Dagblaðið - 26.09.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MANUDACUR 26. SEPTEMBER 1977.
vera yfirmaður biskupa, þó
hann sé áttræður, en þeir ekki
taldir færir um að vera undir-
menn hans ef þeir eru jafn-
gamlir honum.
Hver er Pétur, og hver er
páfinn? Páll, eftirmaður Péturs
postula, gat ekki með nokkru
mðti svarað þessum spurning-
um. Pétur postuli og þar með
eftirmenn hans eru meiri en
mannlegur máttur getur skilið.
Mannlegur máttur getur aldrei
skilið hið guðdðmlega fullkom-
lega, sagði Páll páfi. Hann sagði
að hlutverk páfans væri m.a. að
minna menn á að eftir þessa
ömurlegu tilveru hér á jörðu
biði þeirra önnur og betri. En
Páll páfi er sér lika meðvitandi
um það að sömu örlög bfða
einnig eftirmanna Péturs post-
ula. „Ég finn að lffi mfnu lýkur
brátt,“ sagði hann nýlega,
þegar hann var spurður hve-
nær hann ætlaði að segja af sér.
Vinnur 12 tíma á dag,
m.a. við að taka á móti
þjóðarleiðtogum
Þrátt fyrir áldurinn er Páll
páfi ekki á því að minnka neitt
við sig þau störf sem hann
hefur haft á hendi undanfarin
ár. Hann vinnur 12 tfma á sólar-
hring. Mikill tími páfa fer f að
taka á möti ýmsum þjóðarleið-
togum. Nýlega komu og heim-
sóttu hann í Vatíkanið spánski
forsætisráðherrann, Adolfo
Suarez, brezki forsætisráðherr-
ann, James Callaghan, og for-
seti Ungverjalands, Janos
Kadar. Þjóðhöfðingjar streyma
til páfagarðs til að fá áheyrn
páfans. Ymist frægt fólk sækist
eftir því að fá viðtal hjá
páfanum og verður hann að
sætta sig við að taka I höndina á
alls konar flottræflum frá hin-
um ýmsu löndum heims.
Páll páfi verður áttræður I
dag en hann er ekki aldeilis á
þvf að láta af embætti. Hann
hefur þó sett lög i stjórnartfð
sinni á þá leið að biskupar verði
að hætta störfum þegar þeir
eru orðnir 75 ára. Kardfnálar
mega heldur ekki kjósa páfa
eftir að þeir hafa náð sama
aldri og Páll páfi. Þessar reglur
ná samt ekki til páfans. Hann
telur sig enn fullfæran um að
Páll páfi vinnur enn 12 stunda
vinnudag þrátt fyrir 80 árin.
Alcopley vlð eitt verka sinna að Kjarvalsstöðum.
eiginlegt. Báðir hefja þeir list-
feril sinn sem fullorðnir menn
um þrítugt, báðir eru þeir sjálf-
menntaðir f listinni og örlög
beggja urðu þau að þeir þurftu
að flýja yfirgang nasista,
Kandinsky settist að f Frakk-
landi, en Alcopley fór vestur
um haf til Bandarfkjanna.
Ég spyr hann hvort það hafi
verið eftir fundinn með
Kandinsky sem hann fór að
hugsa alvarlega um myndlist.
Alcopley: Nei, það var löngu
áðúr, ég get sagt þér alveg
nákvæmlega hvar og hvenær
áhugi minn á myndlist vaknaði
fyrst.
Einu sinni sem oftar var ég á
leið heim úr skóla, f þetta skipti
ásamt skólabróður mfnum. Við
bjuggum langt frá skólanum og
urðum að taka sporvagninn
þangað. Við gengum fram á
sýningarsal þar sem sýnd voru
málverk af hestum, sem
reyndar er ekki í frásögur
færandi, ef hestarnir hefðu
ekki verið málaðir f öll-
um regnbogans litum. Sfðar
komst ég að þvl að þarna var
um að ræða hinar frægu hesta-
myndir þýska expressionistans
Franz Marc.
