Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1913, Page 58
62
Ársrit Ræktunarfjelags Norðurlands.
gert hefir verið árlega í þessi 10 ár. — Fyrir þá tunnu
hefði þurft 15 □ faðma stóran blett. — Hvert er það
heimili, sem eigi gæti lagt fram þá vinnu sjer að meina-
litlu, sem til þess þyrfti?
Á síðasta áratug hafa verið gerðar allítarlegar tilraunir
með jarðeplarækt hjer á landi. — Hafa þær verið fram-
kvæmdar í tilraunastöðvunum í Reykjavík, og á Akur-
eyri hjá R. N. Síðar verður skýrt nákvæmlega frá þess-
um tilraunum. En í því, sem hjer fer á eftir um vaxtar-
skilyrði og ræktun jarðepla, verður þó að sjálfsögðu tek-
ið tillit til þess, hvern árangur þessar tilraunir hafa sýnt.
Eðli og þroski jarðepla.
Jarðepli geta æxlast annaðtveggja af fræi eða af hnúð-
unum. Hið síðara er hið vanalega, einkum þar sem vaxt-
arskilyrðin eru eigi góð.
í Flóru íslands lýsir Stefán Stefánsson jarðeplaplönt-
unni þannig (bls. 165):
„Solanum tuberosum. Kartafla eða jarðepli. — Stöngull-
inn marggreindur, strendur. Blöðin stakfjöðruð. Blóm-
in stór, 5-deild að öðru leyti en því, að frævan er tví-
blaða. Krónan hjóllaga, blá eða hvít. Frjóþræðirnir stutt-
ir, og frjóknapparnir standa fast saman utan um stílinn.
Aldinið hnöttót ber. Út. úr neðstu blaðöxlum loftstönguls-
ins, þeim, sem jarðhuldar eru (ekki út úr „kartöflumóð-
urinni“) vaxa mjóar, Ijósar jarðrenglur; endarnir á þeim
bólgna upp seinni hluta sumars af mjölkendri forðanæring,
er safnast fyrir í þeim, og verða að stórum knollum,
sem kallaðir eru kartöflur eða jarðepli. »Augun« á kart-
öflunum eru lágblaðaxlir með knappi eða brumi, sem
springur út vorið eftir (»kartaflan spírar« eða álar), og
verður að loftstöngli, er svo ber aftur nýjar knollrenglur.«
í berjum jarðeplaplöntunnar eru mörg fræ. Rau geta
spírað, hafi þau verið fullþroskuð. Fyrsta árið myndast
að eins lítil jarðepli, en af þeim aftur vanaleg jarðepli.