Frjáls verslun - 01.12.1973, Síða 42

Tafla I, kostnaður eftir starfs-
þáttum.
% af sölu
1. Innkaup 1.60
2. Birgðahald 3.80
3. Sölustarfsemi 3.00
4. Flutningar 2.40
5. Lánastarfsemi 3.90
14.70
þátt í því, að kostnaður heild-
verzlunar er óþarflega hár héi
á landi.
Lánastarfsemi hefur verið
allt fram á þennan dag einn
af þýðingarmeiri þjónustuhátt-
um heildverzlunar hér á landi.
Áður fyrr, þegar kaupmenn
Tafla II,
nýtingu fjármagns miðað við
mismunandi lánstíma. Enn-
fremur hvaða f jármagnskostn-
að hvert þessara afbrigða hef-
ur í för með sér:
Afbrigði 1 er töluvert al-
gengt hér á landi, en afbrigði
3 er eins og áður er sagt það,
„struktur“.
Reikningsupphæð fjöldi reikn. % %
1. lægri en 4 þús. 10.672 60 15.4
2. 4 - 8 þús. 3.913 22 19.0
3. 8 þús. og hærri 3.203 18 65.6
17.788 100 100.0
Þó að þessi kostnaður sé í
samræmi við þær athuganir,
sem vitnað er í hér að fram-
an, kann sumum að þykja
hann nokkuð hár, þar sem hér
er um matvöruheildverzlun að
ræða. Ég hygg hins vegar, að
kostnaður annarra matvöru-
heildverzlana hér á landi sé
mjög sambærilegur og þess
vegna tel ég, að rekstrarkostn-
aðurinn sé miklu frekar spegil-
mynd af þeim óskum og þeim
kröfum, sem gerðar eru til
þeirrar þjónustu, sem matvöru-
heildverzlunin veitir í dag,
frekar en, að hér sé um óhag-
kvæman rekstur að ræða.
Ef þessar kostnaðartölur eru
hins vegar bornar saman við
kostnaðartölur þeirra matvöru-
heildverzlana á Norðurlöndum,
sem lengst hafa náð í hagræð-
ingu og breyttum samstarfs-
formum við kaupmenn, er mis-
munurinn verulegur, því að
þessi fyrirtæki starfa á kostn-
aði, sem er undir 10% af sölu.
En þá ber að hafa í huga, að
þjónusta þessara fyrirtækja er
með allt öðrum hætti en hér
þekkist.
Ef við eigum að ná hliðstæð-
um árangri hér á landi, verður
einkum tvennt að gerast. í
fyrsta lagi verður nýting þess
fjármagns, sem heildverzlanir
hafa í dag að breytast til mik-
illar muna, leggja verður nið-
ur alla lánastarfsemi og í öðru
lagi verður innkaupatíðni og
skipulag innkaupa að breytast
hjá kaupmönnum.
Athugun, sem gerð var á
17.788 afgreiðslum árið 1970,
leiddi í Ijós eftirfarandi:
Samkvæmt þessu er um
60% af afgreiðslum undir 4
þús. kr. að verðmæti og þarf
ekki að fjölyrða mikið um það,
að slíkar pantanir standa á
engan hátt undir þeim kostn-
aði, sem hlýzt af afgreiðslu
þeirra. Þó svo að ástandið hafi
breyzt örlítið til batnaðar síð-
an, er það engan veginn nógu
gott ennþá og á veigamikinn
þurftu að lána neytendum út-
tektir þeirra um lengri eða
skemmri tíma, þótti þetta sjálf-
sögð og eðlileg þjónusta. En
með breyttum tímum og þeg-
ar svo er komið, að mest af
kaupum fólks í matvöruverzl-
unum staðgreiðdst er nauðsyn
að endurskoða þýðingu lána-
þjónustu hjá heildverzunum
enda er það í samræmi við þá
þróun, sem hefur átt sér stað
erlendis, en þar þekkist t. d.
ekki annað en staðgreiðslufyr-
irkomulag hjá matvöruverzlun-
um, sem tekið hafa upp ný-
tízkulegasta starfshætti.
Hér að ofan er sýnd í töflu
þrjú afbrigði af veltuhraða og
I. 1. Birgðahald
2. Lánastarfsemi
sem tíðkast hjá framsæknustu
heildverzlunum á Norðurlönd-
um.
Ef tekið væi-i upp hjá okkur
staðgreiðslufyrirkomulag í mat-
vöruheildverzlun, þannig að
heildverzlunin fjármagnaði ein-
ungis birgðahald í heildverzl-
un og smásöluverzlun fjár-
magnaði birgðahald hjá sér,
væri ekki einungis hægt að
lækka rekstrarkostnað heild-
verzlana töluvert, heldur væri
einnig hægt að auka fjöl-
breytni og vöruþjónustu í
heildverzlun með sama fjár-
magni svo verulega, að það
gæti verið kaupmönnum mik-
ilvægara í rekstri sínum, en
Tafla III, veltuhraði fjármagns.
vaxtakostn.
Veltuhraðd fjármagns 2.7 sinnum á ári:
II. 1. Birgðahald 60 dagar 2.3
2. Lánastarfsemi 15 — 0.6
75 — 2.9
Veltuhraði fjármagns 4.8 sinnum á ári:
III. 1. Birgðahald 60 dagar 2.3
2. Staðgreiðsla 0 — 0.0
60 — 2.3
Veltuhraði fjármagns 6sinnumáári:
%
60 dagar 2.3
75 — 2.9
135 — 5.2
34
FV 12 1973