Dagblaðið - 10.12.1979, Blaðsíða 12

12
MHBIADM
frjálst, úháð dagblað
'Útgefandi: Dagblaöiö hf.
Framkvœmdastjóii: Sveinn R. Eyjótfason. RHatjóri: Jónaa Kriatjánsson.
RttstjómarfuHtrúi: Haukur Helgason. Fréttastjóri: ómar VakJimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal.
(þróttir: HaUur Sfmonarson. Manning: Aöalstainn Ingótfsson. Aöstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, AtJi Rúnar HaUdórsson, Adi Steinarsson, Bragi Sig
urösson, Dóra Stefánsdóttir, Elfn Abertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, ólafur
Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Hönnun: Hilm^ Karisson.
Ljósmyndir: Ami Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörður VHhjáimsson, Ragnar Th. Sig
urösson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drerfing
arstjóri: Mér E. M. Haidórsson.
Ritstjóm Síöumúla 12. Afgreiösla, áskriftadeiid, auglýsingar og skrifstofur Þverhotti 11.
Aöalsfmi blaðsins er 27022 (10 Ifnur)
Setning og umbrot: Dagblaöiö hf., Sföumúia 12. Mynda- og plötugerð: HUmir þf., SfÖumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Askriftawerð é ménuðt kr. 4000. Verö f lausesötu kr. 200 ebitakið.
NotafEFTA
Fríverzlunarsamtök Evrópu, EFTA,
eru um þessar mundir að safna upplýs-
ingum um ríkisstyrki í atvinnulífi aðild-
arlandanna. Þessi athugun, gerð að
frumkvæði íslands, er vel á veg komin.
Það var í fyrra, að Davíð Scheving
Thorsteinsson, formaður Félags ís-
lenzkra iðnrekenda, kvartaði yFir því hjá samtökunum,
að slíkir styrkir gætu spillt samkeppnisaðstöðu hlið-
stæðra atvinnugreina í öðrum þátttökulöndum.
Þegar tollar eru afnumdir, er stundum freistandi að
lauma verndinni inn bakdyramegin. íslendingar eru
ekki barnanna beztir, svo sem sannar dæmið um inn-
borgunarskyldu á innfluttum húsgögnum.
Sænsk stjórnvöld virðast hafa gengið einna lengst á
þessu sviði. Sumpart er heil atvinnugrein lögð á herðar
ríkisins, svo sem sænski skipaiðnaðurinn.
Meira er þó um aðstoð, sem bundin er við ákveðin
landsvæði eða iðnaðarþætti, ýmist í formi greiðslna til
fyrirtækja eða beint til starfsmanna þeirra.
Þessi aðstoð getur sumpart verið réttlætanleg, til
dæmis á grundvelli byggðastefnu. En menn hafa þó
áttað sig á, að hún getur gengið út í öfgar, beinzt gegn
hagsmunum grannþjóða, spillt fríverzlun þjóða milli.
Búast má við, að upplýsingasöfnun EFTA leiði til
samkomulags um, hver og hversu mikil ríkisaðstoð
megi vera án þess að teljast brot á samkomulagi aðild-
arríkjanna um frjálsa verzlun.
Þetta er dæmi um gagn, sem lítil þjóð á borð við
ísland getur haft af þátttöku í samtökum á borð við
EFTA. Fríverzlunarstefna er líka bráð nauðsyn hverri
þjóð, sem hefur útflutning að hornsteini atvinnulífsins.
Fríverzlunarsamtökin eru einmitt í okkar stíl ,og
anda. Þar er ekki um að ræða efnahagslega samræm-
ingu, sem stefnir að samruna, eins og í Efnahags-
bandalaginu, heldur eingöngu frjálsa verzlun, gagn-
kvæman aðgang að mörkuðum.
Þetta er einmitt ástæðan fyrir dálæti Svisslendinga á
EFTA. Þar telja þeir sig ná helztu kostum viðskipta-
samstarfs milli ríkja án þess að fórna neinu af grunn-
múraðri og sögufrægri sjálfstæðisstefnu sinni.
