Frjáls verslun - 01.10.1986, Blaðsíða 21

Eigið fé er hlutafé, varasjóðir, end-
urmatssjóðir, reiknaðar tekjur vegna
verðlagsbreytinga, séreignasjóðir,
stofnsjóðir o.fl.
Hafa ber í huga að eigið fé fyrir-
tækja kann að vera nokkuð vanmet-
ið. Meðal annars vegna þess, að
samkvæmt gildandi skattalögum, er
ekki heimilt að endurmeta eignir á
kaupári, þótt skuldirnar á móti þess-
um eignum hækki í samræmi við
verðtrygginga- eða gengisákvæði.
Eiginf j árhlutf all
Eiginfjárhlutfall sýnir hlutfallið á
milli eigin fjár og heildarskulda að
meðtöldu eigin fé. Þessu hlutfalli er
ætlað að sýna gjaldhæfi fyrirtækis-
ins, það er að sýna hversu mikill hluti
heildarfjármagns megi tapast, áður
en tapið bitnar á kröfum þeirra, sem
lánað hafa fyrirtækinu fé.
Samkvæmt Atvinnurekstrar-
skýrslum, sem Þjóðhagsstofnun gaf
út í september s.l. var eiginfjárhlut-
fall í íslenskum atvinnurekstri að-
meðaltali 42% árið 1980. Það fór síð-
an lækkandi til og með árinu 1983.
Nokkur hækkun varð árið 1984, þeg-
ar meðaltal eiginfjárhlutfalls var
34%. Upplýsingar fyrir árið 1985
liggja ekki enn fyrir.
Þeim mun hærra sem eiginfjár-
hlutfall er, þeim mun betur mega lán-
ardrottnar fyrirtækisins telja sig
setta, að öðru jöfnu. Hér ber einnig
að hafa í huga hugsanlegt vanmat á
eiginfé fyrirtækis, eins og áður hefur
verið nefnt.
V eltuf j árhlutf all
Veltufjárhlutfall sýnir hlutfallið á
milli veltufjármuna og skammvinnra
skulda fyrirtækis. Gefur það til
kynna hæfi fyrirtækis til að inna af
hendi nauðsynlegar greiðslur í
næstu framtíð (til dæmis næstu 12
mánuði eða svo). Því hærra, sem
þetta hlutfall er, því minni líkur eiga
að vera til þess, að öðru jöfnu, að fyr-
irtækið muni eiga í greiðsluerfiðleik-
um á næstunni.
Ef veltufjárhlutfall fyrirtækis er
lægra en 1,0 er hægt að draga þá
ályktun að, að öðru óbreyttu muni
þurfa að grípa til sérstakra ráðstaf-
ana til greiðslu skammtímaskulda.
Samkvæmt Atvinnuvegaskýrslum
Þjóðhagsstofnunar frá því í septem-
ber s.l. hefur meðalveltufjárhlutfall
íslenskra fyrirtækja verið frá 1,01
árið 1980 og til 0,98 árið 1984.
Veltufjármunir í millj.
króna
Veltufjármunir er sá hluti eign-
anna (vinstri hliðar efnahagsreikn-
ingsins), sem er í formi peninga eða
annarra þeirra fjármuna, sem auð-
velt á að vera að breyta í reiðufé. Má
þar nefna bankainnistæður, skamm-
tíma innistæður hjá viðskiptamönn-
um, víxileignir, auðseljanleg skulda-
bréf, vörubirgðir o.fl.
Skammtímaskuldir
Skammtímaskuldir er sá hluti
skulda fyrirtækis, sem greiða skal á
næstu 12 mánuðum eða þar um bil.
Má til dæmis nefna, skuldir við
banka, viðskiptamenn, opinber gjöld
og afborganir og vexti af langtíma-
lánum, sem greiða skal á næstu mán-
uðum.
Heildareignir í millj.
króna
Hér er um að ræða niðurstöðutölu
efnahagsreiknings fyrirtækis.
Heildarskuldir í millj.
króna
Hér er um að ræða hægri hlið
efnahagsreiknings fyrirtækis, að frá-
dregnu eiginfé þess. Það sem þá er
eftir eru skuldir, sem síðan skiptast í
skammtíma- og langtímaskuldir.
Meðalfjöldi starfsmanna
Meðalfjöldi starfsmanna er fund-
inn út frá upplýsingum um slysa-
tryggðar vinnuvikur. Er þar um að
ræða gjaldstofn til skattlagningar
sem fenginn er úr gögnum Hagstofu
íslands. I fjölda slysatryggðra vinnu-
vikna er síðan deilt með 52 (vikum)
og er þá kominn meðalfjöldi starfs-
manna. Eins má kalla þessa niður-
stöðu ársverk. Hún jafngildir vinnu-
framlagi eins manns í fullu starfi í
eitt ár. En getur einnig átt við hluta-
störf fleiri manna, sem samanlagt
inna af hendi eitt ársverk og þarf að
hafa það í huga þegar verið er að
bera saman meðallaun.
Bein laun í millj. króna
Hér er um að ræða heildarlauna-
greiðslur fyrirtækja, samkvæmt upp-
lýsingum frá Hagstofu íslands.
Meðallaun í þús. króna
Meðallaun starfsmanna hjá fyrir-
tæki. Þessi tala er fundin með því að
deila með meðalfjölda starfsmanna
upp í upphæð beinna launa. Hér er
þá um að ræða meðallaun starfs-
manna, miðað við starfsmann sem
vinnur fullt starf i eitt ár.
Allt er f yrirvörum háð
Hér skal að lokum undirstrikað, að
varast ber að draga of ákveðnar
ályktanir af þeim upplýsingum, sem
hér birtast. Þó er óhætt að fullyrða
að vissar ályktanir má draga af list-
unum. Samanburður er hinum ýmsu
fyrirtækjum, sem eru í ólíkum rekstri
er ávallt erfiður og ber að taka hon-
um með vissum fyrirvara.
Þeir sem sjá um gerð þessara lista
vilja í þessu sambandi ítreka þá
skoðun sína, að gildi sérlistanna eigi
eftir að aukast. A þeim er mun sam-
bærilegri fyrirtæki heldur en á aðal-
listanum. Þess vegna er ánægjulegt
að geta bent á að í ár hafa sérlistam-
ir tekið miklum stakkaskiptum og til
hins betra. Nánari skýringar á því er
að finna annarsstaðar.
0
1985
Sýnishorn af ársskýrslu. Færst hef-
ur í vöxt aö fyrirtæki upplýsi um árs-
reikninga sina og ber fyrirtækjalisti
Frjálsrar verslunar þess merki.
21