Frjáls verslun - 01.06.1958, Page 24

ara vara teljast einkum matvörur, snyrtivör-
ur, þvottaefni, lyf, ymis kemisk efni, fatnað-
arvörur, svo og alls konar vélar og tæki, svo
sem landbúnaðarvörur, heimilistæki, bílar,
mótorhjól og útvarpstæki. Þér haíið sjálfsagt
tekið eftir því, að þegar [)ér þurfið á einhverj-
um þessara vara að halda, þá er það venjulega
það fyrsta, sem þér athugið áður en þér festið
kaup á vörunni, hvaða vörumerki um sé að
ræða. Eftir því sem um dýrari vöru er að ræða,
því varkárari verðið þér í valinu, hvað vöru-
merkið snertir. Ef þér t. d. ætlið að kaupa
raksápu, þá er ekki víst, að þér athugið merkið
gaumgæfilega, en ef um einhverja dýrari vöru
er að ræða, svo sem píanó, útvarpstæki,
ísskáp eða bifreið, þá er alveg gefið, að þið
veljið ekki nema gott merki — ef þá aðrar
ástæður að öðru leyti leyfa. Þá er það og næst-
um alveg víst, að yður myndi ekki detta í hug
að kaupa þessar dýrari vörur, ef ekkert vöru-
merki væri á þeim. Engin trygging væri þá fyrir
gæðum vörunnar. I raun réttri er það svo um
margar vörutegundir, að nær ógerningur er að
selja þær, ef ekki er sett á þær vörumerki, sem
vitanlega þarf þá að auglýsa til þess að gera
merkið þekkt á meðal neytenda varanna.
Astæðurnar fyrir hinni auknu framleiðslu og
sölu þessara svokölluðu „merkjavara“ eru vitan-
lega margar. I fyrsta lagi má segja, að undir-
staða þeirra miklu breytinga, sem orðið hafa
á síðustu áratugum, sé hin vélræna fjölda-
framleiðsla þessara vara. Með fjöldaframleiðsl-
unni skapast skilyrði fyrir betri vöru og lægra
vöruverði, en skilyrði þess, að svo sé aftur hægt
að selja alla þessa miklu fjöldaframleiðslu er
það, að varan sé auglýst rækilega og áhrifa-
ríkt undir ákveðnu vörumerki, þannig að merkið
verði vel þekkt á meðal kaupenda og neytenda
vörunnar. Segja má einnig, að auglýsingatæknin
hafi haldizt í hendur við hina öru og stórstígu
þróun á sviði fjöldaframleiðslu og nýtízku verzl-
unarhátta. Vil ég sérstaklega vekja athygli á
því, að það er einmitt á sviði „merkjavaranna“,
sem auglýsingarnar hafa svo mikla þýðingu,
þar sem allur almenningur kýs heldur að kaupa
þekkt merki, heldur en eitthvert algerlega óþekkt
merki, jafnvel þótt varan kunni að vera jafngóð.
Þannig má segja, að vörumerkið sé nauðsynleg-
ur liður í nútíma fjárhagskerfi fjöldaframleiðsl-
unnar og dreifingarkerfinu.
I þeim þjóðfélögum, sem byggja á hinni frjálsu
samkeppni, má í raun réttri segja, að vörumerk-
ið sé ómissandi og má hiklaust gera ráð fyrir,
að notkun þess og þýðing eigi eftir að aukast
að mikhun mun. Má t. d. fullyrða, að hið svo-
nefnda „kjörbúðafyrirkomulag“ myndi alls ekki
fá staðizt, ef vörumerkið væri ekki fyrir hendi.
í kjörbúðunum velja menn, sem kunnugt er
vörurnar sjálfir, — án aðstoðar afgreiðslu-
mannanna. Þar er það, sem þekking almenn-
ings á vörumerkinu leiðbeinir honum við að
velja hina réttu vöru. I kjörbúðunum úir og
grúir af alls konar „merkjavörum“. Er þá að
sjálfsögðu þýðingarmikið, að vörumerkið sé ein-
falt og áberandi og merkið, eða pökkun vör-
unnar skeri sig vel úr öðrum vörum, eins og
áður er rætt um.
Svokölluð „þjónustumerki" eða „Service Marks".
Eins og nafnið bendir til hefur notkun vöru-
merkja í langan aldur einskorðazt við merk-
ingu vara. A síðari tímum hefur þó notkun vöru-
merkja einnig teygt sig inn á svið ýmissar
þjónustu í atvinnulífinu. Þér hafið e. t. v. tekið
eftir því, að ýmis fyrirtæki hér á landi, sem
alls ekki fást við vörusölu, heldur t. d. flutninga,
eða aðra almenna þjónustu við borgarana, hafa
tekið upp notkun nokkurs konar „vörumerkja“,
eða merkja, sem annars staðar eru kölluð „Service
Marks“, eða þjónustumerki. Þessi merki eru not-
uð alveg á sama hátt og venjuleg vörumerki,
þ. e. a. s. til þess, að auka viðskiptin og kynna
fyrirtækin á meðal almennings. Sem dæmi vil ég
nefna Eimskipafélag íslands h.f., Flugfélag ís-
lands h.f. og Bifreiðastöðina Hreyfil. Þessi félög
hafa öll auglýst sín „vörumerki“, eða „þjónustu-
merki“, sem flestir kannast við: „Allt með FÁm-
skip“, „Fljúgið með Föxunum“, „Opið allan
sólarhrínginn“. — En það er eins með þessi
„þjónustumerki“ og vörumerkin, þau verða að
vera stutt og laggóð — og það verður að auglýsa
þau rækilega til þess, að kynna þau almenningi,
— ella hafa þau engin áhrif, eins og gefur að
skilja.
Að lokum vil ég svo segja það, að ég tel, að
íslenzkir framleiðendur og iðnrekendur hafi gert
sér allt of lítil not af sölumœtti góðra og vel
valdra vörumerkja. Við það bætist, að mörg
íslenzk vörumerki, virðast alls ekki uppfylla þær
kröfur, sein gera verður til vörumerkja, ef vel
á að takast, en það yrði of langt mál, að fara
nánar út í þá sálma hér.
24
FRJÁLS VERZLUN