Ekki má heldur gleyma, að Fríverzlunarsamtökin
voru á sínum tíma lykill okkar að Efnahagsbandalag-
inu. Það var stórsigur frjálsrar verzlunar, þegar þessi
tvö samtök sömdu um afnám tolla milli aðildarríkja
beggja samtaka.
Þar með opnaðist frjáls markaður um alla Vestur-
Evrópu, án þess að smáríki eins og Sviss og ísland
neyddust til að sogast inn í flókið samrunakerfi stór-
velda Efnahagsbandalagsins.
Samt eru not okkar af EFTA ekki eins mikil og þau
gætu verið. Enn hefur ekki tekizt að koma því í kring,
að fiskafurðir séu taídar iðnaðarvörur, en ekki land-
búnaðarvörur.
Á sínum tíma reyndu fulltrúar íslands að ná fiskaf-
urðum á borð við mjöl, lýsi og lagmeti undir frjálsa
markaðinn. Síðan var gefizt upp, enda minna í húFi,
þegar ísland hafði náð tiltölulega hagstæðum tolla-
samningi við Efnahagsbandalagið.
En það er engin ástæða til, að ísland njóti síðri kjara
í sínum eigin samtökum en í Efnahagsbandalaginu. Og
auk þess á það að vera hornsteinn viðskiptastefnu
okkar, að sem víðast séu Fiskafurðir viðurkenndur
hluti hins frjálsa markaðar.
Tímabært er að vekja aftur þetta mál í Fríverzlunar-
samtökunum, rexa og pexa um það af stakri þolin-
mæði,un7 hin þátttökulöndin þreytast vegna skorts á
eiginhagsmunum og gefast upp.
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 10. DESEMBER 1979.
en olía og úran verða látin bíða betri tíma
Til að mæta hinni miklu orkuþörf,
sem skapast við uppbyggingaráætl-
anir í Kína/þarf að byggja margar af-
kastamiklar aflstöðvar.
Geta landsins til orkuframleiðslu
hefur nú skotizt upp fyrir 50 milljón
kílóvatta markið, sem er 27 sinnum
meira en það sem landið framleiddi
fyrir 1949. En orkuframleiðslan er
samt langt undir núverandi þörfum.
Þúsundir verkamanna, sem vinna
allan sólarhringinn, eru nú að gera
risavaxna stíflu í Tsangjíang
(Jangtze) fljót fyrir vestan fljótshöfn-
ina Vúhan til að búa til lón, þaðan
sem knúðir verða hverflar í 2,7 millj-
ón kílöVatta aflstöð sem verður sú
stærsta sinnar tegundar í landinu
þegar hún er fullgerð.
Og vinnu miðar áfram við 1,5
milljón kílóvatta virkjun við löngu
Jang-gljúfrin sem Húanghe (Gulá)
fellur um ofanverð, en við það fljót
eru þegar í rekstri sex aðrar afl-
stöðvar sem samanlagt framleiða 2,4
milljón kilóvött.
Kolakynt rafstöð, sem ætlað er að
framleiða 1,2 milljón kílóvött, er i
smíðum á hinu fræga Datong-kola-
svæði eina 250 kílómetra fyrir vestan
Peking. Kol úr nærliggjandi námum
munu verða notuð til að kynda stöð-
ina og rafstraumurinn þaðan verður
sendur út í dreifikerfið í Sjansi-fylki
og á Peking-svæðinu til að knýja
hjólin í iðnaðarmiðstöðvum Norður-
Kína.
Kolakyntar rafstöðvar, búnar
fimm vélasamstæðum með saman-
lagðri framleiðslugetu sem nemur 1,3
milljón kílóvöttum, eru undirbúnar
eða í smíðum á kolasvæðunum við
miðhluta Húæ-fljótsí Anhúí-fylki.
Jafnframt verður framleiðslugeta
eldri stöðva aukin með því að taka i
notkun tæknilegar nýjungar og með
meiri gemýtingu.
Kina ræður yfir meira vatnsafli en
nokkurt annað land í heimi. Áætlað
er að samanlögð framleiðslugeta kín-
verskra fljóta nemi 580 milljónum
kilóvatta en eins og sakir standa eru
aðeins 2,5 prósent af þvi afli nýtt.
