Frjáls verslun - 01.11.1960, Page 15

sig eftir þessari breyttu aðstöðu, gerir sexvelda-
samningurinn ráð fyrir 12 árum til uppbyggingar
Sameiginlega markaðsins. Horfur eru þó á, að sá
tími verði styttur nokkuð.
Þá má gera ráð fyrir að viðskiptafrelsið á Sam-
eiginlega markaðnum leiði af sér allverulegar breyt-
ingar á staðsetningu framleiðslufyrirtækja innan
markaðssvæðisins. Framleiðendur geta, án tillits til
ríkisborgararéttar, ákveðið staðsetningu fyrirtækja
sinna eftir því, hvar aðstaðan er bezt til sam-
keppni, og hvar hægt, er að ná hagkvæmustum
árangri.
Það má þannig gera ráð fyrir því, að stofnun
Sanreiginlega markaðsins hafi í för nreð sér veru-
legar og varanlegar breytingar, á „strúktúr“ eða
uppbyggingu atvinnulífs aðildarríkjanna. En þess-
ar „strúktúrbreytingar“, sem eru afleiðing af frjálsri
samkeppni og aukinni verkaskiptingu, beinast að
því að auka afköstin og bæta kjör almennings.
2. Viðskipti milli aðildarrílcjanna
Af því, sem þegar er sagt, leiðir hins vegar, að
viðskijrti rnilli þessara ríkja hljóta að aukast rnjög
verulega. Hin stutta reynsla, sem þegar er fengin,
sýnir þetta glögglegad) — Raunar nrá segja, að
höfuðafleiðingar af stofnun Sanreiginlega markaðs-
ins fyrir efnaliagslíf aðildarríkjanna inn á við,
skiptist í tvo aðalþætti: annars vegar „strúktúr-
breytingar“ innan hvers lands, en hins vegar aukin
viðskipti nrilli sexveldanna sjálfra.
Allt rniðar þetta að því, að þessi lönd vaxi sam-
an í eina efnahagslega heild, styrki þannig aðstöðu
sína efnahagslega og stjórnmálalega og myndi
kjarnann fyrir stjórnmálalega sameiningu Vestur-
Evrópurikjanna.
VII. Sameiginlegi markaSurinn og viðskipti
„þriðju" landa við aðildarríkin
Með afnárni tolla og annarra hindrana í við-
skiptum milli sexveldanna skapast verri aðstaða
fyrir önnur lönd en aðildarríkin til að selja vörur
sínar á Sanreiginlega markaðnum. Þetta er stað-
reynd, sem önnur lönd verða að horfast í augu við.
Hins vegar er það margyfirlýst stefna Sameigin-
lega markaðsins að einangra sig elcki frá öðrum
löndum viðskiptalega séð. Og það er ekki ástæða til
að efast urn að hugur fylgir máli hjá sexveldunum í
þessu efni. Enda hefur Sanreiginlegi markaðurinn
þegar sýnt í verki, að honunr er alvara með þessa
stefnu gagnvart öðrunr löndum, nreð því að liann
hefur ákveðið, að þær tollalækkanir, senr þegar eru
komnar til framkvænrda í viðskiptum rnilli sex-
veldanna, geti nreð vissum skilyrðum gilt einnig
gagnvart öðrunr löndunr, senr eru aðilar að alþjóða
1) Die Welt, 8. 7. 1Í)G0, bls. 0.
tollamálaráðinu (GATT). L því sámbandi skal einn-
ig vísað til áðurnefndrar lækkunar á sameiginlegu
tollskránni unr 20 af hundraði
Eins og þegar hefur verið bent á, er hlutdeild
sexveldanna í heimsviðskiptum mikil. Sameiginlegi
nrarþaðurinn senr heild er t. d. stærst.i hráefnainn-
flytjandi heimsinsd) Innflutningur hálfunninna og
fullunninna iðnaðarvara, svo og nratvæla, er einn-
ig nrikill. Öll lönd, sem reka verulega utanríkis-
verzlun, eiga hér því mikilla hangsm.una að gœta.
Með vaxandi kaupgetu innan markaðssvæðisins,
scnr leiðir af aukinni verkaskiptingu, vaxandi hag-
kvænrni í rekstri framleiðslufyrirtækja, bættri nýt-
ingu framleiðsluaflanna og almennri þróun efna-
hagslífsins, nrun eftirspurn innan svæðisins eftir
vörunr frá „þriðju“ löndunr einnig vaxa.
Stofnun Sameiginlega nrarkaðsins mun m. a.
verða til þess, að draga erlcnt fjármagn til aðildar-
ríkjanna til fjárfestingar þar í framleiðslufyrirtækj-
unr. Framleiðendur í löndum utan Sanreiginlega
nrarkaðsins eru þcgar í stórum stíl farnir að konra
upp eigin framleiðslufyrirtækjum í sexvelduuum,
til að vörur þeirra verði aðnjótandi þess tollfrelsis,
senr ríkjandi verður innan svæðisins. Einkuin eru
það bandarísk fyrirtæki, senr í slíkar framkvæmdir
hafa ráðizt. Ibrð rrrá gera ráð fyrir, að stofnun slíkra
fyrirtækja á nrarkaðssvæðinu verði algeng.
En sanreiginlegi markaðurinn er ekki aðeins stór
innflytjandi. Hann er jafnframt nrjög þýðingar-
nrikill útflytjancli, einkunr hvað snertir iðnaðar-
vörur. Vcgna hins breytta viðhorfs innan markaðs-
svæðisins, nrunu aðildarríkin senr seljendur hafa
betri aðstöðu en áður, til að keppa við önnur lönd
líka á öðrum mörkuðum.
B. FRÍVERZLUNARSVÆÐIÐ
I. Aðdragandi
Eftir að ýtarlegar tilraunir, senr gerðar lröfðu
verið til að stofna fríverzlunarsvæði nreðal allra
nreðlinra Efnahagssamvinnustofmnrar Evrópu,
höfðu mistekizt haustið 1958, var unnið að stofnun
nrinna fríverzlunarsvæðis. I>ann 20. nóvember 1959
var svo í Stokkhólmi gengið frá samningi unr jretta
nrinna fríverzlunarsvæði og gekk hann í gildi
snenrnra í nraí sl.
II. Samningurinn frá Slokkhólmi
Aðilar að Fríverzlunarsvæðinu eru eftirtalin
sjö lönd: Austurríki, Danmörk, Noregur, Portúgal,
Stóra-Bretland, Sviss og Svíþjóð. Fríverzlunarsamn-
ingurinn nær ekki til landa brezka heimsveldisins
utan Evrópu. Sanrningar standa yfir unr aðild
Fimrhrnds. Öðrunr ríkjum Evrópu er heimilt að
gerast aðilar að Fríverzlunarsvæðinu.
1) Europaische Wirtsclinftsgemeinsehaft, 13. 1959, bls. 323.
FR.TÁLS VEHZLUN
15