Dagblaðið - 17.02.1978, Qupperneq 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUK 17. FEBRÚAR 1978.
BIAÐID
irjálst, nháð daghlað
Útgefandi Dagblaðið hf
Framkvæmdastjori: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjori ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoöarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tomasson. Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Gipsur
Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jonas Haraldsson, Ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson,
Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th.
Sigurösson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson, ’ Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E.M.
Halldórsson.
Ritsjjórn Síðumúla 12. Afgreiösla Þverholti 2. Áskriftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsími blaösins 27022 (10 línur). Askrift 1 700 kr. á mánuði innanlands. tnds. i lausasölu 90 kr.
«■ i lausasölu 90 kr. eintakiö.
Setning og umbrot: Dagblaöið og Stoindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerö: Hilmir hf, Síöumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Ólafursterki
Vilji Ólafs Jóhannessonar ^
dómsmálaráðherra svífur yfir
vötnum í ríkisstjórninni. Það er
fyrst og fremst hans stefna, sem
nú er verið að framkvæma. Hann
vildi fara „í slag“ við launþega-
samtökin og freista þess að ganga
til kosninga sem fulltrúi „sterkrar stjórnar“,
maður, sem fólk gæti treyst til að leiða þjóðina
út úr glundroða.
Ólafur sækir fyrirmyndir til erlendra ríkja
og stjórnmálaforingja, eins og til dæmis de
Gaulle. Þegar Frakkland rambaði á barmi bylt-
ingar eftir langvarandi verkföll, efndi de
Gaulle til kosninga og sigraði. Þótt launþegar
séu meirihluti kjósenda, reyndust margir
fremur vilja hinn sterka foringja en áfram-
haldandi upplausn, hversu mjög sem hinn al-
menni launþegi kann að hafa stutt stefnu laun-
þegasamtakanna sem slíkra. Ólafur getur bent
á mörg fleiri dæmi þess, að kjósendur hafi eflt
hægri öflin, þegar verulega var slegizt í þjóð-
félaginu.
Engin leið er að spá, hvort þessi fyrirætlun
tekst. Til þess er enn allt of margt óljóst um
þróun mála. En eitt er augljóst. Efnt hefur
verið til harðvítugs stéttarstríðs, þar sem óbil-
girnin kann að ríkja á báða bóga.
Ríkisstjórnin fær ekki verðlaun fyrir að efla
þjóðarhagmeðefnahagsráðstöfunumsínum. Við
núverandi aóstæður var sérstaklega fráleitt að
ætla að rifta samningum. Kjarasamningarnir í
fyrra veittu hinum almennu verkalýðsfélögum
skýlausan rétt til að segja upp samningum, ef
stjórnvöld skertu þá. Opinberir starfsmenn sáu
einnig óvenju ruddalega móðgun í því, að ráð-
herrar, sem undirrituðu kjarasamninga við þá
fyrir þremur mánuðum, skyldu nú rifta þeim.
Þarna munu sérstök óheilindi hafa legið að
baki, enda sagði Framsóknarþingmaðurinn
Halldór Ásgrímsson í þingræðu, að fyrirsjáan-
legt hefði verið strax við gerð samninga við
opinbera starfsmenn, að þeir gætu ekki staðizt.
Hvað má þá segja um þá ráðherra, sem undir-
skrifuðu samningana, ef þeir töldu sig strax
vita, að samningunum yrði að rifta?
Samningar opinberra starfsmanna veita
þeim ©kki verkfallsrétt gegn aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar. Talið er sennilegt, að þeir grípi
þess í stað til ólöglegra aðgerða í samvinnu við
Alþýðusambandið. Opinberir starfsmenn segja,
að ríkisstjórnin hafi komið aftan að sér, samið
vegna verkfallsins í haust um kauphækkanir,
sem ætlunin hafi verið að skera niður, þegar
opinberir starfsmenn gátu ekki lengur farið í
lögleg verkföll.
Ríkisstjórnin er frumkvöðull átakanna að
þessu sinni. Líta ber á afleiðingarnar í því ljósi.
