Frjáls verslun - 01.03.1972, Blaðsíða 17

Pakistan
Kínverjar veita lán
Pakistan hefur orðið eitt af
sýningarsvæðum Kínverja,
þar sem þeir sýna, hve mikið
þeir geta gert fyrir vini sína.
Kínverjar buðu Pakistönum
fjárhagsaðstoð. sem nam 200
milljónum dollara, árið 1970,
en það voru 29% af allri að-
stoð Kínverja við aðrar þjóð-
ir. Með heimsókn sinni til
Peking fyrir skömmu tryggði
Bhutto forseti, að ekkert af
þessu fer til Bangla Desh.
Rússar voru fljótir til að jafna
metin og buðu 209 milljónir
dollara, sem eru 75% af að-
stoð þeirra við aðrar þjóðir ár-
ið 1970. Þessa verður mikil
þöi’f, því að OECD-ríki, sem
lögðu fram til Pakistan 457
milljónir dollara alls árin
1967-69, munu varla leggja
mikið að mörkum til nýrra
verkefna, meðan bann Pakist-
an við skuldagreiðslum er í
gildi. Ef þau gera það, verða
kjörin ströng.
Kínverjar veita vaxtalaus
lán með auðveldum endur-
greiðsluskilmálum. Þeir stand-
ast áætlun og hafa lokið við
tvö verkefni til þessa (annað
er í núverandi Bangla Desh).
Þriðja framkvæmdin, málm-
bræðsla í Taxila, á að hefja
framleiðslu í ágúst. Kínverjar
Bresnéí býður aðstoð við olíu-
og gasleit.
hafa að undanförnu sýnt auk-
inn áhuga á meiri háttar verk-
fræðilegum verkefnum, svo
sem brúm og flóðaveitum, en
margt af því, sem um var rætt,
var í Austur-Pakistan.
Mikið af aðstoð Rússa við
Pakistan hefur verið tæknileg
aðstoð við olíu- og gasleit.
Rússar vinna að raforkuveri
og háspennuleiðslum. En tvær
aðalframkvæmdirnar, sem þeir
sögðust ætla að fjármagna,
voru stór raforkuver við Tax-
ila og 209 milljón dollara stál-
verið við Karachi. Eini sjáan-
legi árangurinn við þessar
framkvæmdir báðar til þessa
eru ryðguð skiltin á stöðun-
um. Stálverið hefur einnig
sætt mikilli gagnrýni heima-
manna, af því að sagt er, að
það muni valda mengun. Pak-
istan hefur enga mengunar-
löggjöf, og fátækrahverfin í
Karachi eru einhver hin
verstu í. heimi. Jafnvel íbú-
unum í Karachi hefur of-
boðið að hugsa til þess, að
stálver í Buleji, fjórum mílum
vestan borgarinnar, spúi
brennisteinsgufu út í stað-
vindana, sem beri hana síðan
yfir borgina, og ausi úrgangi,
sem hafni á ströndum borgar-
innar. Rússar eiga að vera að
gera hreinsitæki, en enginn
veit neitt um það ennþá. Nú
er verið að ræða um aðra staði,
meðal annars Sonmiani, 40
mílum vestar, þar sem eru
náttúruleg skilyrði fyrir höfn,
og gott dýpi.
Sovétríkin:
Gildi
mannlausu
geimskipanna
í þetta sinn tókst þeim það.
Rússar komu Lúnu 20 örugg-
lega niður á milli fjallanna á
tunglinu, þar sem Lúna 18
hafði oltið og glatazt sex mán-
uðum áður. Þetta sýnir hætt-
urnar við lendingar á tungli.
Á sérhverjum sæmilega flöt-
um stað á tunglinu geta nú
bæði Bandaríkjamenn og Rúss-
ar lent með hárnákvæmni og
töluvert fullkominni tryggingu
um góðan árangur. En öðru
máli gegnir um fjöllin, og
menn munu ekki lenda þar á
þessum áratug. Lúna 20 skófl-
aði hins vegar upp nokkrum
únsum af urð og skauzt upp
aftur með gný og hélt heim
til jarðar.
Með þessu fékk Lúna 20 vís-
indalegt gildi um allan heim.
Bandaríkjamenn telja sig hafa
náð sýnishornum af uppruna-
legum fjöllum, sem hafi kast-
azt upp úr iðrum fjallgarða í
einhverjum af stórgosum á
tunglinu. En þeir geta einung-
is verið vissir í sinni sök með
því að bera fund sinn saman
við það, sem Lúna 20 leiðir
í ljós. Kenningar um, að fjöll-
in séu eldri en aðrir hlutar
tunglsins, ekki eins þétt í sér
og með mismunandi efnasam-
setningu, verður að sanna með
geimförum eins og Lúnu 20.
Rússar þurfa ekki að fá fjalla-
möl til jarðar til þess. Vísind-
in ráða yfir merkilegum brögð-
um, sem má nota til að efna-
greina jarðveg á tungli með
fjarstýringu frá jörðu. Banda-
ríkjamenn gerðu þetta, þegar
Surveyor 5. lenti nálægt gígn-
um Tycho átján mánuðum áð-
ur en fyrsta Apollofarið lenti
á tunglinu. Þá höfðu þeir efa-
semdir um, hversu nákvæmar
þær niðurstöður væru, sem
þeir fengu þannig, og þær
voru fyrir hendi allt þar til
Apollo-geimfararnir færðu
heim fyrstu hnullungana til
jarðar. Með Lúnu 20. hafa
Rússar öðru sinni notað tæki
til að safna sýnishornum. Þar
sem engar lendingar manna á
tungli eru ráðgerðar, þegar
lokið verður tveim ferðum
Bandaríkjamanna í ár, virðast
Rússar munu verða þeir einu,
sem geta boðið upp á nýtt
tunglgrjót um nokkurt skeið í
framtíðinni.
FV 3 1972
17