Dagblaðið - 13.02.1981, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1981.
11
Að dómi visindamannsins Lev Malentjev er eldsncvtisforði Sovétrikjanna slíkur, að framleiðsla eldsne.vtis á timabilinu fram
yfir næstu aldamót og jafnvel fram undir miðja næstu öld verður aðeins undir því komið, hve miklu fé er varið til jarðfræði-
rannsókna.
þeim árangri, að upp úr 1950 jókst
olíuframleiðslan i Sovétríkjunum
mjög ört samtímis því að til-
kostnaður hélzt tiltölulega lágur.
Frekari endurbætur þessara aðferða
gera það kleift að dreifa með hag-
kvæmum hætti fjárfestingum á milli
hinna mismunandi olíulindasvæða og
að auka framleiðsluna án þess að
auka boranir takmarkalaust, en
meirihluti tilkostnaðar við olíu-
vinnsluna fer í boranir.
„Með tilstyrk náttúruauðlinda
okkar og tæknigetu mun þetta gera
okkur fært að halda áfram að auka
olíuframleiðsluna án gífurlegrar
aukinnar fjárfestingar,” fullyrðir
vísindamaðurinn.
A. Krilov telur að meginforðabúr
fyrir aukna olíuframleiðslu sé Vestur-
Síberia. Oliulindir, sem jarðfræðing-
ar hafa fundið þar, munu endast
mörg ár fram í tímann. Og hagkvæm
A. Krilov telur að meginforðabúr fyrir
aukna olíuframleiðslu sé Vcstur-
Siberia
santtvinnun rannsóknar- og
vinnsluborana á svæðinu gefur á-
stæðu til bjartsýni, þótt til lengri
tímasélitið.
Árið l%4 var fyrsta olían unnin á
þessum endalausu víðáltum mýr-
lendisog sífrera. Ef satt skal segja'ar
erfitt að trúa því þá, að innan
fimmtán ára yrði þetta svæði megin-
eldsneytisforðabúr Sovétríkjanna.
Spádómar sumra vestrænna frétta-
manna um að „Rússarnir munu
drukkna i síberísku fenjunum” virt-
ust raunhæfir. En árið 1980
framleiddi Vestur-Síbería yfir 315
milljón tonn af olíu.
Að dómi vísindamannsins Lev
Malentjev er eldsneytisforði Sovét-
ríkjanna slíkur, að framleiðsla elds-
neytis á tímabilinu fram yfir næstu
aldamót og jafnvel framundir miðja
næstu öld verður aðeins undir því
komin, hve miklu fé er varið til
jarðf ræðirannsókna.
Árin 1981—1985 munu Sovétrikin
flytja út nálega 400 milljón tonn af
olíu til CMEA landanna.
Samsvarandi tölur voru 370 millj.
tonn 1976—1980, 250 millj. tonn
1971 — 1975 og 138 millj. tonn 1966—
1970.
En sovézkum sérfræðingum er
það vel ljóst, að þar sem olíulindir
eru takmarkaðar og endurnýja sig
ekki, svo og vegna sívaxandi vinnslu-
og flutningskostnaðar á olíu, þá er
nauðsynlegt að spara hana og nýta
hana á sem hagkvæmastan hátt. í
þessu skyni er unnið mikið starf um
öll Sovétríkin og á skipulagðan hátt.
Notkun olíu sem eldsneytis fyrir
orkuver og kyndistöðvar hefur verið
skorin niður og enn verið dregið úr
henni. Olia cr i vaxandi mæli notuð
til þeirra þarfa þar sem ekki hafa
fundist neinir orkugjafar, ergeta
komið í hennar stað, svo og sem hrá-
efni fyrir olíuefnaiðnaðinn. Sams-
konar ráðstafanir eru framkvæmdar
eða ráðgerðar i öllum aðildarrikjum
CMEA.
Niðurstaðan er augljós.
Olíuframleiðsla Sovétríkjanna mun
aukast og samfara hagkvæmari
nýtingu hennar mun það gera kleift
að fullnægja þörfum efnahagslífs
landsins og standa við viðskipta-
skuldbindingar við önnur riki.
efni fyrir sínar skoðanir í húshitunar-
málum landsbyggðarinnar, enda var
hann nógu huglaus þegar á hólminn
kom og kveða varð niður fjarvarma-
veitudrauginn, sem hann og hans
líkar komu á framfæri við alþjóð.