Ég var forvitinn f þá tíð og er
reyndar enn, þess vegna fórum
við inn f sýningarsalinn, tókum
af okkur skólatöskurnar sem
við bárum á bakinu og
skoðuðum myndirnar. Vinur
minn var ekki lengi að kveða
upp dóminn og sagði: Þetta er
hlægilegt, það eru ekki til
neinir bláir, grænir eða guiir
hestar. Ég andmælti þvf
kröftuglega og sagði að þeir
væru vfst til. Svona þrefuðum
við lengi og það lá við að okkur
lenti saman. Vinur minn hafði
aldrei séð svona fagurlita hesta
og þess vegna gátu þeir ekki
verið til, en ég hrópaði og hef
Ifkast til verið f töluverðri
geðshræringu: Opnaðu augun,
sérðu ekki að það eru til svona
litir hestar, lfttu f kringum þig,
þeir eru hér inni.
Þetta var lfklega I fyrsta
skipti sem ég gerði mér grein
fyrir þvf að raunveruleikinn
þarf ekki endilega að vera það
sem við sjáum f kringum okkur,
heldur verður sköpun lista-
mannsins að nýjum raunveru-
ieika, Franz Marc málaði sína
hesta eins og hann sá þá, fyrir
honum voru þeir
raunverulegir.
En auðvitað var ég örvaður af
þessu klassfska, ffna umhverfi
Dresdenborgar sem ég ólst upp
f. Söfnin þar geymdu list á
heimsmælikvarða, en Drésden
fór mjög illa í stríðinu og margt
lenti í glatkistunni. Ég kynntist
gömlu meisturunum á söfnun-
um, þegar teiknikennarar
mfnir fóru með bekkinn
þangað. Kennararnir voru allir
menntaðir í listaháskólanum,
en höfðu valið kennslu fram
yfir frjálsa myndlist. Nýlistinni
kynntist ég síðan í - sýningar-
sölum borgarinnar, það var sér-
staklega einn salur, er ég man
vel eftir, Neue Kunst Fides,
sem var forgöngumaður nýlist-
ar á þessum árum, þeir voru
fyrstir til að sýna Klee og
Kandisnky og þar sá ég lika
Picasso og Braque. Dresden var
sannkölluð listamiðstöð i þá
daga.
Ég hef orð á þvf við Alcopley
hve gott minni hann hafi.
Fyrirhafnarlftið rifjar hann
upp nöfn skólabræðra sinna og
kennara þó hálf öld sé liðin frá
því hann var skólastrákur f
Dresden. Já, segir hann og
hlær, ég hef fílsminni, sem
stundum getur verið óþægilegt
þvf það er margt sem ég ekki
kæri mig um að muna. Égdrakk
I mig allt sem skrifað var um
myndlist á þessum árum og
hljóp á allar sýningar. Þegar ég
fór að bera það sem ég sá f
Myndlist
HrafnhildurSchram
sýningarsölunum saman við
það sem vinir mfnir, lista-
mennirnir, voru að gera,
hugsaði ég með mér, nei, ég vil
ekki verða einn af þessum
miðlungsgóðu málurum, sem
heimurinn er fullur af, bctra
að gleyma því alveg að hugsa
um að gerast málari. Ég þóttist
fullviss um að ég hefði ekki þá
hæfileika sem ég þyrfti til að
standa þeim á sporði.
Var það þá sem þú ákvaðst að
snúa þér að raunvísindum?
Nei, það var þá sem ég ákvað
að helga mig leikhúsinu og
gerðist leikari.
Leikari??
Nú þarf ég aftur að fara til
baka til skólaáranna til þess að
þú skiljir hvernig ég fékk
leikhúsdelluna.
Ég hafði tvo kennara í þýsk-
um bókmenntum. Annar hét
Richard Fisher og hann var
Ijóðskáld, ekki sérlega stórt
skáld en gott skáld. Hann var
kallaður rauði Fisher vegna
þess að hann var eldheitur
sósfalisti. Fisher lét mig alltaf
lesa upp á skólaskemmtunum
sögur og ljóð og ég varð brátt
frægur innan skólans. Mér
fannst það óþægilegt og gat alls
ekki notið þess að vera smá-
stirni skólans. Ekki vegna þess
að ég væri feiminn, langt frá
því, heldur vegna þess að mér
fannst þetta ekkert til að gera
veður út af. Hinn bókmennta-
kennari minn var sonur for-
stjóra rfkisleikhússins í
Dresden og hafði brennandi
áhuga á leikstarfsemi og
stjórnaði nemendaleikhúsi
skólans. Þar fengu þeir
nemendur sem sýnt höfðu leik-
listarhæfileika tækifæri til að
spreyta sig á fjölunum. Þessi
kennari var ákaflega
kröfuharðurog vildireka fyrsta
flokks leikhús. Hann réði þess
vegna atvinnuleikara til að
vinna með okkur. Þetta var
drengjaskóli og því öll kven-
hlutverk leikin af drengjum.
