Dagblaðið - 13.02.1981, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1981.
'BMBIABW
frjálst, nháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjöri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjórí: Jónas Kristjénsson.
Aðstoðarrítstjörí: Haukur Helgason. Fréttastjórí: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjórí ritstjómar Jóhannes Reykdal.
iþróttin Hallur Simonarson. Manning: Aðalsteinn IngóHsson. Aðstoðarfróttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrit Ásgrímur Pélsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjarríason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefénscjóttir, EHn Albertsdóttir, Gisli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, lng.»
Huld Hékonardóttir, Krjstjén Már Unnarsson, Sigurður Svorrisson.
Ljósmyndir Bjarnleifur BjamleHsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Þorri Sigurðssorí
og Svainn Þormóðsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkerí: Þr&inn ÞoríeHsson. Auglýsingastjóri: M&r E.M. Halldóre-
son. DreHingaretjóri: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgreiðsla, &skrHtadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsimi btaðsins er 27D22 (10 Hnurí.
Setnlng og umbrot Dagblaðlð hf., Siðumúla 12. Mynda- og piötugarð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., SkeHunni 10.
Áskríftarverð & m&nuði kr. 70,00. Verð i lausasölu kr. 4,00.
lafnréttííorði
Meirihluti landsmanna telur, að/j
jafnrétti kynja ríki ekki hér á landi.
Flestir segja sem svo, að jafnréttið ríki í
orði en ekki á borði.
,,Með einstaka fráviki má segja, að
lagalegt jafnrétti sé hér á landi, meðal
annars með tilkomu jafnréttislaganna • -
frá J976. En um raunverulegt jafnrétti er ekki að
ræða,” sagði framkvæmdastjóri Jafnréttisráðs í
viðtali í Dagblaðinu í gær.
í skoðanakönnun, sem Dagblaðið hefur gert um
þessa spurningu, reyndist yfirgnæfandi meirihluti
kvenna álíta, að jafnrétti væri ekki til staðar. Meiri-
hluti karla á höfuðborgarsvæðinu áleit nokkuð skorta
á, að jafnrétti hefði náðst. Meirihluti karla utan
höfuðborgarsvæðisins taldi hins vegar, að hér ríkti
jafnrétti milli kynja.
Oft var bent á, að launamisrétti ríkti milli kynja.
Konum væri „smalað” í verst launuðu störfin. Þannig
næðu lögin um sömu laun fyrir sömu vinnu ekki
tilgangi sínum. Á vinnustöðum nytu konur ekki
jafnræðis við stöðuhækkanir. Þetta er allt rétt.
Karlaveldið er sterkt í okkar þjóðfélagi þrátt fyrir
allar lagabreytingar, ,,kvennaár” og kjör konu í for-
setaembætti. Á vinnustöðum þarf kona yfirleitt að
sýna afburðaatorku til að komast ,,upp”, svo að
einhverju nemi. Svipað gildir um stöðuveitingar hins
opinbera. Að öðru jöfnu eru konur í lægstu launa-
flokkunum og með minnsta möguleika til að komast
upp úr þeim.
„Konur hætta fyrr í námi og lenda í barneignum
og heimilisstörfum. Konur hafa í orði sömu möguleika
en á borði færri en karlar. Og svo þurfum við að
berjast við eldgamla fordóma. . . ” sagði ein konan,
sem spurð var í þessari skoðanakönnun.
Framangreint lýsir afstöðu meirihluta þjóðarinnar
samkvæmt skoðanakönnuninni. Að sjálfsögðu voru
nokkur dæmi þess, en örfá, að karlmenn segðu, að hér
ríkti ekki jafnrétti, af því að þeir töldu, að konur væru
of valdamiklar í þjóðfélaginu. Framkvæmdastjóri
jafnréttisráðs tók einnig undir það, að misrétti fyndist
gagnvart körlum í fjölskyldumálum.
Margir töldu á hinn bóginn, að jafnrétti ríkti hér
nema hvað konur væru óduglegar við að sækja rétt
sinn. „Rétturinn er jafn. Það er svo annað mál, hvort
báðir aðilar eru jafnduglegir við að bera sig eftir
honum,” var dæmigert svar fyrir þann hóp.