Ekki þorði hann að taka þátt í skrif-
um sem urðu um þau mál á síðasta
ári. En hann (R/o — draugurinn) er
endanlega niður kveðinn og verður
ekki upp vakinn, þó svo að prófessor
Jónas sé að ýja í þá átt núna.
Þar sem prófessor Jónas virðist
vera (eða ætti að vera) þaul-
kunnugur innan dyra Orkustofn-
unar, þá ætti honum að vera Ijóst að
lekinn i Sigöldu var séður fyrir og
allir sáu að ísland var hvað mest
sprungið einmitt á þessum stað. En
Jónas reynir að gera lítið úr því ,,að
ísland leki” mistökum sem fara fram
úr öllum mistökum sem gerð hafa
verið á íslandi i marga áratugi.
Mistökum sem eiga eftir að verða
þjóðinni dýrkeypt og er þó ekki allt
komiö fram ennþá. Landsvirkjun
gefur út að þessi mistök nemi 75 Gwh
/ ári eða meira orkutap en nemur
orkuframleiðslu Lagarfossvirkjunar
og Grímsár til samans.
Mistökin eru að öllum líkindum
mun meiri en 75 Gwh / ári, vegna
þess að hér mun vera reiknað með
mjög lágum nýtingartíma á lekanum,
ekki tekið tillit til falltapa sem stafa
af lágri vatnsstöðu Krókslóns (—6 m)
og þess hluta vatns (1/3 lekans) sem
fer út af vatnasvæðinu.
Tvisvar sinnum
meira tap
Þannig má reikna i Sigöldu leka-
tapið 95,5 Gwh, hæðartapið 56 Gwh,
samanlagt 151,5 Gwh og tapaö vatn í
Búrfelli 48,5 Gwh. Núverandi leki
verður því samanlagt vöntun upp á
200 Gwh á ári og mætti álíta að
núverandi kerfi hefði getað nýtt þetta
tap með allt að 6000 stunda nýtingu,
þannig að eftir standa ca 140 Gwh á
ári í tap i núverandi virkjunum eða
tvisvar sinnum meira en opinberar
tölur frá Landsvirkjun gefa til kynna.
Til samanburðar þá seldi Rarik í
smásölu hitunarorku 1979 sem nam
105 Gwh og ætla mætti að aukning
hafi verið lítil á milli ára, þannig að
sú hitunarorka 1980 ætti að vera á
bilinu 110—120 Gwh. Hver skyldi nú
vera munurinn á að spara 43 milljón-
ir króna eða glopra milli fingra sér
50 milljónum króna og það á einu
ári. Skyldi prófessor Jónas geta
svarað því? Nei örugglega ekki.
Síðan þegar Hrauneyjafoss kemur
inn þá vantar 39 Gwh vegna 1/3 lek-
ans eða með 6000 stunda nýtingu 27
Gwh og í Sultartangavirkjun 7,4
Gwh. Hugsanlegt ónýtanlegt lekatap
í framtíð miðað við núverandi
aðstæður og 6000 stunda nýtingu
nemur þvi um 180 Gwh á ári. Til
samanburðar hér má geta þess að
Fjarðarárvirkjun i Seyðisfirði var
áætluð 20 Mw, með orkuvinnslugetu
120 Gwh á ári, svo hér er ekki neitt
smáræði á ferðinni.
Það er af fleiru að taka á svæði
Landsvirkjunar. Hver var að skrifa
um vatnslausar virkjanir á Austur-
landi? Prófessor Jónas, hefur þú
kynnt þér ástand mála í Sigöldu? Ég
held að þú hljótir að hafa gert það,
þvi annurs værir þú varla að beina
athygli manna að okkar.litlu virkjun-
um á Austurlandi. Það munar sjálf-
sagt engu að hafa Sigölduvirkjun
stopp svo dögum skiptir sökum
vatnsleysis, rennandi vatn gerir ekki
betur en að sinna lekanum. Þú ættir
að vita að náttúrulegt rennsli inn*í
Krókslón fer iðulega yfir köldustu
mánuðina niður í 20 m’/sek., lekinn
við hæð 492 m y.s. er tæpir 18
m’/sek. og mismunurinn 2 m! sek.
nýtist þá hinni stóru virkjun sem þarf
við þessa hæð 245 m3/sek., m.ö.o.
nýtanlegt innrennsli er þá 0,8% af
þörf. Afganginn, 99,2%, þarf að
taka úr Þórisvatni, stærsta miðlunar-
lóni á íslandi, upp á ca. 1000 G1 ef
fylling heppnast, en það mun vera
sjaldgæft.
