Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.2002, Qupperneq 16

16
ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 2002
ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 2002
17
Útgáfufólag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aóalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aöstoóarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíö 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Ritsfjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, simi: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viötöl viö þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
írák í sigtinu
Varla þarf að deila um það að Saddam Hussein er ein-
hver versti þjóðarleiðtogi heims. Hann hefur um langt
árabil níðst á þjóð sinni á sama tíma og hann hefur skar-
að eld að eigin köku. Honum hefur tekist að breyta einu
ríkasta landi jarðar i eina mestu fátæktarspildu heims.
Ekkert hefur verið honum heilagt á valdasjúkri vegferð
sinni og allra síst hans eigið fólk sem hann hefur stráfellt
í hópum ef það hefur mátt tryggja honum völd og vekja
ugg í brjóstum andstæðinga.
Saddam Hussein er trúandi til alls og einkum illvirkja.
Heima fyrir svífst hann einskis eins og þekkt er úr fjalla-
héruðum landsins í norðri þar sem honum er hægt og bít-
andi að takast að murka lífið úr heilum þjóðflokki Kúrda
sem búa á ríkustu olíusvæðum landsins. Niðri á sléttum
landsins heldur hann þjóð sinni í hæfilegu svelti og drep-
ur alla mótstöðu. Út á við glottir hann eins og sá sem
valdið hefur og veit sem er að erlendir ráðamenn engjast
í skrefi sinu sem þeir þora ekki að stíga til fulls.
Saddan Hussein hefur haft rúman tíma til að koma sér
fyrir í vöggu heimssögunnar. Baath-ílokkur hans rændi
völdum árið 1968 og allt frá 1979 hefur Hussein verið ein-
ráður í landinu og bannað aðra stjórnmálaflokka og fé-
lagastarfsemi. Strax frá fyrsta degi við stjórnartaumana
var ljóst hvert stefndi. Hussein hugðist nýta sér upp-
lausnarástandið í íran eftir íslömsku byltinguna árið 1980
og réðst á þessa nágranna sína sem írakar höfðu reyndar
verið að reyna á þolrifin i alllangan tíma.
Draumur Saddams Husseins hefur verið augljós um
áratugaskeið. Hann vill gera írak að forysturíki alls
arabaheimsins. Enda þótt hann hafi talsverð efni til þessa
verks virðist hann vanta skipulagningu og úthald. Stór-
karlalegir tilburðir hans í þessa veru gera vart við sig
með jöfnu millibili en minna öðru fremur á gamaldags
hernað en her hans hefur löngum verið illa skipulagður.
Á bak við allt bröltið er lítil festa og enn minni tengsl við
veruleikann í kring. Nágrannarnir líta æ oftar undan.
Saddam Hussein er því að einangrast í sínum ólgandi
heimshluta. Það er staðreynd sem vekur æ fleiri ráða-
mönnum geig í brjósti. Sagan sýnir að Saddam kann að
taka ákvarðanir og enda þótt hann fylgi þeim misjafnlega
eftir geta þessar sömu ákvarðanir reynst afdrifaríkar fyr-
ir heim allan. Árásin á írak á sínum tíma olli kreppu um
víða veröld, enda lamaði átta ára striðið allan rekstur
þessara tveggja af helstu olíuframleiðsluríkjum heims.
Samt þurfti Saddam aðeins tvö ár til að hvíla sig.
Innrás íraka í Kúveit árið 1990 var að því leyti ólik
árásinni á íran tiu árum áður að bröltið hentaði ekki
Bandaríkjamönnum. Washington-valdið hafði engan
áhuga á uppgangi heittrúarmanna í íran í upphafi níunda
áratugarins og þvi var herfór Saddams Hussein yfir Shatt
al-Arab eins og prentuð út úr Pentagon. Kúveit hefur hins
vegar alltaf verið undir verndarvæng vesturveldanna og
ráðamenn í þessu „breska“ landi fyrir botni Persaflóa
hafa jafnan átt góð tengsl við áhrifamenn í vestrinu.
Enn er írak í sigtinu. Það gerist á tíu ára fresti. Fyrst
var það valdaránið undir 1970, svo voru það átökin við
írani upp úr 1980 og loks innrásin í Kúveit 1990. Núna við
upphaf nýrrar aldar eru augun á írak. Bandaríkjamenn
geta varla setið á sér lengur. Stríðið er hafið í munni
þeirra. Ráðamenn vestra eru um það bil að fara fram úr
sér í orðaskaki. Spurt er um fóðurbetrung í Hvíta húsinu.
Hann má ekki verða til þess að enn frekari eymd og ang-
ist hellist yfir almenning í landinu þjáða.
