Frjáls verslun - 01.11.1960, Síða 19

Jónas G. Rafnar, alþm.:
Akureyri
Eyjafjörður skerst inn í mitt Norðurland og
er einhver lengsti fjörður landsins. Beggja vegna
eru há fjöll, en undirlendi gott inn af Dalvík-
inni, Hörgárósum og fjarðarbotninum. Innsti
hlnti fjarðarins, krikinn, sem Oddeyrin myndar,
nefnist „Pollurinn“, og við hann stendur Akur-
eyri, höfuðstaður Norðurlands.
Akureyrar mun fyrst vera getið sem verzl-
unarstaðar seint á 16. öld, en fram að þeirn tíma
höfðu Eyfirðingar sótt verzlun að Gásum,
skammt sunnan ósa Hörgárinnar. Enn í dag
sjást þar greinilegar búðatóftir. Margir staðir,
sem nú eru smákauptún, koinu fyrr á tímum
meir við verzlunarsöguna en Akureyri. Frá Ak-
ureyri var fremur lítill útflutningur sjávaraf-
urða, lýsis og skreiðar, en sú vara var mest eftir-
sótt af kaupmönnum. Gæti það verið skýringin
á því, hversu hljótt er um Akureyri, þar til
kemur fram á lí). öldina.
Með vexti íslenzkrar verzlunar og athafnalífs,
í byrjun yfirstandandi aldar, hefst gengi Akur-
eyrar. Þá kom í ljós, að bærinn hafði margt
umfram önnur sjávarpláss. Höfnin ein sú bezta
á öllu landinu og samgöngur sæmilega greiðar
við fjölmennustu byggðir norðanlands. Frá Ak-
ureyri er langt að sækja á aflasæl fiskimið, en
á árunum fyrir og eftir aldamótin óð síldin um
allan Eyjafjörð. Um síldargengdina má nefna
sem dæmi, að árið 1901 öfluðust á einni viku,
innst á Eyjafirði og Akureyrarpolli, 13 þúsund
tunnur síldar. Fyrstu tíu mánuði næsta árs voru
fluttar út frá Akureyri liðugar 37 þúsund tunnur
saltsíldar. Þegar þetta gerðist var öll veiðitækni
skammt á veg komin. Að sjálfsögðu hleyptu
síldveiðarnar miklu fjöri í bæjarlífið, og Norð-
menn komu upp síldarbræðslu í Krossanesi, rétt
utan við Akureyri. Skönnnu eftir aldamótin voru
verzlanir í bænum orðnar yfir tuttugu, og lang-
flestar þeirra innlendar. Dugandi iðnaðarmenn
tóku til starfa, og hefir sú stétt síðan látið
mikið að sér kveða í bænum. Arið 1902 var
skólahaldi hætt að Möðruvöllum í Hörgárdal,
er skólahúsið þar brann til kaldra kola, og
kennsla tekin upp á Akureyri. Undir leiðsögn
Stefáns Stefánssonar og Sigurðar Guðmunds-
sonar, skólameistara, hefir Akureyri komizt næst
því allra íslenzkra kaupstaða að geta nefnzt
„skólabær“.
Meiri trjágróöur er á Akureyri en víóast hvar annars staðar
á landinu. Myndin er tekin í Gróðrarstöðinni
FRJÁLS VERZLUN
19