Frjáls verslun - 01.03.1972, Blaðsíða 13

Utlönd
Einkaframtakið í A-Evrópu
Dregur úr áhrifum Sovétmanna á stefnuna
í efnahagsmálum
Sovétríkin halda enn sínu
hugmyndafræðilega kverkataki
um Austur-Evrópuríkin, en þó
hefur dregið úr áhrifum þeirra
á stefnu ríkjanna í efnahags-
málum síðustu árin. Þetta er
greinilegt í afstöðu stjórnanna
í PóIIandi, Ungverjalandi og,
að vissu marki líka í Tékkó-
slóvakíu, til einkaframtaksins.
Það, sem nú er að gerast í
landbúnaði Póllands, er til
dæmis hrein „endurskoðunar-
stefna“ samkvæmt gömlum
kennisetningum Sovétstjórnar.
Valdamönnum í Kreml finnst
víst samt, að tilraunir til að
fá Pólverja til að fylgja for-
dæmi sínu í hugmyndafræði-
legum efnum og efnahagsmál-
um samtímis mundu nú leiða
til alvarlegra atburða, eins og
gerðist í Ungverjalandi árið
1956 og Tékkóslóvakíu 1968.
PÓLVERJAR STYÐJA
EINKAFRAMTAK í
LANDBÚNAÐI.
Pólverjar hafa sínar ástæður
til að fylgja ekki fordæmi So-
vétmanna 1 einu og öllu. Efna-
hagskerfið í Sovétríkjunum
hefur ekki borið þann ávöxt,
sem skyldi. Neyzluvörur eru
mjög af skornum skammti og
lélegar yfirleitt. Sama máli
gegnir um íbúðir, og landbún-
aðurinn megnar varla að
brauðfæða landslýð, þótt 33%
af vinnuaflinu starfi að land-
búnaði.
Pólska stjórnin hefur því
fallið frá fyrri tilraunum til
að skipuleggja landbúnaðinn í
samyrkju- og ríkisbúum, og í
þess stað leyfir hún einstök-
um bændum að yrkja land sitt
eins og þeir kjósa. Nú eru um
12% af ræktunarlandi í hönd-
um ríkisbúa, og aðeins tæp 2%
eign samyrkjubúa. Mikill
meirihluti er enn í höndum
einstakra bænda.
Eftir uppþot fyrir ári var
Edward Gierek kosinn formað-
ur kommúnistaflokksins
pólska. Hann hefur gengizt fyr-
ir lögum, sem veita um einni
milljón bænda eignarrétt á því
landi, sem þeir yrkja. Einu
hömlurnar eru, að ekki má
skipta býlum milli fjölskyldu-
manna eftir andlát fjölskyldu-
föður, ef það leiddi til þess,
að býlin yrðu of lítil. Með ann-
arri löggjöf hefur verið felld
niður sú kvöð, að bændur voru
skuldbundnir til að afhenda
ríkinu korn, kjöt, mjólk og aðr-
ar landbúnaðarvörur, og með
því hafa bændur frjálsar hend-
ur um sölu afurðanna á frjáls-
um markaði. Þingið hefur einn-
ig lækkað skatta á einstaka
bændur, ef þeir gangast fyrir
jarðabótum.
VEITINGAHÚS AFHENT
EINKAAÐILUM.
Efling einkaframtaksins hef-
ui' breiðzt út til bæja og borga
Póllands. Helmingur þeirra
veitingahúsa, sem ríkið átti,
var rekinn með tapi, og þessi
veitingahús hafa verið fengin
einstaklingum. Þau tóku fljótt
að skila ágóða, og þjónustan
batnaði.
Smásöluverzlunum í eigu
einstaklinga hefur fjölgað í 150
þúsund á undanförnum fimm
árum, og þar starfa um 700
þúsund manns.
Ríkisreknar bensínstöðvar,
sem hafa verið seldar einkaað-
ilum, hafa einnig sýnt ágóða
og betri þjónustu. Vegna efl-
ingar einkaframtaks að undan-
förnu eru nú orðin um 70 þús-
und stór einkafyrirtæki í Pól-
landi og 180 þúsund verzlanir
af ýmsu tagi, sem einkaaðilar
eiga.
Pólska stjórnin hefur viður-
kennt vanmátt sinn við úrbæt-
ur í húsnæðismálum, og hún
hefur leitað til einkaframtaks-
ins í húsbyggingum. Það voru
því einkaaðilar, sem byggðu
60% allra íbúða síðustu fimm
ár.
SVIPUÐ ÞRÓUN
í UNGVERJALANDI.
í Ungverjalandi og Tékkósló-
vakíu trúa valdamenn komm-
1 Sovétríkjunum drottnar samyrkjusteínan enn og bœndur fá
aðeins að yrkja litla reiti fyrir sjálfa sig.
FV 3 1972
13