Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1957, Síða 14

14
LANDSBÓKASAFNIÐ 1955—1956
1920 í rúnilega 40, svo sem verið hefur nokkur undanfarin ár. — Hér má enn nefna
orðabók yfir íslenzkt mál, sem unnið er að í Háskólanum. Sömuleiðis útgáfu íslenzkra
handrita, sem Háskólinn annast fyrir ríkið, en þetta hvort tveggja krefur allmikils bóka-
kosts.
Sá tími er því kominn, að Háskóli Islands verður að óbreyttum aðstæðum að leita
verulegs stuðnings frá ríkinu til þess að efla safnið. Helztu orsakirnar, svo sem fjölgun
háskóladeilda, starfsmanna og námsmanna, varðar hér miklu. Hér má enn telja vaxandi
hlutverk Háskólans í þróun mennta.og menningar innanlands og varðandi sóma og
hagsmuni ríkisins úl á við. Þá her að gæta þess, að nú fer í hönd öld kjarnfræða og
geislatækni, sem veldur djúptækum áhrifum í æ fleiri vísindagreinum. Hér ber Háskól-
anum brýn skylda til að vera vel á verði um að fylgjast jafnótt með öllu, sem hin nýja
stökkbreyting náttúruvísinda getur fært þeim þjóðum, sem vilja og geta notfært sér
slíkt. í nokkrum fræðigreinum hverrar háskóladeildar leiða kjarnfræðin eða öllu held-
ur hjálpargreinar þeirra í geislafræðum, rafeindanotkun og sjálfvirkni, efnagreiningu
o. s. frv. til nýrra grundvallarrannsókna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Þetta með
öðru gerir nauðsynlegra en nokkru sinni fyrr að halda mörg og dýra tímarit. En nú er
svo komið um Háskólabókasafn, að kalla má, að allt starfsfé þess sé þegar bundið frá
ári til árs í áskriftum tímarita og uppsláttarrita og öðrum óhreyfanlegum kostnaðar-
liðum. Samt er tímaritahald safnsins innan við 100 tímarit. En við háskóla, sem hlið-
stæðir eru að kennara- og nemendafjölda, t. d. í Björgvin og Gautaborg, er sú tala 6—
10 sinnum hærri, og þykir engum þar of mikil.
Langt mál mætti rita um ástand Háskólabókasafns, en hér skal því einu við bætt, að
þótt þar séu orðin 77 þúsund bindi auk smáprents og með hverju ári þurfi þar í fleiri
horn að líta, er þar aðeins einn bókavörður, en hefur haft lítils háttar aðstoð, kostaða
úr Sáttmálasjóði. Nú verður ekki lengur komizt hjá að fá fastan aðstoðarbókavörð.
Þess þarf varla að geta, að húsrými safnsins verður brátt ónógt. Knýr sú orsök þá
til sameiningar eigi síður en aðrar orsakir.
Um Landsbókasafnið gegnir að mörgu leyti sama máli og um Háskólabókasafnið.
Fjárframlög til Landsbókasafnsins eru allt of lítil til þess, að það geti gegnt öðru aðal-
hlutverki sínu, því að vera höfuðvísindasafn landsins. Eins og er berst það í bökkum
með að gegna þeirri skyldu að vera þjóðbókasafn, þ. e. að eignazt og varðveita allt,
sem varðar Island og íslenzkar bókmenntir. Húsnæði þess er fyrir löngu svo til þurrðar
gengið, að horfir til fulls öngþveitis fyrir daglega starfsemi þess, hvað þá að það geti
af höndum leyst bráðnauðsynleg verk, er varða bókasafnsmál landsins í heild sinni.
Þannig hefur vegna þrengsla í báðum söfnum reynzt ókleift að starfrækja skráningar-
miðstöð fyrir hækur í vörzlu ríkisstofnana, sem þó er mælt fyrir um í lögum og reglu-
gerð og má kalla höfuðnauðsyn til þess að að fullum notum getið komið það fé, sem
árlega er varið af ýmsum aðilum, á kostnað ríkisins, til bókaöflunar í ýmsum greinum
utan höfuðbókasafnanna. Úr þessum vanhögum verður ekki bætt nema með nýju safn-
húsi svo sem um var rætt í upphafi þessa máls.
Nefndin telur, að eigi sé unnt að sameina söfnin eins og nú hagar til Um húsnæði