Tsangjíang, Húanghe og aðrar kín-
verskar ár eiga upptök sín á Qinghæ-
■Tíbet-hásléttunni í 4000 metra hæð
að meðaltali. Margir ákjósanlegir
virkjunarstaðir eru við djúp gljúfur
sem þessar ár falla um ofan úr há-
lendinu og niður á slétturnar áður en
þær renna til sjávar.
Áætlað er, að Tsangjiang og þver-
ár hennar hafi vatnsorku sem nemur
ríflega yfir 200 milljónum kílóvatta.
Verkfræðingar eru nú að lita eftir
hentugum virkjunarstað við
Tsangjíang-gljúfrin til að byggja þar
25 milljón kílóvatta aflstöð.
Kolalög í Kína, sem einnig eru
meðal hinna mestu í heimi, má nota
til að kynda fjölmargar rafstöðvar.
„Stefna okkar er að byggja vatns-
aflsstöðvar og kolakyntar stöðvar
jöfnum höndum,” sagði Liú Lanpó
orkumálaráðherra. „Með tilliti til
auðlinda Kína ætti að byggja fleiri
vatnsaflsstöðvar.
Kol, en hvorki olía né úraníum,
munu verða aðalorkugjafi í kyntum
stöðvum í Kina.”
Fyrsta rafstöðin í Kína var byggð i
Sjanghæ 1885. Á árunum þar á eftir
voru reistar litlar rafstöðvar í nokkr-
um borgum við ströndina með inn-
fluttum vélbúnaði. Samt var raf-
tækjaiðnaður Kína árið 1949 ekki
annað en fáein verkstæði í Sjanghæ
og öðrum borgum við ströndina. Þau
fengust aðallega við viðgerðir og
framleiðslu á nokkrum hlutum í afl-
vélar.
Stærsti hverfill, sem þá var
smíðaður innanlands, framleiddi 200
kilóvött. Engir gufuhverflar voru
framleiddir innanlands og Kina var
háð innflutningi á efnum eins og
kvarsplötum, öxulstáli og vélbúnaði.
Á áttunda áratugnum byrjaði Kína
að framleiða vélasamstæður fyrir
kyntar og vatnsknúnar rafstöðvar
með framleiðslugetu frá 200.000 til
300.000 kílóvött.
Þó að innlend tölva væri fyrst
notuð 1978 til stjórnunar á rafstraum
á linukerfinu i Peking og nágrenni er
Kína enn langt á eftir hinum þróuðu
löndum í framleiðslu flókinna raf-
eindatækja.
Notaðir voru hverflar og vélbún-
aður frá Japan, Bretlandi, Frakk-
landi, ítaliu og Sviss við uppsetningu
nokkurra rafstöðva sem nú eru í
notkun. Meiri vélbúnaður mun verða
fluttur inn til að nota í stórar afl-
stöðvar sem nú eru í smiðum enda
þótt megnið af vélbúnaðinum i þær
sé framleitt innanlands.
Annar mikilvægur þáttur i kín-
verskum orkuiðnaði er að á lands-
byggðinni hafa verið gerðar stíflur í
fjöldanum öllum af smáám og
grafnir áveituskurðir til að koma upp
litlum vatnsaflsstöðvum. Samanlögð
orka þeirra nemur 17 prósentum af
heildarorku allra vatnsaflsstöðva i
Kína. Orka þessara litlu stöðva er allt
frá fáum kílóvöttum upp í nokkur
þúsund.
Afleiðing þessa er að rafmagn hefur
verið leitt til margra þorpa og blakt-
andi olíulampinn hefur vikið fyrir
rafmagnsperunni, og í staðinn fyrir
handsnúna steinkvörn hefur komið
rafknúin mylla. Með tilkomu rafknú-
inna dæla við áveituskurði er einnig
horfið hið forna, marrandi vatnshjól
sem uxar sneru.
Kfna:
Aðeins 2,5%
af virkjanlegri
vatnsorku nýtt
—rafmagn unnið úr kolum og vatni verður höf uðorkulindin,