Sigmundur Ernir
DV
Gæðmgaviðskipti
markaðsviðskipta
/
1
„Nú er stadan sú að tveimur mánuðum eftir að ís-
lenskir athafnamenn, sem stunda viðskipti erlendis,
spurðust fyrir um hvort ríkið vildi ræða við þá um
sölu á Landsbankanum, hafa þeir fá svör fengið. Hins
vegar hefur ríkisstjórnin sett á svið sjónarspil [...]
Ásgeir
Fri&geirsson
ritstjóri
Kjallari
í upphafi þessa kjörtíma-
bils einsetti ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar sér að
losa úr ríkiseign Landssím-
ann, Landsbankann og
Búnaðarbankann. Þrátt
fyrir að sérstök nefnd hafi
haft það verkefni allt kjör-
tímabilið, undir leiðsögn
öflugustu ráðherranefndar
sem um getur hin síðari
ár, hefur þessum mönnum
ekkert orðið úr verki.
Ráöherranefnd um einkavæðingu
er skipuð þeim Davíð Oddssyni, for-
sætisráðherra, Halldóri Ásgríms-
syni, utanríkisráðherra, Geir H.
Haarde, fjármálaráðherra og Val-
gerði Sverrisdóttur, iðnaðar- og við-
skiptaráðherra. Þessi vaska sveit
hefur haft það verkefni að selja ríki-
seigur á kjörtímabilinu og það sem
meira er, hún hefur á sínum snærum
sérstaka nefnd, skipaða sérlegum
snillingum stjórnarflokkanna - svo-
kallaða Framkvæmdanefnd um
einkavæðingu, til að vinna vinnuna.
Líklegt verðmæti þeirra eigna sem
átti að selja er á bilinu 50-70 millj-
arðar króna. Segja má að ef þessi
hópur fyrirmanna væri ráðinn á hlut
við þessa vinnu sina væru þeir tæp-
ast matvinnungar. Landssimann
tókst ekki að selja vegna þess að ráð-
herranefndin hikaði þegar tækifærið
gafst - og það gafst ekki aftur. Alls
konar þreifingar hafa verið með sölu
bankanna og þær hafa allar verið ár-
angurslausar nema þegar ráðherrun-
um og ráðgjöfum þeirra datt í hug að
nota lögmál markaðarins og selja
20% í Landsbankanum í gegnum
Kauphöll íslands. Það gekk að von-
um þó svo það hafi ekki kennt ráða-
mönnum að nota þá aðferð aftur.
Gæðingaviðskipti
Nú er staðan sú að tveimur mán-
uðum eftir að íslenskir athafna-
menn, sem stunda viðskipti erlendis,
spurðust fyrir um hvort ríkið vildi
ræða við þá um sölu á Landsbankan-
um, hafa þeir fá svör fengið. Hins
vegar hefur ríkisstjómin sett á svið
sjónarspil sem hófst á því að auglýsa
bæði Landsbankann og Búnaðar-
bankann og í framhaldinu hafa ráð-
herrar staðið fyrir margþættu bak-
tjaldamakki sem miðar að því að að-
ilar tengdir Framsóknarflokkunum
geti tryggt sér sneiðar af ríkiseign-
um samkvæmt helmingaskiptareglu
Sandkom
Sögulegar sœttir
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins
hældi á sunnudaginn var Valgerði Sverr-
isdóttur viðskiptaráðherra á hvert reipi
fyrir pistil hennar um SPRON-málið sem
hún birti á heimasíðu sinni. Valgerður
sagði í pistlinum að þetta mál hefði sýnt
fram á að markaðsbúskapur mætti ekki vera óheftur.
Morgunblaðið vitnar þvers og kruss í pistilinn og segir
um hann: „Morgunblaðið sér sérstaka ástæðu til aö fagna
þessum ummælum viðskiptaráðherra." Þetta eru sögu-
legar sættir, því að næsti pistill Valgerðar á undan þess-
um var harkaleg árás á þennan „sama“ leiðarahöfund
Morgunblaðsins. Þar sagði Valgerður meðal annars: „Er
raunar alveg dæmalaust hvað Morgunblaðið getur orðiö
sjálfhverft í leiðaraskrifum sínum og stundum sýnist
manni meira vitnað í fyrri skrif blaðsins um tiltekin mál
en í aöra þá sem koma þar að. Að rökræða við Morgun-
blaðiö er álíka gáfulegt og aö rífast við bergmálið ..."
Uppstilling?
