Frjáls verslun - 01.03.1968, Blaðsíða 49

FRJÁLS VERZLUN
49
Skemmdir á malbiki má flokka á eftirfarandi hátt:
I. Sprungur.
Orsakir:
1. Þungi farartækja er meiri en uppbygging götunnar getur borið,
umferðarmagn.
2. Sig í undirstöðu.
3. Frostlyfting.
4. Malbikslag of þunnt eða of ósveigjanlegt.
II. Missig og ójöfnur.
Orsakir:
1. Þungi farartækja, umferðarmagn.
2. Sig í undirstöðu eða fyllingu.
III. Slit- og holumyndanir.
Orsakir:
1. Mikil umferð.
2. Notkun nagla í hjólbörðum, keðjunotkun.
3. Of lítið asfalt í malbikinu eða á annan hátt lélegt malbik.
4. Veikleikar í undirbyggingu.
5. Vatn, frost og þíða, saltnotkun í hálku.
10—20 ára fresti og á götur með
mjög mikilli umferð, á um 10 ára
fresti, nema sérstaklega hafi ver-
ið vandað til byggingar hennar.
Ástand gatnanna í borginni er nú
þannig, að mikill meirihluti hinna
eldri gatna, sem malbikaðar eru,
hafa fengið skemmdir af gerð I,
þ. e. a. s. sprungur. Einkum eru
það íbúðargötur og gamlar dreifi-
götur, sem á sínum tíma voru ekki
gerðar fyrir þann þunga farar-
tækja, sem nú tíðkast. Mjög fáar
nýjar götur hafa fengið skemmd-
ir af gerð III, þ. e. a. s. slit og
holumyndanir.
Hvernig er svo hægt að gera
við skemmdir?
Skemmdir af gerð I, sprungur,
verða ekki lagfærðar svo varan-
legt sé, nema burðarþol götunnar
Nagladekk eru talin valda miklum skemmdum á malbikinu, og má
ætla, að þau slíti götunum meira en keðjur.
Hér er um eðlismun milli þess-
ara þriggja atriða að ræða, þó að
þar geti einnig verið samspil á
milli. Oft myndast holur út frá
sprungum, og er þá raunverulega
um skemmd af gerð I að ræða,
þar sem sprungan veldur skemmd-
inni.
Fyrst og fremst verður að líta
á þær ráðstafanir, sem hægt er að
gera til að fyrirbyggja þessar
skemmdir. Skemmdir af gerð I er
hægt að hindra með því að:
1. Gera uppbyggingu götunnar
nægilega sterka til að þola lög-
legan þunga farartækja, þ. e.
malbik í yfir- og undirlögum
nægilega þykkt, burðarlög
(púkk, mulinn ofaníburður,
malbiksburðarlag o. s. frv.)
nægilega þykk og vel gerð.
2. Hafa eftirlit með því, að farar-
tæki séu ekki þyngri en löglegt
er.
3. Framkvæma jarðvegsskipti, þar
sem með þarf.
Skemmdir af gerð II valda mis-
munandi miklum óþægindum, eft-
ir því hve hröð umferð er á við-
komandi stað. Þær er hægt að
hindra með jarðvegsskiptum nið-
ur á fasta undirstöðu, og er það
gert, ef um umferðaræð er að
ræða. í íbúðargötum er yfirleitt
ekki lagt í þann kostnað, enda oft
vafi á, hversu mikið sig muni
koma í ljós, og er þá hægt að
bæta úr því síðar, ef með þarf.
Skemmdir af gerð III verður
aldrei hægt að hindra algerlega,
en ef vel tekst til, má tala um
„eðlilegt slit“. Reynt er að hafa
malbiksblöndu sem bezta og vanda
útlagningu. Eitt þeirra atriða, sem
þarna eru nefnd, er nýtilkomið,
þ. e. notkun nagladekkja. Saltið
reynir óbeint á malbikið, þar sem
mjög fjölgar umskiptum malbiks
úr frosnu ástandi í þítt og öfugt.
Helzta vörnin gegn þessum atrið-
um er talin vera að nota þéttara
og feitara malbik, sem í flestum
tilvikum þýðir meira asfalt í
blönduna.
Eðlilegt slit myndi það teljast,
ef setja þyrfti slitlag á íbúðargötu
á 15—20 ára fresti, á dreifigötu á
sé aukið. Til þess eru aðeins tvær
leiðir, algjör endurbygging göt-
unnar eða nýtt malbikslag ofan á
það gamla, það þykkt, að burðar-
þol götunnar aukist verulega, þ. e.
4 cm. eða meira. Hvorugt af þessu
hefur verið framkvæmt hér nema
í litlum mæli, enda verður að
segja, að ennþá hafi nýbyggingar-
verkefnin verið meira aðkaliandi.
Meðan ekki er farið út í þessar
framkvæmdir, er hægt að gera
annað tveggja, gera við holur og
sprungur með handlögn eða leggja
þunnt slitlag yfir götuna. Hand-
lögnin getur varla talizt vera