Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.2003, Blaðsíða 10

70 SKOÐUN LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 2003
Ljós kviknar í dísilvæðingarmálinu
Hagsmunir almennings hafa verið fót-
um troðnir árum saman hvað varðar val á
orkugjöfum fyrir bfla. Vegna úreltra laga
um þungaskatt á dísilbfla hefur Islending-
um í raun verið meinað að taka þátt í
þeirri dísilvæðingarbyltingu sem nú á sér
stað í öðrum Vestur-Evrópulöndum. Samt
er þar um að ræða byltingu sem felur í sér
mikinn orkusparnað fyrir þjóðarbúið og
minni útblástur mengandi lofttegunda.
Aðeins um 13-16% nýrra bfla á íslandi
eru með dísilvélar þótt margar Evrópu-
þjóðir séu komnar yfír 50% markið og
sumar talsvert yflr 60% hlutfall dísilbfla.
Þar fækkar nýjum bensínbflum óðfluga.
Stöðnunina hérlendis má alfarið rekja til
óskiljanlegrar tregðu þingmanna við að
breyta vonlausum lögum um þungaskatt á
dísilbflum.
Nú eru aðeins nokkrar vikur í að Alþingi
íslendinga komi saman að nýju eftir sum-
arfrí og kosningavor. Nýir vendir sópa
best, segir einhvers staðar og binda marg-
ir vonir við að sú verði raunin um okkar
nýju þingmenn. Ekki eru þó allir þingmenn
blautir á bak við eyrun; margir hafa setið lengi á
þingi og muna tímana tvenna. f þeirra hópi
ættu því margir að muna að árið 1995 voru
samþykkt á Alþingi lög um að taka upp gjald á
dísilolíu í stað þungaskatts. Þrátt fyrir samþykkt
laganna heyktust þingmenn á að staðfesta gild-
istöku þeirra og var henni reyndar frestað í
tvígang. Á endanum þorðu þingmenn ekki að
taka af skarið og gáfust upp fyrir mótbárum
Þá muni olíureikningur þjóðarbúsins í heild
lækka vegna þess að meira af notkuninni
mun flytjast úr bensíninu yfir í olíu sem er
ódýrari í innkaupum.
hagsmunaaðila. Fór því svo að þessi lög voru
endanlega afnumin árið 1998 án þess að öðlast
nokkru sinni gildi.
Frumvarp til laga um breytingar á þunga-
skatti var aftur kynnt árið 2002. Það fól í sér að
tekin yrði upp litun á gjaldfrírri olíu fyrir at-
vinnustarfsemi en þungaskattur yrði felldur inn
í olíuverð vegna annarra ökutækja. Olíufélögin
hafa barist hart gegn þessum áformum og vilja
fremur að lappað sé upp á óþjált þungaskatts-
kerfí sem nú er í gildi og byggist á innheimtu
samkvæmt akstursmælum eða áætluðum
akstri.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra hefur
með þessi mál að gera í ríkisstjórn Islands.
Hann segir í viðtali við blaðið í dag að hægt
sé að sýna fram á að það væri þjóðhagslegur
ávinningur af þeirri breytingu sem lagafrum-
varpið gerði ráð fýrir. Þá muni olíureikning-
ur þjóðarbúsins í heild lækka vegna þess að
meira af notkuninni mun flytjast úr bensín-
inu yfír í olíu sem er ódýrari í innkaupum.
Geir telur að í heildina sé ávinningurinn af
þessu meiri en kostnaðurinn og þess vegna
eigi að reyna að koma þessu máli í gegn.
Hann tekur undir ábendingar DV að undan-
förnu um þessi mál og segir það til vansa
hvað lengi hafi dregist að koma þessu í gegn.
- „Það þarf að vega þetta allt og meta en mín
niðurstaða á þessu stigi er sú að það sé rétt
að reyna að fara út í þetta,“ segir Geir H.
Haarde.
DV hlýtur að fagna þessum orðum fjár-
málaráðherrans. Líklega hefur aldrei jafn-
áhrifamikill ráðamaður tekið jafnákveðna af-
stöðu í þessu máli og Geir gerir nú. Hann segir
þau rök áhrifahópa ekki rétt að breytingin geti
haft neikvæð áhrif á flutningskostnað út á
landsbyggðina. Þetta sé byggt á misskilningi.
Það er því deginum ljósara að misskilningur,
eða öllu heldur skilningsleysi, hefur því miður
tafið framgöngu mikils þjóðþrifamáls árum
saman. Nú er þó loks von til að því linni. fslend-
ingar geta þá kannski eins og aðrar þjóðir valið
þann kost að aka um á sparneytnum dísilbflum.
