Dagblaðið - 27.08.1979, Side 15

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 27. ÁGÚST 1979.
Bók I
menntir
Steinunn Sigurðardóttir.
Hvaðveithún?
Steinunn Siguróardóttir:
VERKSUMMERKI
HelgafeN 1979.74bta.
Fyrir þina hönd nefnist kvæði eftir
Steinunni Sigurðardóttur í nýlegri
bók hennar, dramatísk einræða, lögð
í munn ungri stúlku sem nánar er lýst
í Ijóðinu og vendilega aðgreind frá
skáldinu sjálfu:
Ég er svo ung svo ófríð illa gefin
í einu orði: engu lík
Svo get ég ekkert, ekkert.
Varla flakað.
Það er verst. Ég bíð bara eftir hinu.
Þaðerekki þessvirði.
Og mig langar að syngja. Það er
engu líkt að heyra mig syngja.
Mér er sagt að þegja.
Ég er svo vitlaus
að ég get ekki einu sinni
skrifað þetta.
Það gerir kona út í bæ.
En hvaðveit hún.
Hvað veit hún? Hér kemur reyndar
upp ný og óvænt staða í ljóðagerð
Steinunnar sem ekki er vön að per-
sónugera viðfangsefni sín með
þessum hætti, mannlýsingin í ljóðum
hennar venjulega gerð að innan, ef
svo má segja, ekki utan eins og hér.
En hvað veit skáldið endanlega um
viðfangsefni sitt, veruleikann sem
málið geymir sem það yrkir?
Steinunn gerir kannski ekki meir en
tæpa eða fitja upp á þessu viðfangs-
efni í ljóði sínu — skáldskaparefni
veruleikans utan við einkalíf og til-
finningar, hugarheim skáldsins sjálfs
í ljóðinu. En það hefur að vísu ævin-,
lega verið nærtækt ljóðagerð hennar
af því hve staðfasdega hún leggur
stund á hversdagsleikann sjálfan,
hversdagsmál, orðfæri og hugarheim
taka 5ta ljóð úr flokknum Dagar og
svo frámvegis og sjá hvernig það
hverfist allt í eina náttúrumynd, eitt
einasta „skáldlegt” orð í textanum:
Að hætta og deyja
hvað er það?
Að verð’ ekk’ eldri aldrei
vera hættur.
Ganga engar götur ganga.ekkert.
Hitta engan engan ekki kjaft
vera hættur hættur eins og hausttré.
Nei hausttré byrjar aftur núna í vor
en ekki sá sem hættir hann er hættur
eins og eitthvað ég veit ekki hvað
og byrjar ekki aftur byrjar aldrei.
Einnig þetta ljóð er augljóslega
dramatískt í eðli sinu, einræða sem
lætur uppi tilfinningalíf, hugarheim
gerðan úr efnivið og málfæri okkar
dagsdaglega veruleika, og mundi það
áreiðanlega eins og mörg önnur ljóð
Steinunnar njóta sín vel í listfengum
upplestri. Best finnst mér henni
takast, að svo komnu, eins og áður, í
ljóðrænum smákvæðum, oft sam-
fieyttum flokkum ljóða eins og
Dagar, Úti og inni, Gróður himins og
jarðar í Verksummerkjum. Ef til vill
er það mark og mið þessara ljóða að
láta uppi þá undursamlegu reynslu
sem stúlkuna dreymdi um í ljóðinu,
hversdagurinn og veruleikinn meinar
henni og hversdagsleikinn geymir þó
einn:
Hann er svona. Hann vill syngja
um allt það sem streymir
og allt það sem ljómar í þessu græna.
Hann sér mig. Hann vill syngja.
Einhvernveginn hefur mér skilist
að orðið „kvenlegur” sé bannorð i
gagnrýni eins og á svo mörgum
öðrum sviðum nú til dags. Samt
finnst mér freistandi að kalla bestu
í sínum bestu ljóðum. Í og með þess-
ari málsiðkun finnst mér nýju ljóð
Steinunnar, eða þau sem best takast í
Verksummerkjum, standa við fyrir-
heitin í æskuljóðum hennar sem út
komu í tveimur litlum bókum fyrir
einum tíu árum.
Ungu stúlkuna í Fyrir þína hönd
langar til „að syngja” og hún bíður
„eftir hinu” — þvi undursamlega
sem aldrei gerist í hversdagsleikan-
um. Þrátt fyrir allt er hún ekki öld-
ungis ólík þeirri persónu sem talar,
„söguhetju” eða „skáldinu” í
öðrum ljóðum Steinunnar og einkum
lætur sig uppi i einföldum, oft
óvæntum myndum úr hversdagsleik-
anum, skáldlegri brúkun hversdags-
máls. Til marks um þetta málfar má
V______
ljóð Steinunnar Sigurðardóttur ein-
mitt kvenleg, hina næmu skyngáfu
og málfæri þeirra, þann hversdags-
heim hugar og tilfinninga, sem ljóðin
bregða á svo skáldlegri birtu. Og vel
má taka eftir því hve enn er fátt um
konur í ljóðskáldahóp, kvenlegt til-
finningalíf og reynslu í skáldskap
okkar eigin daga eins og fyrri tíðar.