í fyrsta lagi var augljóst, að þjóðarbúið hlyti að
tapa á skerðingu samninga, þegar við blasti, að
félögin í Alþýðusambandinu mundu segja upp
samningum, og mikil verðmæti mundu tapast
við verkfallsaógerðir. I ööru lagi er jafnlík-
legt, aö eftir slíkar aðgerðir kæmu kauphækk-
anir, sem yrðu ekki minni en þær hækkanir,
sem ríkisstjórnin leggur svo mikla áherzlu á að
svipta launþega.
Því blasir við, að þjóðin sem heild hlýtur að
tapa miklu á aflraunum Ólafs Jóhannessonar,
hvernig sem fer um kjörfylgi hans.
[ Frakkland: J
Kosningaloforðin
standast ekki
en kosningabarátta án loforða væri hryggileg
kvikmynd gerð í Frakklandi þar sem sýnt er
hveraig loforðin bregðast eitt af öðru
Bandarískir stjórnmálamenn
borða pizza og kyssa smábörn.
Franskir stjórnmálamenn skála
við kjósendur. En kosningalof-
orð þeirra frönsku eru alveg
eins fráleit og félaga þeirra í
Bandarikjunum, ef dæma má
eftir heimildamynd um franska
stjórnmálamenn og kosninga-
baráttu þeirra, sem Frakki að
nafni André Halimi hefur ný-
lega gert.
Heimildamynd þessi er 80
mínútna löng og heitir: „Þú
færð frían rakstur á morgun“.
Myndin er skörp og fyndin
ádeila á frönsk stjórnmál.
Halimi höfundur myndar-
innar vildi hefja sýningar á.
myndinni nú þegar kosninga-
baráttan fyrir frönsku þing-
kosningarnar stendur sem
hæst. En dreifingaraðili
, myndarinnar ákvað að hætta
við dreifingu hennar. Leit er
hafin að nýjum dreifingaraðila
J0NAS
HARALDSSON
og vonast Halimi til þess að
koma myndinni út fyrir kosn-
ingar, sem verða i næsta mán-
uði, en það hefur þó enn ekki
tekizt.
„Ég held að þeir hafi verið
hræddir," segir Halimi.
„Dreifingaraðilinn vildi bíða
þar til að loknum kosningum.
Þá hefði verið hægt að klippa
út óheppilega kafla um sigur-
vegarana."
Myndinni er þó ekki ætlað
það hlutverk að særa menn,
heldur er athugað hver
kosningaloforð stjórnmála-
menn hafa gefið og hvaða að-
ferðir eru notaðar til þess að
afla atkvæða. Glögglega kemur
í ljós að oft verður næsta lítið
Ábarmi
stjórnleysis
Árið 1952 var Richard Nixon
frambjóðandi til embættis vara-
forseta f Bandaríkjum Norður-
Ameríku. Þegar nokkrir mán-
uðir voru eftir til kosninga
hófu blöð að skrifa um það, að
Nixon hefði ólöglegan kosn-
ingasjóð f heimarfki sfnu, Kalí-
fornfu, og ekki væri stætt á því
að maður sem hlýddi ekki
bandarfskum kosningalögum
sæktist eftir þvf að verða
bandarískur varaforseti. Mál
þetta olli hávaða, og hafði mið-
nefnd Repúblikanaflokksins
raunar ákveðið að skipta um
frambjóðanda. Richard Nixon
gerði þá það sem óvenjulegt var
á þessum tfma, hann keypti
hálfa klukkustund í sjónvarpi,
en sjónvarp var þá um það bil
að verða sterkur fjölmiðill, og
hélt þar varnarræðu fyrir
sjálfan sig. Varnarræða Nixons
varð fræg að endemum. Hann
útskýrði þetta tiltekna mál.
Hann tefldi fram konu sinni og
börnum — og meira að segja
fjölskylduhundinum — og fékk
fjölmargar amerískar fjöl-
skyldur til þess að fara að
skæla með þvf að höfða til fjöl-
skylduhvata. Hann talaði um
ofsóknir, kommúnista.og f leið-
inni kom hann að hæfilegum
auri um andstæðinga sfna.
Stóra trompið var samt fjöl-
skylduhundurinn og eftir
honum var ræðan nefnd.
