Dagblaðið - 14.04.1980, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 14. APRÍL 1980.
. ÍBUOB
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas KriStjánsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Fréttastjóri: Ómar Valdjmarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannos Reykdal.
íþróttir Halkir Símonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pólssón. Hönnun: Hilmar Karísson.
Plaðamenn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Adi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Ema V. Ingólfsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
Ólafur Goirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir Ámi Póll Jóhannsson, Bjamleifur BjamleHsson, Hörður Vilhjélmsson, Ragnar Th. Sigurðs
son, Sveínn Pormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Pr&inn Þoríolfsson. Sölustjórí: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þvorholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 Knur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Farið variega
Norðmenn og íslendingar munu í
þessari lotu ekki ná samkomulagi um
varanlega skipan mála á Jan Mayen
svæðinu. Sjónarmiðin eru svo andstæð,
að það mun takajangan tíma að finna
sanngjarna lausn, þótt báðir aðilar
legðu sig fram.
Enda munu ríkisstjórnir beggja landa telja vænlegra
til árangurs að stefna að niðurstöðu á afmörkuðu sviði
fyrir sumarið. Tímahrak deiluaðila er fyrst og fremst í
skipulagi fískveiða á Jan Mayen svæðinu. Það skipu-
lag er nú aðalmálið.
Hagkvæmast fyrir báða aðila er að koma á einhverri
þeirri skipan, sem í raun hindri veiðar annarra á þessu
svæði og ákveði skiptingu loðnunnar milli Norðmanna
og íslendinga. Slík niðurstaða væri áfangasigur fyrir
báða.
Vandinn er hins vegar sá, að samkomulag til bráða-
birgða má ekki búa til neitt fordæmi, sem önnur hvor
ríkisstjórnin geti síðan notað sér í hag í frekari viðræð-
um um varanlega hagsmuni á Jan Mayen svæðinu. Þar
stendur hnífurinn í kúnni.
Norsk stjórnvöld eru andvíg samkomulagi, sem
siðar mætti túlka sem vefengingu á rétti þeirra til efna-
hagslögsögu eða fiskveiðilögsögu við Jan Mayen. Og
íslenzk stjórnvöld eru andvíg samkomulagi, sem síðar
mætti túlka sem staðfestingu slíks réttar.
Til bráðabirgða gætu ríkisstjórnirnar tilkynnt sam-
eiginlega, að þær hefðu tekið að sér fiskvernd og
skipulag fiskveiða á þessu svæði, þar með ákvörðun
leyfilegs afla úr einstökum stofnum og skiptingu hans.
Af norskri hálfu er því haldið fram, að sameigin-
legar tilkynningar af slíku tagi hafí ekkert hafréttar-
gildi. Þetta segja þeir af ásettu ráði til að negla fast það
sjónarmið, að samkomulag þurfí að vera innan ramma
norskrar efnahagslögsögu.
í raun eru þetta marklausar röksemdir. Aðrar
þjóðir, meira að segja Rússar, mundu eiga mjög erfitt
með að athafna sig í trássi við sameiginlega yfírlýsingu
Norðmanna og íslendinga um skipan fískveiða á Jan
Mayen svæðinu.
Ef litið er til fortíðarinnar, má sjá, að svokallaður
hafréttur er lítið annað en formleg staðfesting á rétti,
sem hinn sterki hefur tekið sér. Og enginn getur efast
um, að einungis Norðmenn og íslendingar hafa þarna
sögulegan efnahagsrétt.
Islendingar verða að halda fast við þá skoðun, að
norsk efnahagslögsaga við Jan Mayen komi ekki til
greina. Fyrir því eru ýmsar gildar ástæður.
Segja má, að það sé söguleg tilviljun, að hinn sterki
aðili í þessum samanburði, Noregur, hafði bolmagn til
að nýta hagsmuni sína á Jan Mayen til landnáms, þótt
nær allar götur hafi tengslin við Jan Mayen fremur
verið íslenzk en norsk.
Við lítum á það sem norska útþenslustefnu, þegar
reynt er að nota þessa sögulegu tilviljun til að draga úr
rétti íslendinga til landgrunns á neðansjávarhryggnum
út til 350 mílna í samræmi við nýjan hljómgrunn á
Hafréttarráðstefnunni.
Við lítum líka á það sem norska útþenslustefnu,
þegar þetta sama er reynt að nota til að draga úr rétti
íslendinga til umsjónar með þeim loðnustofni, sem
* þeir urðu fyrstir til að nýta, á undan Norðmönnum.
Efnahagslögsaga byggist á efnahagsþörfum íbúa
strandarinnar. Á Jan Mayen eru engir þeir íbúar, sem
sækja sjó eða vinna verðmæti af hafsbotni. Við
höfum hins vegar íbúa til að nýta allt landgrunn og
landgrunnshaf íslands og Jan Mayen.