Kjördæmisráð sjálfstæðisfélaganna í Suðurkjör-
Ummæli
Spurningin sem angrar
„Hversu auðvelt er að afla fjár und-
ir yfirskini hvalavemdar sést best á
hringavitleysunni um háhymininn
Keikó. Þar hefur tugum, gott ef ekki
hundraðum milljóna verið kastað á
glæ. Og auðvitað er eðlilegt að spyrja
sem svo: Hverju hafa þær fjárfúlgur
skilað vísindunum? Hvað hafa margar
ritgerðir verið skrifaðar um skepnuna Keikó - eða
hafa menn bara verið að leika sér? ... En þetta er auð-
vitað í hæsta máta ósanngjöm spurning vegna þess að
það er miklu auðveldara að safna fé handa hval sem
kann ekki lengur að afla sér fæðu en handa sveltandi
börnum. Spumingin angrar mann samt. Hvalir em
ekki í útrýmingarhættu, Það vita þeir sem kynna sér
málin. En það er búið að manngera hvalii, telja fólki
trú um að þeir hafi mannsvit og gott ef ekki betur.“
Eiður Guðnason í Lesbðk Mbl. sl. laugardag.
sandkorn@dv.is
dæmi kom saman nýverið og ræddi tilhögun við val á
lista fyrir þingkosningamar. Endanlegri ákvörðun var
frestað til loka september en heimildarmenn Sand-
komsritara segja að menn hallist frekar að því að
stilla upp á listann en að efna til prófkjörs. Ákvörðun
verður sem fyrr segir tekin á aðalfundi kjördæmisráðs-
ins sem haldinn verður eftir þrjár vikur í Vestmanna-
eyjum ...
Leiktu fyrir Guð
Sóknarprestur Húsvíkinga, sr. Sig-
hvatur Karlsson, hefur auglýst í svæð-
isblaðinu Skránni eftir fólki til starfa við
bamastarf í Húsavíkurkirkju í vetur. Yf-
irskrift auglýsingarinnar var: „Viltu
leika á hljóðfæri fyrir Guð?“ Af því til-
efni var hagyrðingur stéttarfélaganna á
Húsavík fljótur að koma með vísu:
Klerkurinn er kominn í stuó
til kunningja leitar og vina:
„Leiktu nú vinur lögfyrir guö
og líka fyrir hina. “
Langir biðlistar og lokanir deilda
„Stjómvöld með einhverja glóru í kollinum átta sig
á því að ekki er hægt að bjóða upp á ókeypis heilbrigð-
isþjónustu algerlega án takmarkana. Það myndi leiða
til þess að þjóðin eyddi allt of miklu í heilbrigðismál.
íslenska ríkið hefur á undanfómum árum tæklað þetta
vandamál með því að skammta spítölunum í Reykjavík
fé þannig að þeir geta ekki veitt alla þá þjónustu sem
landsmenn óska eftir. Langir biðlistar og lokanir
deilda, sem stundum leiða til þess að fólk þarf að haf-
ast við á göngum sjúkrahúsanna, eru þær afleiðingar
þessarar stefnu sem eru mest áberandi út á við. Þessi
skömmtunarstefna stjómvalda er vitaskuld afleit.
Stefna stjórnvalda ætti að miðast við að greina á milli
þeirra læknaverka sem skynsEunlegt er að framkvæma
og þeirra sem ekki er skynsamlegt að framkvæma. Það
ættu að vera litlir sem engir biðlistar i þau læknaverk
sem skynsamlegt er að gera.“
Jón Steinsson á Deiglan.com
Skoðun
stað
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks frá miðri síðustu öld. Einka-
væðingin fær ekki að lúta þekktum
lögmálum framboös og eftirspurnar
því ráöherrar í ríkisstjóminni setja
hagsmuni sinna fyrirtækja í önd-
vegi. Leikreglur einkavæðingarinnar
eru einkamál ráðamanna. Markaður-
inn fær ekki að ráða forinni heldur
vilja ríkisstjómarflokkamir tryggja
gæðingum sínum eignir ríkisins.
Þetta eru gæðingaviðskipti ekki
markaðsviðskipti.
Ráöa ekki við breytingar
Hér er á feröinni enn eitt dæmið
um að Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur eru ófærir um að
koma á nauðsynlegum breytingum i
íslensku atvinnu- og viðskiptalífi.
Þeir geta ekki rofið hagsmunatengsl-
in við þau öfl viðskiptalífsins sem
hafa ráðið ferðinni hér á landi und-
anfarna áratugi. Af sömu ástæðu
hafa ýmis framsækin fyrirtæki, eins
og Kaupþing, Baugur, Norðurljós og
fleiri fallið í ónáð ráðherra þegar þau
hafa sótt fram á grundvelli þeirra
markaðslögmála sem einkenna al-
þjóðlegt viðskiptalíf samtímans.