NIXON OG SÓLNES
Höfuðmunurinn á Richard
Nixon árið 1952 og Jóni G. Sól-
nes árið 1978 var samt sá, að
Nixon reyndist ekki hafa brotið
nein lög. Hann reyndi ekki að
skjóta sér undan neinum
lögum, og þvf síður fullyrti
hann að vitlausum lögum bæri
að óhlýðnast. Þetta gerir hins
vegar alþingismaður á tslandi.
Jón G. Sólnes, alþingismaður
með miklu meiru, hefur verið
staðinn að þvf að hafa átt millj-
ónafúlgur i erlendum bönkum.
Gjaldeyrislögin kunna að vera
hvort tveggja, snarvitlaus og
allt of þröng. Hér er samt um
augljósar tilraunir að ræða til
þess að skjóta sér undan ís-
lenzkum lögum. Skýringar -
þingmannsins eru augljóslega
svo langsóttar, að þær kalla á
miklu frekari spurningar. Og
þessara spurninga ætti dóms-
valdið að spyrja. Auðvitað spyr
dómsvaldið einskis, auðvitað
mun þessi minnisvarði um lög-
brot löggjafans einungis standa
um aldur og ævi sem dæmi um
ástandið eins og það var í land-
inu árið 1978.
Mál af þessu tagi leiða til
annars konar spurninga! Jón G.
Sólnes segir í blaðaviðtali að
gjaldeyrislögin séu svo vitlaus
að það hafi ekki hvarflað að sér
að fara eftir þeim. Ef öðrum
borgurum finnst skattalögin
vera vitlaus, er þá nokkur
ástæða til þess að fara eftir
þeim? Ekki samkvæmt þessari
túlkun löggjafarvaldsins. Sól-
nes spyr blaðamann Dag-
blaðsins á miðvikudag hvort
hann sé að setja sig f dómara-
sæti. Þetta eru, eins og allir
vita, ósjálfráð viðbrögð meintra
lögbrjóta og kerfisþrælanna á
Mogganum. En samkvæmt for-
múlu Sólness sjálfs, ef blaða-
manni Dagblaðsins eða ein-
hverjum öðrum þykir dóms-
kerfið seinvirkt og ekki vinna
verk sitt, hefur hann þá ekki
fullt leyfi til þess að setjast í
dómarasætið — og fella sjálfur
sfna dóma. Samkvæmt kenn-
ingu þessa fulltrúa löggjafans í
landinu þá á ekki að hlýða
öðrum reglum en þeim sem
manni finnst vera vit f. í reynd
jafngildir náttúrlega svona
yfirlýsing þvf, að hér sé ekki
réttarríki, heldur ákveði hver
og einn fyrir sig, hvað séu lög
og reglur, og spilar siðan eftir
eyranu f þeim efnum.
íslenzkur alþingismaður er
ber að því að þverbrjóta fslenzk
gjaldeyrislög. Alþingi sendir
ekki frá sér múkk. Ríkisfjöl-
miðlarnir steinþegja. Dóms-
kerfið hreyfir sig ekki. Morgun-
blaðið fer f sóðalega vörn,
minnist raunar ekki á málið
fyrr en hinn meinti lögbrjótur
vill ræða málin. — Til hvers er
eiginlega verið að reyna að
halda uppi þjóðfélagi við þess-
ar aðstæður?
MITSUBITSI
Vandaðir lesendur greina
minna hafa margir hverjir látið
f ljósi þær skoðanir, að það hafi
verið mistök af mér að bera
fram spurningar um viðskipti
Jóns G. Sólness við japanska
auðhringinn Mitsubitsi um leið
og flett var ofan af ólöglegum
gjaldeyrisviðskiptum hans.
Þetta hafi einungis þjónað
undir Moggann og meintan lög-
brjótinn. Þetta er efalítið rétt-
mæt gagnrýni. Spurningar eru
ekki nema spurningar, en stað-
reyndir eru hins vegar stað-
reyndir. Stundum tala stað-
reyndirnar nægjanlegu máli.
Spurningarnar voru meðal
annars fram bornar af eftirfar-
andi ástæðum: Fyrir nokkrum
vikum voru opnuð útboð f
Hrauneyjarfossvirkjun. Meðal
bjóðenda var japanska fyrir-