Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1913, Page 46
Um jarðepli.
Eftir
S. Sigurðsson skólastjóra.
Rœktun jarðepla erlendis á umliðnum timum.
Jarðepli uxu upprunalega óræktuð í Suður-Ameríku í
löndunum Perú og Chili. Par hafa menn lært að nota þau
til manneldis, og var ræktun þeirra kunn víða í Ameríku,
þegar Norðurálfumenn komu þangað. Frá Vesturheimi
fluttust jarðeplin til Norðurálfu, og fer ýmsum sögum
um það, hver fyrstur varð til þess. En víst er það, að
fyrstu ræktunartilraunir með jarðepli voru gerðar á Eng-
landi og Spáni á síðari hluta 16. aldar. Frá þessum lönd-
um fluttist jarðeplaræktin til annara landa í Norðurálfu.—
Álitið er, að þau hafi fyrst verið ræktuð í Danmörku
1719, í Svíþjóð 1726, á Finnlandi 1737, í Noregi 1750
ög til íslands komu þau 1759.
í fyrstu tók jarðeplaræktin litlum framförum. Menn
trúðu því eigi, að hin nýja jurt væri gagnleg, og allur
fjöldi manna áleit, að hún væri vart hæf til matar. Lang-
ur tími leið því, áður en jarðeplarækt varð almenn og
menn lærðu að meta kosti jarðeplaplöntunnar.
í lok 18. aldar voru þó skoðanir manna orðnar breytt-
ar. Menn höfðu smátt og smátt lært að þekkja gildi jarð-
eplanna, og um miðja 19. öld voru þau ræktuð um alla
Norðuráifu, og þá álitin nauðsynleg fæða á borði hvers