Misréttið gagnvart konum birtist einkum í launa-
málum og stöðuveitingum. Það breytist ekki á
skammri stund, hversu fast sem konur leita eftir, en
vissulega breytist það aldrei, ef konur láta kyrrt liggja.
Nokkrir rifjuðu upp, að kjör Vigdísar Finnboga-
dóttur í forsetaembætti hefði verið sigur fyrir málstað
jafnréttisins. Það er rétt athugað, að kjörið sýnir, að
konur gætu stóraukið áhrif sín í þjóðfélaginu, ef þær
sæktu ótrauðar á brattann. Þannig mætti smám saman
uppræta „eldgamla fordóma”. En það hefur ekki
breytzt við forsetakjör, að misréttið varir.
Konur eiga ekki að biðja um forréttindi. Það yrði
málstað þeirra ekki til framdráttar, að sett yrðu lög,
jafnvel í skamman tíma, sem veittu konum embætti
bara af því að þær eru konur. Konur hafa heldur ekki
?agn af fáránlegum reglum um orðalag auglýsinga.
En meirihlutinn segir, að jafnrétti ríki í orði en ekki
á borði og rétt er að taka undir þá niðurstöðu.
r
Sovétmenn leita austur á bóginn í olíuleit:
Olíuframleiðsla
Sovétríkjanna
mun aukast”
—segir vísindamaðurinn Alexander Krilov og vísar á bug
spádómum um minnkandi olíuf ramleiðslu Sovétríkjanna
ánæstuárum
Sovétríkin framleiöa nú fimmtung
allrar olíu, sem framleidd er í
heiminum. Það er því augljóst að á-
stand og horfur í olíuframleiðslu
Sovétríkjanna, varða allan heiminn.
Því hefur verið haldið fram, að
olíuframleiðsla Sovétríkjanna muni
fara minnkandi. Sovézki vísinda-
maðurinn Alexander' Krilov er ekki
sammála því.
,,Ég tel þvert á móti að land okkar
eigi góða möguleika á að auka
framleiðslu olíu á aðgengilegu
verði.”
f' sovézku efnahagsáætluninni
fyrir níunda áratuginn, sem nú er til
umræðu í Sovétríkjunum, er gert ráð
fyrir því að framleiðsla á oliu og gasi
verði komin upp í 620—645 milljón
tonn árið 1985. Þetta er um 100
milljón tonnum meira en öll
olíuframleiðsla heimsins var upp úr
1950 og um 50% meira en núverandi
olíuframleiðsla Bandaríkjanna.
Þetta þýðir þó ekki, að engin
vandamál sé við að glíma i sambandi
við oliuframleiðslu Sovétríkjanna.
Skortur er á eldsneyti i Evrópuhluta
landsins. Til þess að framleiða olíu er
nauðsynlegt að leita lengra austur og
norður á bóginn til óbyggðra svæða,
og það þarf að leggja þangað vegi,
reisa þar borgir, setja upp olíubor-
turna og leggja olíuleiðslur. Bora
þarf æ fleiri olíubrunna, en nú eru
starfræktir yfir 84 þúsund slíkir í
Sovétríkjunum, og gera þádýpri.
Framleiðslukostnaður á hvert
tonn olíu eykst um fimmtung á
hverjum þrem árum. Kostnaður við

byggingu hvers oliubrunns vex um
þriðjung á hverjum fimm árum.
Meðalvegalengd. sem dæla þarf
olíunni hefur þrefaldazt á innan við
15 árum. 1976—80 var fjárfesting í
olíuiðnaðinum 50% meiri en næsta
fimm ára tímabil á undan og meira en
100% hærri en hún var 1966—1970. í
stuttu máli, kostnaðurinn hefur vaxið
miklu hraðar en oliuframleiðslan.
Gerir þessi neikvæða þróun
olíuframleiðsluna of dýra? Þessi
spurning var lögð fyrirKrilov.