A sumrin ferðaðist ég um
með leikurunum og var farinn
að fhuga að gerast leikritaskáld
og skrifaði reyndar nokkur
leikrit. Ég skrifaði eina bók,
þar sem ég setti fram mjög
ákveðnar hugmyndir um leik-
húsið. Handritið af bókinni
glataðist sfðar f stríðinu. Eg var
mjög óánægður með nútíma-
leikhúsið og var þeirrar
skoðunar að það ætti að gegna
sama þjóðfélagslega hlutverki
og leikhúsið I Grikklandi til
forna. Þar voru ýmsir lista-
menn og margar listgreinar
látnar spila saman, þetta var
samvinna margra einstaklinga,
en ekki einstaklingsdýrkun.
Að loknu menntaskólanámi
bauðst mér að gerast at-
vinnul^ikari en hafnaði því
vegn i þess að ég trúði
ekki á framtfð lcikhússins
eins og það var þá rekið, ég
trúði ekki á stjörnudýrkunina.
Ég vissi að það leikhús sem mig
dreymdi um var langt undan,
ég var óánægður með þau
leikrit sem ég var að skrifa þvf
þau samræmdust ekki þvf sem
ég var að Jiugsa um þá.
Nasisminn lá f loftinu, ég fann
að hugmyndir mínar voru
óframkvæmanlegar f þessu
landi á þessum tíma. Mig lang-
aði til að gera eitthvað gagnlegt
með lff mitt.
Þessi sumur sem ég ferðaðist
með leikflokknum kom það oft
fyrir að samleikarar mftiir, sem
voru 10-15 árum eldri en ég,
komu til mln og trúðu mér fyrir
sfnum einkamálum, sögðu mér
frá sfnum misheppnuðu hjóna-
böndum og öðrum erfiðleikum.
Ég var aðeins strákhvolpur og
með ómettandi áhuga, f góðum
skilningi þessa orðs, á öllu sem
lifði og hrærðist f kringum mig.
Mér þótti vænt um að vekja
traust þessa óhamingjusama
fólks og fór að hugsa um að
reyna að hjálpa þvf á annan
hátt en bara hlusta á það. Ég
ákvað þess vegna að gerast
geðlæknir, en fyrst þurfti ég
auðvitað að lesa almenna
læknisfræði svo ég settist I
læknadeildina.
Ætluðum við ekki annars að
tala um málaralist? spyr
Alcopley og hlær.
Ég var alltaf ákaflega tor-
trygginn gagnvart vísinda-
mönnum, mig langaði f
rauninni aldrei til að verða
læknir eða vísindamaður, mín
æðsta ósk var að gerast
leikritaskáld.
Það eru tilviljanir sem hafa
ráðið lífi mínu. Þegar ég gerðist
málari 29 ára gamall, bjó ég
mér til annað nafn, Alcopley,
þvf ég var dauðhræddur um að
til mín væri vfsað sem vfsinda-
mannsins sem væri að dútla við
að mála. Ég vildi fyrir alla
muni ekki verða sunnudags-
málari, ekki af þvf að það sé
niðurlægjandi að mála bara á
sunnudögum.
Rousseau byrjaði sem
sunnudagsmálari og í mínum
fyrstu myndum varð ég fyrir
miklum áhrifum frá honum,
það er sérstaklega hin ferska
litameðferð hans sem ég dái.
Þessar fyrstu myndir minar eru
í nafvum stfl, barnslegar og
einlægar. Það er helst að f þess-
um fyrstu myndum komi fram
að ég er að mestu leyti sjálf-
lærður málari. Ég hef ekki
saknað þess að hafa ekki hlotið
hefðbundna listmenntun I skól-
um, einmitt það hefur gefið
mér visst frjálsræði f Iistsköpun
minni, segir Alcopley sem eftir
nokkra daga skiptir um hatt og
gerist Dr. Alfred L. Copley á
leið til Flórens á ttalfu til að
stjórna vfsindaráðstefnu.
ATH: Sýning Alcopleys
stendur að Kjarvalsstöðum
fram á næsta miðvikudag.
Einnig opið mánudag.
Hrafnhildur Schram.
11
N
✓
\