Þennan hugarheim lætur Steinunni
að mér finnst betur að láta uppi inni-
lega ljóðrænum, huglægum hætti í
fyrrnefndum smáljóðum en hlut-
lægum frásagnar- og stílshætti, eins
og sumstaðar er reynt í seinni hlutum
bókarinnar. Samt finnst mér hennar
bestu ljóð stefna í átt til hlutlægra
yrkisefna, okkar sameiginlega hugar-
heims og hversdagslífs.
J

15
Innbundin uppákoma
Harry the Caveman og Einar Guðmundsson
Þótt SUM hafi fyrst og fremst
verið hreyfing myndlistarfólks, þá
tengdist henni skjótt fólk úr öðrum
greinum, enda álitu menn slíkan sam-
bræðing ákaflega æskilegan. Meðal
þátttakenda voru nokkrir þeir sem að
staðaldri tjáðu sig með orðinu, en
þekktastur þeirra er að sjálfsögðu
Guðbergur Bergsson sem einnig bjó
til myndverk. Ekki má þó forsóma
Einar Guðmundsson sem enn hefur
ekki gerst styrkþegi og „skönlyrikk-
er”, heldur er hann staðfasdega trúr
eigin kenndum og fer óhræddur
þangað sem hugdettumar leiða hann.
Það er hins vegar ekki svo gott að
segja hvers konar bækur Einar er að
framleiða og í hvaða samhengi ætti
að skoða þær, en hann hefur hin
síðari ár sent frá sér (upp á eigin
spýtur) hvern doðrantinn á fætur
öðrum: Lablaða hérgula, Flóttinn til
lífsins.Án titilso.fi.
Bækur
úr ruslakörfunni
Hver bók er nánast hrærigrautur
og inniheldur allt í senn, fantasíu,
gjarnan tengda teiknimyndaper-
sónum eða fjölmiðlahetjum, tilvitn-
anir í verk sem Einar hefur lesið,
raunsæjar lýsingar, dagbókarslitur,
fréttir úr blöðunum og svo argasta
bull. Varla er svo hægt að talaumúr-
vinnslu þessa efnis i bókmennta-
legum skilningi, því höfundur virðist
láta tilviljanir ráða hvað fer í bók og
Einar Guðmundsson.
hvað i ruslakörfuna. Ég held að væn-
legast sé að skoða þessar bækur hans
sem prentaðar uppákomur, inn-
bundin „event” fremur en „bók-
menntir”, — ekki óskyldar því sem
Allan Kaprow og fieiri listamenn
gerðu forðum daga, er þeir tóku til
handargagns ýmislegt dót úr öllum
áttum og létu siðan tiltekið fólk fara
með það eins og það vildi á gefnu
augnabUki. Líf og tjáning urðu eitt.
Síðan er torvelt að nota fagurfræði-
lega mælistiku á sUka atburði og
verður hver og einn sjálfsagt að gera
upp við sig hvað hann hafi haft upp
úr krafsinu.
Gregory Peck
& Litla gula hænan
Sama held ég að sé uppi á teningn-
um hjá Einari. Sjálfum þykir mér
textar hans oft hið mesta tafs og
óhönduglega skrifaðir, en öðrum
kann að líka þeir stórvel, — og allt í
lagi með það. Tilefni þessa formála
um EG er einmitt það að ný bók er
komin á markað eftir hann, en fæst
reyndar aðeins á einum stað í
jbænum, í Bókavörðunni við Skóla-
vörðustíg. Til þess að bæta fyrir
síðustu bók sína sem var nafnlaus, þá
hefur Einar fundið langt og virðulegt
heiti á þessa bók. The Mecraplystic
Impignadon of Harry the Caveman
heitir barnið og er enskt, þvi útgef-
andi er Dieter Roth’s Verlag í Stutt-
gart og vill ná til margra þjóða. Þessi
bók er eins konar framhald á gamalli
sögu höfundar um Harry þennan,
sem skrifuð var 1970 og nú segir frá
viðskiptum þeirra Harrys og Mónu
Lisu, Gregory Peck, Litlu gulu hæn-
unnar, Litla bláa hundsins,
Esmeröldu konu hundsins, Roy
Ro§ers, Tin-tin og fieiri fyrirbæra.
•Enska Einars er ágætlega'skiljanleg
en dálítið einkennileg. Sjálfur kallar
hann málið „rubber EngUsh” og slær
þannig vopnin úr höndum málvönd-
unarmanna.
ÞANYR _
MAZDA 818
STATION
ARGERD1973...
... var bensíneyðsla 6,9 1 per 100 km. Nú 6 árum og
200 þús km. síðar er eyðsla 7,4 1 per 100 km. og vél
aldrei tekin upp.
Þetta er ekkert einsdæmi. Allir Mazda bílar nýir og
gamlir eyða mjög litlu bensíni. En það er ekki nóg að
bílar eyði litlu bensíni, Mazda bílar hafa lágmarks
bilanatíðni allra bíla á Islandi.
BÍLABORG HF
Smiðshöföa 23, sími 81299.