Friður Grænfriðunga
RITSTJÓRNARBRÉF
ÓlafurTeiturGuðnason
blaöamaöur - olafur@dv.is
Það hljómaði nánast eins og
innrás væri yfirvofandi þegar
fréttir bárust af því að Græn-
friðungar hefðu snúið skipi
sínu, „Rainbow Warrior", til
íslands. Það flutti þó enga
stríðsmenn hingað heldur
þvert á móti ósköp Ijúft og
friðsamt fólk. Fólk sem hefur
gefist upp á að rífast við ís-
lendinga.
Sú var tfð að Regnbogagarpur
Grænfriðunga hefði tæplega setið
lengi óskemmdur við bryggju í
Reykjavík. Þorri þjóðarinnar hafði
megnustu óbeit á samtökunum
þegar átökin um hvalveiðar íslend-
inga stóðu sem hæst á níunda ára-
tug. Þá efndu samtökin til mót-
mæla í tugum borga í Evrópu,
hvöttu fólk víðs vegar um heiminn
eindregið til að sniðganga íslenskar
sjávarafurðir og stöðvuðu jafnvel
uppskipun úr íslenskum skipum.
Fyrir nokkrum árum átti ég sam-
leið með þýskum ferðamanni um
Island. Hvalveiðar bámst í tal.
Aumingja maðurinn ætlaði varla að
þora að upplýsa mig um að hann
væri Grænfriðungur, bað mig hálf-
partinn að afsaka það og sagðist
ekki vilja nein illindi. Hann bjóst
sjálfsagt við að ég hrækti framan í
hann og stmnsaði burt. Einhvern
tímann hefði ömgglega verið tilefni
fyrir þennan mann og félaga hans
að fela vandlega félagsskírteinin á
ferðum sínum um fsland en núna
hefur varla svo mikið sem styggðar-
yrði verið látið falla í þeirra garð, að
sögn ljúfra skipverja Rainbow
Warrior.
Tilboðið
Enda hafa þeir mikið fagnaðarer-
indi f farteskinu, að eigin sögn. Til-
boð sem ekki er hægt að hafna. Ef
íslendingar bara stöðva hrefnu-
veiðar, lýsa því yfir að vísindaveiðar
verði ekki undir neinum kringum-
stæðum teknar upp að nýju, draga
tafarlaust til baka fyrirvara við al-
þjóðlegt hvalveiðibann og undir-
rita bann við verslun með hvalaaf-
urðir - þá ætla Grænfriðungar að
leggja sitt af mörkum til að laða
fleiri ferðamenn til landsins.
En hvað felst í tilboði þeirra? Það
væm stórkostlegar ýkjur - og raun-
ar hreinasta lygi - að gefa í skyn að
Grænfriðungar heiti því að leggjast
í allsherjar markaðsherferð fýrir ís-
lenska ferðaþjónustu. Það kostar
samtökin til að mynda ekki svo
mikið sem evm að standa við tilboð
sitt. Það eina sem þau gera er að
hvetja gesti á heimasíðu samtak-
anna að lýsa því yfir að þeir séu
reiðubúnir að „íhuga alvarlega“ að
ferðast til íslands ef stjórnvöld
hætta hvalveiðum. Netföngum
þessa fólks verður safnað saman. Ef
og þegar hvalveiðarnar verða
blásnar af verður öllum sendur
tölvupóstur með einhverjum upp-
lýsingum um hvað sé helst hægt að
íslendingar geta ekki,
frekar en aðrar þjóðir,
gengið að furðulegum
kröfum fólks sem hefur
engar röksemdir fram
að færa og reynir þess í
stað að kaupa and-
stæðinginn til hlýðni
við duttlunga sína.
gera sér til dundurs á íslandi, svona
til þess að fólkið hafi eitthvað að
styðjast við þegar það „íhugar al-
varlega" að skella sér til landsins.
Markhópurinn
Þessi óskilgreindi auglýsingatexti
verður ekki sendur öllum félags-
mönnum, sem em hvorki fleiri né
færri en 2,8 milljónir, heldur aðeins
þeim sem biðja sérstaklega um
það. Gestir á téðri heimasíðu
Grænfriðunga em að sögn nokkrir
tugir þúsunda á viku. Og hverjir
skyldu það vera? Þverskurður af
heiminum? Nei, ædi það séu ekki
einkum þeir sem mynda hinn
harðari kjarna Grænfriðunga;
dyggir stuðningsmenn sem vilja
fylgjast reglulega með „starfinu".