Nauðsynlegar breytingar á íslensku
atvinnulífi geta þvi tæpast orðið á
meðan helmingskiptaflokkar sjálf-
stæðis og framsóknar sitja að kjöt-
kötlum valds.
Helstu skrefin í sögu íslensk at-
vinnulífs í átt að alþjóðlegu við-
skiptaumhverfi hafa verið stigin fyr-
ir frumkvæði og atorku jafnaðar-
manna. Aðild íslands að EFTA og
EES sanna það. Frekari framfara-
spor í þá átt kalla á aðild Samfylk-
ingarinnar að ríkisstjóm strax að
loknum kosningum í vor. Einkavæð-
ingarklúður Sjálfstæðis- og Fram-
sóknarflokks sýna að þessir flokkar
taka hagsmuni ráðandi afla í við-
skiptalífinu fram yfir nauðsynlegar
umbætur, sem vissulega geta ógnað
þeim hagsmunaöflum sem fóstra rik-
isstjómarflokkana.
Að gera sér dapran dag
Kjallari
Guömundur
Andri Thorsson
rithöfundur
Af hverju snúast allar ís-
lenskar hátíðir á endan-
um upp í mótmæiaóeirð-
ir? Hverju er verið að
mótmæla? Flugeldunum?
Skorti á bílastæðum?
Háu verðlagi? Misrétti?
Veðrinu? Af hverju urðu
allir skyndilega svona
reiðir eftir að flugelda-
sýningin hætti á menn-
ingarnótt og ekkert var
eftir til skemmtunar ann-
að en að maður væri
manns gaman? Hverju
reiddust börnin?
Allt er eins og þaö getur best orð-
ið í Reykjavík og allir eru glaðir og
góðir og dásama veðrið, músíkina,
heiðrikjuna og brjóstbirtuna - Esjan
er undurfógur og jökullirm heilagur
að sjá við sjóndeildarhringinn, blær-
inn svo mildur og sjórinn alblár... og
þá hlýtur næsta mál á dagskrá að
vera að berja næsta mann. En þó
umfram allt að brjóta allt gler sem
næst til með góðu móti.
Hvað er það í íslenskri þjóðarsál
sem veldur þvi djúpstæða hatri á
gleri sem ævinlega gýs upp þegar
landsmenn hyggjast gera sér svo-
kallaðan glaðan dag?
íslenska karnivalið
Alls staðar era kamivöl og það er
þjóðunum nauðsyn að hafa slíka
jörfagleði að minnsta kosti einu
sinni á ári. Þegar aðrar þjóðir
„sleppa freun af sér beislinu" eins og
það er kallað þá er misjafn siður í
landi hverju.
Sumar þjóðir leggjast í stórfellt
matarát og víða era kannski allir í
langvirmri dansvímu að hlykkjast
um stræti og torg; sums staðar er
fólk froðufellandi af heilögum anda
og vitnandi upp um alla veggi um al-
sælu guðdómsins - annars staðar
stundar fólkið það að eðla sig af
miklum móð í sérhverju skúmaskoti
og til eru þeir sem ekki líta neina
skemmtun sem fullnaða nema þeir
hleypi af byssum út i loftið í grið og
erg; íslendingar mölva gler. Það er
okkar karnival. Það er okkar hug-
mynd um ærlegt fjör.
Brjóstmyrkvun
Hví þessi heift í íslenska kamival-
„Þessi ömurlega sérís-
lenska glerbrotamenning
er í rauninni feiknarleg
ráðgáta. Eru íslendingar
andvígir glerí? [...] Eru
þetta kannski flugeldam-
ir? Æra þeir alveg
blessuð bömin?“
inu? Hví þessi sorg? íslendingar eru
sérfræðingar í því að gera sér dapr-
an dag. Þeir linna ekki látum fyrr en
sérhver gleðivottur er á braut; gólið
eitt er eftir; brjóstbirtan orðin að
brjóstmyrkvun.
Þessi ömurlega séríslenska gler-
brotamenning er i rauninni feiknar-
leg ráðgáta. Eru íslendingar andvíg-
ir gleri? Til eru hús hér á landi sem
styðja þá tilgátu, eins og til dæmis
útvarpshúsið þar sem engir gluggar
kváðu vera. Er gler kannski út-
lenskt pjatt? Eða eru ungir karl-
menn svo óvanir því að vera úti
undir beru lofti við skál á almanna-
færi að þeir fríki algjörlega út? Eru
þetta kannski flugeldarnir? Æra
þeir alveg blessuð börnin? Eða er
þetta þörfin fyrir athöfn: að setja
mark sitt á menningarnóttina í stað
þess að vera bara óvirkur neytandi?
