Það er alveg út í bláinn að birta slika
tölu,“ segir Hrafii, „vegna þess að þetta
er ekki eign heldur réttur sem getur
einmitt til þess
að fólk vilji hafa meiri
áhrif en það hefiir? „Fulltrúa-
lýðræði af þessu tagi er almenna
reglan,“ svarar Hrafn. „Þetta er með
svipuðum hætti og lífeyrissjóðir stétt-
arfélaganna í Danmörku."
„Þeir ráða og drottna"
Pétur Blöndal segir að kerfið geti
verið „gróðrarstía spiEingar" - með
þessu eigi hann ekki við að spillingin
sé til staðar, heldur að kerfið bjóði upp
á hana. Hann vísar til hættunnar á að
stjómarmenn í sjóðunum nýti vald sitt
til að koma vinum og venslafólki í eft-
irsóttar stöður hjá fyrirtækjum sem
eiga mikið undir því hvar lífeyrissjóð-
urinn geymir fjármuni sína eða kaup-
ir hlutabréf. Hann bendir á að stjóm-
armennska í stórum lífeyrissjóðum sé
afar eftirsótt. „Það er feiknarslagur um
þetta. Mönnum finnst ógurlega gaman
að ráða og drottna, að stjóma því hver
er ráðinn og geta keypt hlutabréf fyrir
fé annars fólks,“ segir hann. Hrafn
Magnússon segist ekki kannast við
valdabrölt af þessu tagi og alls ekki
telja að það sé stundað. Og séu menn
óánægðir með stjóm sjóðsins geti þeir
beitt sér fyrir breytingum. En Pétur
Blöndal hefur allt aðra sögu að segja af
ársfundum lífeyrissjóða en Hrafn:
„Fólk mætir ekki á þessa fúndi. Það er
betri mæting á húsfélagafúndum. Þeir
sem mæta geta hvort eð er ekkert ann-
að gert en að spyrja hvers vegna þeir
fái ekki að kjósa í stjóm."
A5 eignast Island?
Afl lífeyrissjóðanna er feiknarlega
mikið þótt sjálfsagt megi deila um
hvort því sé beitt í valdabrölti. Giskað
hefúr verið á að sjóðimir fjárfesti ár-
lega fyrir um það bil eitt hundrað þús-
und milljónir króna. Samanlögð eign
þeirra í innlendum hlutabréfum jafn-
gildir um það bil 12% af öllum hluta-
bréfum sem skráð era á Verðbréfa-
þingi íslands. Takmörk eru fyrir því
hve miklu sjóðimir mega ráðstafa út
úr landinu. Og vegna þess hve
eign þeirra hefúr vaxið hratt
undanfarin ár hafa menn
talið óumflýjanlegt að á
næstu tuttugu
árum eða svo
muni þeir
nánast „eign-
ast ísland“.
„Aldeilis
ekki,“ segir
Hrafn Magnússon
spurður um þetta.
„Það er klárt að sjóð-
frnir koma þessu
ekki fyrir á innlend-
um markaði. Það er
ein af höfúð-ástæð-
um þess að menn
færa fjármagnið úr
landi og sú þróun
mun halda áfram því
að íslenska lífeyrissjóðakerfið er með
hlutfallslega miklu minna erlendis en
evrópskir og bandarískir sjóðir.“ Eins
og fýrr segir era hins vegar takmörk
fýrir því í lögum hve stór hluti af fjár-
festingu sjóðanna má fara úr landi.
„Og starfsmenn lífeyrissjóðanna
sitja í stjómum fýrirtækja úti um allt,
I íslandsbanka, Flugleiðum, Eimskipi
og víðar," bendir Pétur Blöndal á.
Hann telur raunar að völd lífeyrissjóð-
anna séu farin að teygja sig inn í sali
Alþingis. Spuming sé hvort ástæðan
fýrir því að frumvörp hans um breyt-
ingar á reglum um lífeyrissjóðina hafi
verið felld hvert á fætur öðra kunni að
vera sú að „þingmenn stjómarandstöð-
unnar þori ekki að styggja forystu-
menn verkalýðsfélaganna og þing-
menn stjómarinnar þori ekki að
styggja forystumenn samtaka atvinnu-
rekenda, en þessir aðilar stjórna lífeyr-
issjóðunum. Þeir munu ráða bæði
landinu og miðunum."