Þessa dagana skiptir mestu, að samningamenn
íslands láti ekki teyma sig út í neitt orðalag, er skert
geti þann rétt, sem hér hefur verið lýst.
Grænlenzki þingmaðurinn Finn Lynge kref st þess að
stjómir Danmerkur og Grænlands grípi í taumana:
Siglingar olíu-
skipa ógna Iffsaf-
komu Grænlendkœa
V
Kanadísk fyrirtæki hafa á prjón-
unum áætlanir um að senda risaoliu-
skip búin til siglinga í hafis suður með
allri vesturströnd Grænlands. Einn
skipsskaði með tilheyrandi olíu-
rennsli nægir til að ógna fiskimiðun-
um á geysistóru svæði — og þar með
lífsafkomu fólksins sem byggir
Grænland. Samt virðist vera fátt sem
Danmörk og Grænland geta gert í
málinu. Alþjóðareglur kveða á um að
siglingar i „friðsamlegum tilgangi”
séu heimilar í allt að 12 sjómilna fjar-
lægð frá landi.
, Finn Lynge, þingmaður Grænlend-
inga á Efnahagsbandalagsþinginu,
vakti athygli á fyrirætlunum Kanada-
manna.
„Það má ekki gerast að siglingar
olíuskipa meðfram vesturströndinni
verði að raunveruleika,” segir þing-
maðurinn. „Hugmyndimar eru
ógnun við lífskjör á Grænlandi og
búsetu þar. Áhættan er of mikil. Ef
aðeins eitt olíuskip ferst á leiðinni er
voðinn vís. Þá bíður íbúanna að lifa
ævina á enda á framfæri hins opin-
bera.”
Finn Lynge sýndi fram á að dönsk
stjórnvöld hafi verið blekkt af for-
ráðamönnum kanadísku fyrirtækj-
anna. Hann benti grænlenzku heima-
stjórninni og dönsku ríkisstjórninni
þegar á að skoða málið betur. Af-
hjúpanir Lynges vöktu athygli i Dan-
mörku. Viðbrögð manna eru yfirleitt
á eina lund: Þetta verður að stöðva.
Þetta eru leiðir oliuskipanna sem
Kanadamenn vilja sigla meðfram
vesturströnd Grænlands. Þeir vilja
ekki flytja oliuna nálægt eigin strönd-
um af ótta við átök við þarlenda um-
hverfisverndarmcnn. Ef eitthvað
hendir skipin á leiðinni og oUa kemst I
sjóinn eru gjöful fiskimið Grænlend-
inga I hættu.
„Bændur styrkt-
ir gegn yf ir-
gangi Rússa”
Fyrir stuttu birtist grein í Dagblað-
inu eftir Jónas Bjarnason sem hann
nefndi „í vítahring vitieysunnar”.
Þar skrifar hann að eigin mati af
mikiili þekkingu um íslenskan land-
búnað. Þó er verulegum hluta
greinarinnar varið til að lýsa innri
ólgu Jónasar og flokksbræðra hans.
Um þá innanverki verður ekki fjallað
í þessari grein en gerð tilraun til að
leiðrétta mikinn misskilning hjá Jón-
asi um landbúnaðarstefnu Norð-
manna. Það væri miður fyrir fróð-
leiksfúsa lesendur Dagblaðsins ef þeir
fá ekki réttar upplýsingar og tryðu
Jónasi i blindni.
Til glöggvunar fer hér á eftir orð-
rétt klausa úr grein Jónasar: „Það
sem Norðmenn gera til að styðja
landbúnaðarframleiðslu í norðurhér-
uðum sínum mun einnig vera hlut-
fallslega mörgum sinnum minna en
hér er gert og á sér auk þess alþjóða-
pólitiskar rætur, þ.e. að verja land
gegn yfirgangi Rússa.”
Tvennt er rangt í þessari málsgrein:
í fyrsta iagi að stuðningur við
bændur í N-Noregi sé margfalt minni
en við islenska bændur og svo að ótti
við yfirgang Rússa hafi nokkur áhrif
á landbúnaðarstefnu Norðmanna.
Varðandi beinan stuðning við
bændur hér og í Noregi þá vita allir,
sem nennt hafa að gera slikan saman-
burð, að framlög tífbænda eru mtm
hærri í Noregi en hér og þá sérstak-
lega til bænda sem búa við erfið skil-
yrði. Af heildarupphæð sem veitt er
til landbúnaðarins i Noregi er óveru-
legur hluti sem fer sérstaklega til
stuðnings landbúnaði í norðurhéruð-
unum.
Fjöldi bænda
í Noregi
Árið 1978 voru bújarðir 110.974
sem voru með 1/2 ha. eða meira