Frjáls verslun - 01.05.1971, Síða 14

14
FRJÁLS VERZLUN NR. 5 1971
UTLOIXID
Risamarkaðirnir. . . al!t undir sama þaki. . . og hægt að trimma um leið.
Evrópa
Kapphlaup í byggingu risaverzlana
Frakkland er að verða land
risaverzlana (Hypermarkets)
og nú óttast Bretar af gefnu
tilefni, að röðin sé komin að
þeim. Eitt stærsta smásölufyr-
irtæki Frakka, Carrefour hefur
fengið leyfi í gegnum brezkt
samstarfsfélag sitt, Wheatsheaf
Distribution and Trading, til
að byggja 33 þúsund ferm. risa-
verzlun í Shropshire, en það
var eini staðurinn, sem hægt
var að fá byggingarleyfi á. 8
aðrar umsóknir liggja fyrir öðr-
um héraðsstjórnum og nú hef-
ur brezka skipulagsráðið
ákveðið að setja reglur um hve-
nær og hvar megi byggja risa-
verzlanir.
Verzlunarhættir risaverzlan-
anna enr stórbrotnari og verzl-
unarsvæðið stærra en Bretar
hafa nokkurn tíma séð og hér
er eingöngu um sjálfsafgreiðslu
að ræða.
Brezka verðlagsráðið lýsti
því yfir fyrir skömmu að það
væri verzlunarmiðstöðvum
(supermarkets) að þakka, að
tekizt hefði að halda verðlagi
í skefjum á matvörum og öðr-
um nauðsynjavörum. Risa-
verzlanirnar í Evrópu eiga á-
reiðanlega sinn þátt í því. að
miðstjórn brezka íhaldsflokks-
ins gat lýst því yfir við brezk-
an almenning í sambandi við
samninga Breta um inngöngu
í EBE, að verðlagið í Efnahags-
bandalagslöndunum væri ekki
nærri eins hátt og sumir and-
stæðingar aðildar Breta að
bandalaginu hafa látið í veðri
vaka.
Meðalstærð risaverzlananna
er um 50 þús. ferm., og er um
helmingur þess pláss notaður
undir sölusvæði. Verzlunarmið-
stöðvar geta orðið allt að 13
þús. ferm. að stærð, en allt það-
an af stærra flokkast sem risa-
verzlun. Frakkar eru nú gripn-
ir algeru risaverzlanaæði og nú
eru um 115 slíkar verzlanir
þar í landi. Svo er nú komið
að risaverzlun er byggð hvar
sem byggingarleyfi fæst og
liggur við að staður og íbúða-
fjöldi skipti ekki lengur máli.
Skipuleggjendur telja bezt
að um 100 þúsund manns búi
á svæði innan 30 kílómetra
radíus frá sjálfri verzluninni,
en þar sem þeim reynist sífellt
erfiðara að fá byggingarleyfi,
láta þeir slíkt ekki standa í
veginum fyrir sér. En erfið-
leikararnir hafa haft það í för
með sér, að á sl. ári voru að-
eins byggðar 42 risaverzlanir,
en áætlunin hljóðaði upp á 74.
Sömu sögu er að segja um
verzlunarmiðstöðvarnar, byggð
ar voru 219 nýjar. en 327 höfðu
verið áætlaðar.
Ástæðurnar fyrir þessu eru
strangara eftirlit með skipu-
lagningu og einnig að verzlun-
arhringirnir gerðu sér grein
fyrir að útþenslan gekk of
langt á tímum, er skortur var
á lánsfjármagni, svo og að
neytandinn hélt fastar um
budduna sína. Smákaupmenn
hafa orðið hvað harðast úti í
þessum málum, en þeim hefur
tekizt að tryggja lagasetningu,
sem segir fyrir um að 1% af
tekjum verzlunarhringanna
skuli skipt á milli þeirra kaup-
manna, sem hafa orðið að
hætta verzlun, vegna þess að
þeir voru ekki lengur sam-
keppnisfærir við verzlunar-
hringina.
Tilgangurinn að baki bygg-
ingu risaverzlananna í útjaðri
borganna. er að byggja verzl-
un, þar sem viðskiptavinirnir
geta keypt allt á einum stað,
allt frá húsgögnum og heimil-
istækjum niður í egg, án þess
að þurfa að aka á milli staða.
Að vísu getur það orðið dálítið
þreytandi fyrir fæturnar. að
mæla gólfin í þessum risaverzl-
unum, en neytandinn leggur
mest upp úr þægindunum, svo
og hagstæðu verði á vörunum.
Hugmyndin að risaverzlun-
unum er komin frá Bandaríkj-
unum, en stærð þeirra þar er
svipuð og í Frakklandi. Þó er
talið að bandarísku verzlanirn-
ar þurfi færri viðskiptavini til
að skila hagnaði en þær
frönsku, eða 6000 á móti 40000,
sem er talsverður munur, svo
ekki sé sterkara tekið til orða.
Bandaríkjamenn eru hér 10 ár-
um á undan Evrópubúum. en
allt bendir nú til að þörfinni
fyrir fleiri stórverzlanir þar
verði brátt fullnægt og nú
leggja verzlunarhringirnir æ
meira upp úr því að stækka
og fullkomna þær verzlanir,
sem eru fyrir.
Stjórnendur verzlunarhring-
anna spá því í dag, að á næstu
árum, verði stórfelld aukning
í byggingu risaverzlana í Ev-
rópu.
í Frakklandi er gert ráð fyr-
ir að fjöldi þeirra verði um