Þaðan endist full miðlun
tæpast lengur en í ca 50 daga miðað
við venjulegar aðstæður. Það mun
því vera mjög svo sjaldgæft að sjá
Sigölduvirkjun á fullum afköstum
yfir vetrarmánuðina eða 150 Mw, í
dgg keyrir hún 33 Mw og notar 50
nr/sek. úr Þórisvatni og þykir hún
með betra móti núna því áður var
hún stopp í marga daga.
Hrauneyjafossvirkjun
með lólegastan
nýtingartíma
Hrauneyjafossvirkjun 3x70 =
210 Mw gerir ekki betur en að snúast
með bessu vatni, sem rennur í dag
60—80 m3/sek»eða 21—28% af þórt.
Enda er Hrauneyjafossvirkjun með
útreiknaðan nýtingurtímu lélegastan^
allra virkjana á Islandi. Hvað eru
menn að reikna með 210 Mw út úr
þessari virkjun, varla er til taks þegar
á þarf að halda nema 1 vél eða 70
Mw. Það hlýtur því að vera mikill
ábyrgðarhluti hjá stjórnendum
Landsvirkjunar, þegar þeir gefa
stjórnmálamönnum upp ástimplað
afl i sínum virkjunum. Þegar vitað er
að þetta afl er ekki fyrir hendi þegar
þörf er á. Þetta leiðir til þess að mik-
ill hluti orkuvinnslugetu Sigöldu- og
Hrauneyjafossvirkjana íiggur utan
þess tíma sem not eru fyrir orkuna.
Vatnsskorturinn er því í 90—95% til-
fella staðbundinn á svæði Lands-
virkjunar og ; þar af leiðandi höfuð
ástæða orkuskortsins sem við búum
við i dag.
Þvi er vel við hæfi prófessors
Jónasar og hans líka að beina athygl-
inni burt frá þessum stað og sem
lengst, þar sem fáir þekkja til, til
Austurlands. Honum hefur tekist
með þessu framferði sínu ekki bara
að gabba almenning, heldur stjórn-
málamenn líka, til að apa þetta upp
eftir sér. Kröfiuvirkjun er hreint smá-
mál samanborið við vatnsskortinn og
lekann á svæði Landsvirkjunar og
tekur því ekki að ræða hana hér. Eitt
er víst að hún hefur orðið íslending-
um góður en dýr skóli og kemur
örugglega til með að skila sínu.
Fljótsdalsvirkjun
„alvöruvirkjun"
Vilji menn „alvöruvirkjun” inn á
landskerfið, þá er einungis um einn
kost að ræða og það er Fljótsdals-
virkjun, virkjun meö „alvörumiðl-
un” sem dugar yfir velrarmánuðina.
Virkjun upp á 330 Mw í fjórum
áföngum, virkjun sem er til taks
þegar á þarf að halda, virkjun sem
kemur -til mcð að breiða yfir öll mis-
tökin sem gerð hafa verið á svæði
Landsvirkjunar í næstu framtið. Til
þessa þarf enga viðbótarstóriðju, við
höfum nægan og miklu arðbærari
ntarkað fyrir þá orku. Hún ein sér
gæti fært okkur umtalsverða lækkun
á orkuverði sem er komið fram úr
öllu velsæmi i dag, sökum vitlausra
ákvarðana í orkuöfiunarmálum.
Afleiðingar leiðbeininga blindra sér-
fræðinga svo sem og af gerð Jónasar.
Lokaorð:
Guðmundur G. Þórarinsson, þar
sem þú virðist eiga i ritdeilum við
prófessorinn, ef marka má hans síð-
ustu grein í DB /i 7. feb., Þú ■
gætir 8ert betri hluti fyrir
prótessor Jónas og hans líka, þessa
misheppnuðu, innantómu sérfræð-
inga sem nú hafa komið þjóðinni á
kaldan klaka og skaðað hana um
þúsundir milljóna króna en að reyna
að stuðla að þvi, að þeir fari hið
skjótasta á eftirlaun. Sýna má fram á
þjóðhagslegan sparnað upp á
hundruð milljóna króna, sem af
þessu leiddi, miðað við óbreytt
ástand.
Heimir Sveinsson
tæknifræðingur,
Egilsstöðum.
0 „En Jónas reynir aö gera lítiö úr því að
tsland leki, mistökum sem fara fram úr
öllum mistökum, sem gerð hafa verið á íslandi
í marga áratugi.”