Frjáls verslun - 01.03.1972, Blaðsíða 41

Lög og réttur:
Aðilaskipti að eignarréttindum
Gildi eignarréttarfyrirvara í kaupsamningum
Aðilaskipti að eignarréttind-
um eiga sér sífellt stað í hinu
daglega lífi, bæði þannig, að
hinn beini eignarréttur eig-
andans að eigninni hverfi til
annars aðila og að aðildir eig-
andans flytjist að nokkru leyti
til annars aðila við stofnun
óbeinna eignarréttinda. Eignir
ganga kaupum og sölum, skipta
um eiganda fyrir gjöf eða
skipti. Obein eignarréttindi
stofnast við löggerninga eig-
andans, t. d. veðsetningu og af-
notasamninga. Þessar breyt-
ingar allar byggjast á þeirri
heimild eigandans, að hann
getur ráðstalað eign sinni með
Jöggerningi. Þá verða aðila-
skipti og iðulega fyrir það, að
skuldheimtumenn ganga að
eignum skuldunauta sinna með
aðför, nauðungaruppboði eða
við gjaldþrotaskipti. Leiða þær
breytingar af því, að eignir
manna standa til fullnustu
skuldbindingum þeirra. Þá
verða og sitellt aðifaskipti fyr-
ir erfðir. Auk þessa koma til
greina enn önnur atvik, sem
leitt geta til breytinga á aðild
eignarréttinda, en minna gætir
t. d. lijúskapur, hefð og eign-
arnám. I i
Sá, sem afsalar öðrum ein-
hverri eign, getur stundum á-
kveðið, að hinn nýieigandimegi
ekki afsala henni aftur frá sér
og að skuldheimtumenn hans
megi ekki ganga að henni, eða
að eignin skuli ekki ganga að
erfðum eftir hinn nýja eig-
anda. Slík ákvæði eru tví-
mælalaust gild, þegar um gjaf-
ir er að ræða. Arfleifandi get-
ur og ákveðið, að eignir, sem
erfingi tekur í arf eftir hann,
skuli vera séreign erfingjans
og að skuldheimtumenn hans
skuli ekki geta gengið að þeim,
og gildir þetta einnig um
skylduarf. Arfleifandi myndi
og með einhliða ákvæði sínu
geta útilokað ráðstöfunarheim-
ild erfingja yfir erfðinni að
meira eða minna leyti, þegar
ekki væri um skylduarf að
ræða, en hins vegar ekki svo,
að bindandi sé fyrir skyldu-
erfingja. Það ákvæði er þó í
lögum, að þegar sérstök hætta
þykir á að skylduerfingi muni
fara ráðleysislega með erfða-
hlut sinn, þá skuli arfleifanda
heimilt að setja ákvæði í erfða-
skrá um það, hversu fara skuli
um skylduarf til einstakra
niðja eða maka, svo sem að
erfðahlutur skuli lúta sömu
reglum og viðkomandi erfingi
væri ófjárráða, að erfingja sé
greidd tiltekin fjárhæð með
vissu millibili, eða að óheimilt
sé að ráðstafa eign eða leita
fullnustu í henni nema með
tilteknum hætti. Slík ákvæði í
erfðaskrá eru hins vegar því
aðeins gild, að dómsmálaráðu-
neytið samþykki þau. Hversu
víðtæk þessi ákvæði eru, fer
eftir skýringu á þeim í hverju
einstöku tilfelli, og þau geta
verið mismunandi víðtæk, t. d.
afmörkuð við það eitt, að
skuldheimtumenn hins nýja
eiganda geti ekki gengið að
eigninni, þó að hann hafi sjálf-
ur ráðstöfunarrétt yfir henni.
EIGN ARRÉTT AR-
FYRIRVARI
í þeim tilfellum, sem hér
hafa verið talin, hefur hinn
nýi eigandi fengið eignina end-
urgjaldslaust. Hitt er meira
vafamál, hvort slík ákvæði séu
Þó að greiðsla afborgunarvíxlanna sé hafin, er eignarréttur
áfram í höndum seljanda.
FV 3 1972
41