Frjáls verslun - 01.06.1954, Blaðsíða 13

Hinn lati eignast aldrei málungi matar, hinn
iðni ávinnur sér og þjóð sinni líf og frelsi.
Hugmyndin um alsælt framfærsluríki undir
stjórn launaðra embættismanna er krafa, sem
leiðir beint til kommúnistaeinræðis, sem ekk-
ert á skvlt við ábyrgðarkennd og freisi einstak-
lingsins. Þegar fyrstu Bretarnir komu til Amer-
íku, voru þar engin hús til eða akrar, engir vegir
né áveituskurðir, engin sjúkrahús eða íþrótta-
svæði. Allt þetta urðu þeir að skapa sjálfir og
af eigin rammleik. Ur þessum ónumdu lands-
svæðum tókst þeim og aflcomendum þeirra að
byggja upp voldugasta land heimsins, og það án
þess að' geta treyst á framfærslunefndir, heil-
brigðisyfirvöld eða aðrar svipaðar stofnanir. Rík-
ið er ekki til þess að skapa borgurunum ham-
ingju, það verða þeir að gera sjálfir. Gjafir og
góðverk eru slæm uppeldismeðul. Orðugleikar
og neyð hvetja manninn til dáða.
Að sjálfsögðu ber að vinna að því að koma
járnbrautarkerfi landsins í samt horf og auka
afköst þess eftir mætti. En yfirstjórn samgöngu-
málanna ætti ekki að hugsa til aukningar sjálfs
járnbrautarkerfisins, heldur ætti hún að leggja
allt kapp á að byggja upp aðalvegakerfi ]ands-
ins. Síðan hinar öru framfarir bifreiðanna á sviði
mannflutninga og ekki síður til vöruflutninga
hófust má heita, að tímabil járnbrautanna sé lið-
ið. Lönd, þar sem efnahagsþróun er skammt á
veg komin, standa að því leyti betur að vígi en
grónar iðnaðarþjóðir, að þau geta, ef svo má að'
orði komast, hlaupið yfir hið kostnaðarsama og
margbrotna járnbrautarkerfi. I stað þess geta
þau byggt upp vegakerfi, sem er miklu ódýrara,
bæði að stofnkostnaði og rekstri. Burtséð frá
inniiutningi nokkurra tiltölulega ódýrra vega-
gerðarvéla, er hægt að framkvæma. vegalagningu
með innlendu vinnuafli og efni. Aftur á móti
verður að flytja inn hvern hlut, sem þarf til
járnbrautarkerfisins, allt frá teinum og vögnum
til eimvagna og margbrotinna merkjakerfa, fyrir
dýrmætan erlendan gjaldeyri. Um öi'lun farar-
tækja á vegakerfi landsins þarf ríkisstjómin ekki
að hugsa. Utvegun flutningabifreiða og almenn-
ingsvagna geta einkafyrirtæki annazt að öllu
leyti. Þessa nýju starfsmöguleika munu þau
gjarnan vilja notfæra sér. Loks ber þess að gæta,
að' auk þessa felur uppbygging vegakerfisins í
sér einstakt tækifæri, til þess að leggja grund-
völlinn að landnámi á svæðum, sem til þessa
hafa ekki verið aðgengileg.
Ungu ríki, þar sem skortur er á fjármagni og
þar sem stöðugar hættur verðbólgu eru á hverju
leiti, sökum þess að grípa verður til lána seðla-
bankans, er skylt að gæta ftrustu sparsemi í
útgjöldum sínum. Það má aðeins ráðast í
hinar brýnustu framkvæmdir á hverjum tíma
og verður að láta allt annað sitja á hakanum
meðan nauðsynlegar tekjulindir eru ekki fyrir
hendi. En andspænis slíkri nauðsyn sparnaðar
standa þarfir þjóðþingsins, sem af skiljanlegum
ástæðum reynir að uppfylla sem flestar óskir
kjósenda sinna, þótt þeim fylgi oftast mikil út-
gjöld. Þegar tekjurnar nægja ekki til þess, að
fjármálaráðherrann geti sinnt slíkum óskum
verður hann oftast fyrir óverðskulduðu aðkasti,
sem í rauninni hefði átt að lenda á hinum þjóð-
kjörnu fulltrúum, sem bera fram kröfur, er
með engu móti verður fullnægt af fjárhagsástæð-
um. Þess vegna getur verulega duglegur fjár-
málaráð'herra sjaldnast orðið vinsæll. Slíkur
maður mun naumast metinn að verðleikum, fyrr
en að nokkrum tíma. liðnum. Ríkisstjórnin ætti
aldrei að ljá máls á því að ræða við þjóðþingið
um ríkisútgjöld nema jafnframt sé tekið fram,
hvað'an tekjurnar eigi að koma. Lhn alla-n heim
er nú mjög rætt um svonefnda „deficit spend-
ing“, eyðslu umfram tekjur, og þann hátt að
ráða fram úr efnahagsörðugleikum með greiðsl-
um umfram fjárlög. En öll útgjöld verða að
greiðast, hvort sem gert er ráð fvrir þeim á fjár-
lögum eða ekki. Hins vegar er peningamarkað-
ur, þar sem ríkið' getur boðið út ríkistrvggða
víxla til skannns tíma, ekki til í Indónesíu og
að nota seðlabankann í þessu skyni stofnar jafn-
vægi gjaldmiðilsins í hættu. Þess vegna verður
fjármálastefna landsins undir öllum kringum-
stæðum að miðast við það, að halda tekjum
og gjöldum ríkisins í jafnvægi. I þessu sambandi
er vert að hafa í huga, að' vel borguð fámenn
embættismannastétt er hagkvæmari en illa laun-
aður, of fjölmennur hópur opinberra starfs-
manna. Einkum ætt.i að gæta þess vel, að laun
æðstu embættismanna séu þannig, að þeir séu
lausir við fjárhagsáhyggjur og geti helgað sig
óskipta yfirstjórn ríkisins. Laun annarra em-
bættismanna eiga að vera þannig, að ekki sé
hætta á, að þeir freistist til þess að taka við
óviðurkvæmlegum gjöfum eða hlunnindum.
Embættismaðurinn verður að gera sér Ijóst, að
á herðum hans hvílir heiður ríkisins.
Indónesíumenn eru gáfuð þjóð og velviljuð og
FRJÁLS VEUZLUN
65