Utanríkisráðherra um deiluna fyrir botni Miðjarðarhafs:
Lausn fæst ekki með hernaði
„Þetta er mjög skýr samþykkt og
þetta er í fyrsta sinn sem Öryggis-
ráðið samþykkir eitthvað í þessa
veru,“ segir Halldór Ásgrímsson um
samþykkt Öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna um málefni Israels og
Palestínu þar sem lýst er stuðningi
við stofnun sérstaks ríkis Palestínu-
manna og deiluaðilar eru hvattir til
að leggja niður vopn. Halldór, sem
staddur er í opinberri heimsókn í
Þýskalandi, segir að vandinn í
þessu máli öllu sé að menn viti
nokkurn veginn hvemig lausnin
þurfi að vera en aðilar fáist
ekki til að setjast niður og
semja um hana. „Lausnin
liggur í því að ísrael fái
tryggingu fyrir því að
landamæri ríkisins verði
viðurkennd. Það verði
stofnað sjálfstætt ríki
Palestínu þar sem komið er
á friði og tekið á hryðju- Halldór landi, þar á meðal landi þar
verkamönnum til að Ásgrimsson. sem landnemabyggðir hafi
tryggja öryggi þar og í Isra- verið reistar. Hann segir
el. Loks þarf að eiga sér stað mála- hins vegar líka aö Palestínumenn
miðlun hvað varðar Jerúsalem sem verði að stöðva hryðjuverkin. „Það
yrði höfuðborg beggja ríkj-
anna,“ segir Halldór. Utan-
rikisráðherra segir það al-
veg ljóst að lausn á þessum
nótum náist ekki fram með
hernaðarátökum og því
verði ísraelsmenn að stöðva
sinar aðgerðir strax og þeir
munu þurfa að skila aftur
kom skýrt fram á fundi mínum með
Joschka Fischer, utanríkisráð-
herra Þýskalands, í dag (i gær) að
hann telur að Palestínumenn hafi
alla möguleika og burði til þess að
stöðva hryðjuverkin. Allir sem ég
hef talað við og þekkja best tfi eru
þeirrar skoðunar að Yasser Arafat
hafi ekki lagt sig nægjanlega fram í
þessum efnum," segir Halldór.
Hann segir að það liggi fyrir að ef
friður eigi að nást þurfi báðir aðilar
að taka sér tak, Palestínumenn og
ísraelsmenn. -BG
Styrkja fatlaða
Þórir Þorvarðarson, stjórnarformað-
ur Styrktarfélags lamaðra og fatl-
aðra, tekur við ávísun úr hendi Kjart-
ans Gunnarssonar, forstjóra SP-Fjár-
mögnunar.
Styrktarfélagið:
Styrkur upp á
tvær milljónir
Styrktarfélag lamaðra og fatlaðra
fékk nýlega tveggja milljóna króna
styrk fiú SP-Fjármögnun í tilefni af því
að 2. mars síðastliðinn vora 50 ár liðin
frá stoíhun félagsins. Upphæðin verð-
ur stoftiframlag í sjóð sem er einkum
ætlað að styrkja uppbyggingu í Reykja-
dal í Mosfellsdal, sem er sumar- og
helgardvalarstaður sem SLF rekur fýr-
ir fótluð böm og ungmenni. „Félagið
ætlar sér stóra hluti á komandi árum
og þá ekki síst i þágu fatlaðra bama og
ungmenna. Heimilið í Reykjadal verð-
ur áfram einn mikUvægasti liðurinn í
þeirri starfsemi. Enda er dvöl í Reykja-
dal ávallt mikUs virði og góð tUbreyt-
ing frá amstri hversdagsins,“ segir í
frétt frá félaginu. -sbs
L-listinn Akureyri:
Sama fólk í
efstu sætunum
Ljóst er að í
íjórum efstu sæt-
unum á framboðs-
lista Lista fólksins
fýrir bæjarstjóm-
arkosningarnar á
Akureyri í vor
munu sitja sömu
einstaklingar og
voru í þeim sæt-
um við kosning-
arnar fyrir fjórum
árum. Listinn hefur ekki verið birtur
í heUd sinni en fjögur efstu sætin
verða þannig skipuð:
1. Oddur Helgi HaUdórsson bæjar-
fuEtrúi, 2. MarsibU Fjóla Snæbjamar-
dóttir sjúkraliði, 3. Ágúst HUmarsson
sölumaður, 4. Nói Bjömsson skrif-
stofumaður.
Oddur Helgi segist líta á það sem
mikinn styrk að sömu einstaklingar
og voru í efstu sætunum 1998 skuli
skipa þau nú. Oddur Helgi segir mjög
mikla stemningu vera fýrir framboði
L-listans sem kom fyrst fram í kosn-
ingunum 1998 og var þá kennt við
Odd Helga. „Við fengum 11% at-
kvæða þá og það er aUs ekki óraun-
hæfara að ætla að við munum fá tvo
bæjarfuUtrúa kjörna núna en sumir
hinna sem munu bjóða ffarn nú,“ seg-
ir Oddur Helgi. -gk
Ekki víst að
bærinn heiti
áfram Húsavík
„Það er alveg rétt að það vora mjög
skiptar skoðanir um sameininguna hér
í hreppnum en menn hafa verið að sam-
eina sveitarfélög með litlum mun at-
kvæða víða um land undanfarin ár,“
segir Þorgrímur Sigurðsson, oddviti
Reykjahrepps í S-Þingeyjarsýslu, en
ákveðið hefur verið að sameina Reykja-
hrepp og Húsavíkurkaupstað.
Sameiningin tekur gildi í vor. I sam-
einingarkosningunni var sameiningin
samþykkt með um 90% greiddra at-
kvæða á Húsavík en í Reykjahreppi
vora hlutfóUin þannig að um 60%
sögðu já en um 40% vora andvig.
Þorgrímur segir að hvað sem öðra
líði sjái hann fyrir sér aukna samein-
ingu í sýslunni strax á næsta kjörtíma-
bili.
Um nafn á nýja sveitarfélagið viE
hann sem minnst ræða. „Það er mál
sem þarf að skoða. Þótt Húsavík sé
þekkt nafn er það ekki sjálfgefið að það
nafn verði notað en þetta er bara nokk-
uð sem menn munu ræða í rólegheitun-
um og það mun verða gert í ró og
spekt,“ sagði Þorgrímur. -gk