Fólk sem fylgist grannt með frétt-
um af hvalveiðum íslendinga. Fólk
sem hefur sjálfsagt meira eða
minna haft ísland á heilanum und-
anfarnar vikur. Fólk sem ferðast
jafnvel um meðal hvalanna á ís-
landsmiðum í huganum fyrir
svefninn og þráir að komast í
„hvalagrímsferð" til þess að komast
í návígi við skepnurnar.
Er þetta verðmætur markhópur
fyrir íslenska ferðaþjónustu? Hvaða
þýðingu hefur það að þetta fólk
skuli lofa því hátíðlega að „íhuga al-
varlega" að ferðast til íslands ef
hvalveiðum verður hætt? Svarið er
„varla" og „litla sem enga". í fyrsta
lagi hefur þetta fólk að öllum lík-
indum nú þegar oft íhugað alvar-
lega að ferðast til Islands. í öðru
lagi má gera ráð fyrir að umhyggja
þeirra fyrir hvölum geri það að
verkum að því finnst nánast glæp-
samlegt að lofa ekki öllu fögru í
þeirri viðleitni að bjarga þeim,
hvað sem líður löngun þess til að
ferðast til íslands.
Því má svo bæta við í þriðja lagi
að hvalavinir eru líklega einmitt
fólkið sem mun koma í hvalaskoð-
unarferðir til íslands alveg óháð
hvalveiðum íslendinga. Það mætti
jafnvel halda því fram að vænlegt
væri að stefna markvisst að því að
setja sem flestar tegundir í útrým-
ingarhættu til þess að auka eftir-
spurn eftir slíkum ferðum! Panda-
birnir og nashyrningar hafa mikið
aðdráttarafl í dýragörðum en þar er
hins vegar leitun að hundum og
köttum.
Heldur dapurt
Jafnvel þótt fallist væri á allar for-
sendur í tilboði Grænfriðunga er
ekki um meiri tekjur að ræða fyrir
íslenskt þjóðarbú en nokkra tugi
milljóna. Það eru þeirra eigin út-
reikningar. Þeir sem á annað borð
telja koma til greina að taka tilboði
af þessu tagi hljóta að krefjast þess
að samtökin sýni meiri lit. Þetta er
of lítið. Hvers vegna ekki að efna til
útifúnda í öllum helstu stórborgum
Evrópu og auglýsa þar ísland af
fullum krafti - já, heimta hreinlega
að fólk sýni f verki þakklæti sitt til
íslendinga fyrir að þyrma hvölun-
um. Það má ekki minna vera.
Snuð
En rúsínan í pylsuendanum í
þessum vangaveltum er hins vegar
sú staðreynd að íslendingar geta
FRIÐARSTILUR: Skip Grænfriðunga boðar ekki ófrið, þótt það heiti„Rainþow
Warrior", heldur frið. Spurning er hins vegar hvort fslendingar vilja láta kaupa sig til
hlýðni við rangan málstað.
ekki, frekar en aðrar þjóðir, gengið
að furðulegum kröfum fólks sem
hefúr engar röksemdir fram að
færa og reynir þess í stað að kaupa
andstæðinginn til hlýðni við duttl-
unga sfna.
Grænfriðungar segjast ekki vera
komnir hingað til að rökræða um
réttmæti hvalveiða. Hvers vegna
ekki? Kannski vegna þess að þeir
gera sér grein fyrir því að þeir hljóta
að tapa slíkri rökræðu. Veiðarnar
fela ekki í sér brot á neinum samn-
ingum eða skuldbindingum. Þær
fela heldur ekki í sér dráp á dýrum f
útrýmingarhættu. Þetta vita Græn-
friðungar og geta ekki mótmælt
því. Þess vegna veit í raun enginn
hvers vegna þeir eru á móti veiðun-
um. Þeir vilja ekki ræða það. Þeir
segja að það sé „ekki áhugaverð
umræða“ af því að allir viti að þeir
eru andvígir veiðum og að því verði
ekki breytt. Hvers vegna? „Af því
bara.“ Og til að fá frið fyrir frekara
tuði er boðið upp á snuð. „Friðar-
stilli" eins og það heitir á ensku.
Breyttar aðferðir Grænfriðunga
eru þrátt fyrir allt skref í rétta átt.
Samningaleiðin er skynsamlegri en
þær ólöglegu mótmælaaðgerðir
sem stundum var beitt hér áður
fyrr. Islendingar eiga að taka vel á
móti þessum friðsömu gestum - og
halda sínu striki.