Eða er hér að verki sú þörf sem
víða sér stað í samfélagi okkar daga,
að geta ekki á sér heilum tekið fyrr
en maður er búinn aö gera Ijótt í
kringum sig?
Þar sem rúmin standa auð
„Pólitíkusar með fjögurra ára rörsýn reyna að lengja sinn pólitíska líftíma með
glómlausum fjáraustri í framkvœmdir sem em engan veginn lífsnauðsyn fyrir
þjóðina, en á sama tíma er ráðist á sjúklinga og gamalt fólk. “
Jæja, Sigurður, sagði
lækniririn og brosti
frekar óstyrkur framan
í sjúklinginn sem lá og
horfði tómum augum
út í ekki-neitt-landið.
Við erum að fara að loka
deiidinni og þú mátt
fara heim.
Fyrirgefðu, sagði ungi maðurinn
sem stóð við rúmgaflinn, hann
pabbi hefur verið svo til út úr þess-
um heimi í fjögur ár og er ekki fær
um að fara eitt eða neitt.
Læknirinn leit á hann. Jú, við vit-
um svo sem að hann hefur ekki ver-
ið síkjaftandi héma á deildinni en
mér sýnist nú vera dálítið líf í aug-
unum. Firmst þér það ekki? Þetta
verða nú ekki nema fjórir mánuðir
og hann er ekki erfiður, hum ha,
hann pabbi þinn. Við bara höfum
ekki neinn pening til að reka þessa
deild í bili.
Sagði læknirinn og um leið og
hann gekk út um dymar sneri hann
sér við og sagði: Þetta verða bara 18
rúm sem koma til með að standa
auð.
Hrein svívirða
Hvað fékk forstjóra LSH til að
endurskoða þá ákvörðun að loka
annarri af tveimur heilabilunar-
deildum á Landakoti? Sennilega er
heilinn hjá honum í lagi og síminn
líka.
En hvers konar þjóðfélagi búum
við í þar sem milljörðum er hent í
jarðgangafitl og enn fleiri milljörð-
um hent í álversframkvæmdir og
stíflugerð? Þar sem pólitikusar með
fjögurra ára rörsýn reyna að lengja
sinn pólitíska líftíma með glórulaus-
um fjáraustri í framkvæmdir sem
era engan vegiim lífsnauðsyn fyrir
þjóðina, en á sama tíma er ráðist á
sjúklinga og gamalt fólk. Þetta er
hrein svivirða og blettur á ráða-
mönnum þjóðarinnar sem mun
fylgja þeim út yfir gröf og dauða.
Seif í kastalanum?
Það mætti halda að okkar háu
herrar haldi að þeir verði aldrei
gamlir og sjúkdómar séu eitthvað
sem hinn fær en ekki ég. Eða
kannski eiga þeir vísan stað í ellinni
þar sem gyllt viftan bægir frá þeim
leiðindasuði flugunnar, þar sem
hjúkrunarfræðingar og læknar eru
tfl taks alla 24 tíma sólarhringsins
og kvillar þeirra meðhöndlaðir eins
og skot, þar sem orðin sumarlokun
og biðtimi þekkjast ekki, þar sem
bjór rennur úr eldhúskrananum,
þar sem þeir geta flotið áhyggjulaus-
ir í innisundlauginni, þar sem Kjar-
val hangir á veggjum og líknandi
englar viðra sængurfótin í sunnan-
golunni á sólríkum degi og strauja
verðbréfin í leiðinni. Þótt gamlir
séu orðnir þá era þeir seif í kastala
sínum þar sem húskarlamir era all-
ir með gráður frá virtum háskólum
í öldranarlækningum og kunna að
brosa svona ég-skil-þig brosi meðan
hinir þegnanir, þessir gömlu og
sjúku sem búa í kringum kastalann,
standa í biðröðinni og grátbiðja um
leyfi til að deyja.
Ráðamannarúm
Lengi hefur verið vitað að ráða-
menn þjóðarinnar hafa verið fjand-
samlegir fjölskyldufólki, sjúkling-
um, fótluðum og eldri borgurum og
einhvern veginn komist upp með
það - sloppið fyrir hom eins og
fótafim kind í brattri fjallshlið sem
er komin út á ystu nöf. Ég vona að
þegar tími þeirra sem hafa haft ráð
þeirra gömlu og sjúku í hendi sér er
upp ranninn og ellin hefur gripið
þá meö úlfsgráum hrammi aö þá
verði allavega rúmin sem bíða
þeirra auð.