„Það er einmitt þessi þróun, sem
vekur ugg,” svaraði hann. „Eins og
er, er kostnaður við olíufram-
leiðsluna í Sovétríkjunum
viðráðanlegur, þrátt fyrir áður-
nefndar staðreyndir. En haldi hann
áfram að vaxa með sama hraða mun
ástandið e.t.v. breytast. Fyrrnefnd
atriði hafa áhrif á alla olíufram-
leiðslu i heiminum. Það sem er sér-
stætt fyrir Sovétríkin er að við höfum
raunhæfa möguleika á að vinna
verulega gegn óhagstæðum áhrifum
þeirra.”
„Þegar allt kemur til alls,” sagði
A. Krilov, ,,eru afköst olíu-
framleiðslunnar ekki aðeins komin
undir náttúrulegum aðstæðum, sem
eru mjög mismunandi á hinum ýmsu
svæðum landsins, heldur og undir
vinnsluaðferðunum, umfram allt
vinnslukerfi olíusvæðisins.”
Alexander Krilov er einn af
höfundum víðtækra aðferða, sem
mótaðar voru fyrir þrem áratugum
við framkvæmd olíuvinnslunnar með
r
Oráðshjal
prófessorsins
Mönnum bregður illa, er lesnar
eru greinar prófessors Jónasar Elías-
sonar, hvílíkt rugl um hluti sem hann
virðist ekkert skynbragð bera á, enda
er hann helfrosinn innan borgarmúra
Reykjavíkur með víðsýni töluvert
undir því marki sem búast mætti við
af manni með hans menntun. í
greinum sinum gerir hann krampa-
kenndar tilraunir til að villa um fyrir
almenningi um hinn eiginlega vanda,
sem nú blasir við í orkumálum, hinn
geigvænlega orkuskort. Hann kepp-
ist við að draga fram í dagsljósið
hluti, sem ekkert hafa með orku-
skortinn að gera og tíundar þar svo
sem litlar vatnslausar virkjanir eins
og Lagarfoss og Grímsárvirkjanir.
Virkjanir sem hafa mun betri nýt-
ingartíma en gerist hér á landi, þrátt
fyrir að Grímsárv. hefur enga vatns-
miðlun og Lagarfossv. hefur tiltölu-
lega litla miðlun.
I.agarfossvirkjun framleiddi á síð-
asta ári 54 Gwh, sem svarar til 7200
nýtingartima, þrátt fyrir að slegið
var af afköstum hennar langtímum
saman i sumar vegna þess að ekki
mátti orkan fara öfuga leið í gegnum
aðveitustöð á Brennimel, þ.e.a.s. inn
Kjallarinn
V y
\ j.
N.
HeimirSveinsson
á svæði Landsvirkjunar. Sama gilti
fyrir Grímsárvirkjun og var hún jafn-
vel stoppuð af sömu orsökum. Þrátt
fyrir það framleiddi hún á síðasta ári
17 Gwh sem svarar til 6000 nýtingar-
tíma. Þess má geta hér að á meöan
Grímsárvirkjun var „ein” á sam-
tengisvæði Austurlands, þá komst
hún upp í 21 Gwh sem svarar til 7500
nýtingartíma.
Lekinn var sóður fyrir
Hvaða virkjanir á íslandi hafa
sambærilegan nýtingartíma? Þær
gætu orðið vandfundnar, allavega
eru þar hvorki Sigöldu- né Hraun-
eyjáfossvirkjanir. Hvaða virkjanir
eru það þá, sem eru vatnslausar?
Þeirra þurfa menn ekki að leita utan
Þjórsársvæðis, því þar eru þær.
Samanlagður aflskortur í kerfinu
er á bilinu 140—160 Mw, en saman-
lögð aflgeta Lagarfoss- og Grímsár-
virkjana er aðeins 10,3 Mw eða 6,4—
7,3% af aflskortinum séu þær stopp,
en svo er ekki, þær skila nálægt 5 Mw
inn á kerfið í dag. Þá mun varla vera
hægt að setja meira en 3—4% af
vandanum á þessar virkjanir ef
reikna á með að þær geti skilað 8760
nýtingartimum.
Hvar eru þá hin prósentin eða 96—
97%? Varla getur það verið rafhitun-
in, fremur en að Reykvikingar hættu
við að gasvæða borgina og notuðu i
þess stað rafmagn. Prófessor Jónas
er þegar orðinn að þjóðlegu hláturs-