Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.08.1991, Qupperneq 40

Frjáls verslun - 01.08.1991, Qupperneq 40
VIÐSKIPTI í grein sinni segir Þór Sigfússon m.a.: „Borgin gæti kannað í alvöru mögu- leika á endurgjaldslausri dreifingu hlutabréfa, t.d. í Hitaveitunni eða Raf- magnsveitunni." Með því móti gætu Reykvíkingar beinlínis eignast hluta- bréf í fyrirtækinu sem á skrauthýsið Perluna á Öskjuhlíð, en húsið er í eigu Hitaveitu Reykjavíkur. lítill að almennir kjósendur hugsi ekki til þess þegar til kosninga kemur. Með endurgjaldslausri dreifingu mun áhætta stjórnmálamanna minnka m.a. vegna þess að þeir eiga ekki á hættu að talað verði um að „þeir ríku hafi einir hagnast". Kjarabót almenn- ings í formi hlutabréfa í almanna- væddum fyrirtækjum gæti einnig verið pólitísk ábatasöm fyrir stjórn- málamenn. Með þessu mætti því hugsa sér að stjórnmálamenn sæju sér akk í því að almannavæða og væri því að mati sumra hálfur sigur unninn — fyrirtækin væru laus af klafa hins opinbera. í Kanada var fyrirtæki í Bresku Kólumbíu afhent íbúum. Hver íbúi fékk senda fimm hluti án endurgjalds. Allir þeir sem voru undir lögaldri fengu einnig bréf en þau voru skráð á móður viðkomandi. En hentar endurgjaldslaus dreifmg hlutabréfa fyrirtækjunum sjálfum? ÓKOSTIR ALMANNAVÆÐINGAR Bent hefur verið á nokkra ókosti samfara endurgjaldslausri dreifingu hlutabréfa. Ef til dæmis hlutabréfum í Pósti og síma yrði dreift til lands- manna þá mundi hver fjögurra manna fjölskylda fá í sinn hlut 160 þúsund krónur, ef miðað er við eigið fé fyrir- tækisins. Ljóst er að íjöldi manna kann að vilja selja þessi bréf sín sem allra fyrst og því gæti hugsanlega orð- ið misræmi milli framboðs og eftir- spurnar sem mundi leiða til verð- hruns á bréfum fyrirtækisins. Koma mætti í veg fyrir þetta með því að takmarka fyrst í stað möguleika á sölu bréfanna. Helsti vandi fyrirtækja sem eru í eigu fjölmenns hóps manna, t.d. líf- eyrissjóða, er að dreifð eignaraðild leiðir til þess að aðhald hluthafa á stjórnendur minnkar. Kostnaður ein- stakra hluthafa við að hafa áhrif á stjórn fyrirtækjanna verður ávallt meiri en sá ábati sem einstakir hlut- hafar geta vænst að fá með aðgerðum sínum. Þetta leiðir síðan til þess að stjórnendur fyrirtækjanna taka eigin hagsmuni framar hagsmunum hlut- hafa og hagræðing í fyrirtækjunum verður minni fyrir bragðið. Sá þjóð- hagslegi ávinningur sem af almanna- væðingunni hlýst gæti því orðið minni en með því að selja fyrirtækin fáum, stórum, aðilum. LEIÐSEM MÁSKOÐA Helsta ástæða einkavæðingar víða um heim er þörf ríkja til þess að minnka halla á rekstri og draga úr skuldum. Það gerist meðal annars með sölu hlutabréfa. Ef á hinn bóginn aðrar ástæður eru teknar fram yfir eða ef almenn einkavæðing er illfram- kvæmanleg í þeirri mynd sem nauð- synleg er kann almannavæðing að vera leið sem má skoða. Aimannavæðing virðist henta ís- lenskum aðstæðum ágætlega. Þjóðin er ennþá tiltölulega ókunn hlutabréfa- markaði og því gæti almannavæðing tengt fjölda fólks fyrirtækjarekstri í landinu. Eins og áður er nefnt eru opinber umsvif meiri hér en í ná- grannalöndum okkar og það kallar hugsanlega á annars konar aðferðir. Einnig má benda á að hér á landi eru einstaka sveitarfélög með trygga fjár- hagsstöðu. Reykjavflcurborg á til að mynda ekki í neinum fjárhagsvand- ræðum jafnframt því sem fyrirtæki borgarinnar eru gríðarlega stór. Borgin gæti því kannað í alvöru möguleika á endurgjaldslausri dreif- ingu hlutabréfa, t.d. í Hitaveitunni eða Rafmagnsveitunni. Sumir hafa kennt því um að hug- myndin um almannavæðingu hefur ekki fengið nægan hljómgrunn í hin- um vestræna heimi, að ýmsir sér- fræðingar um þessi mál séu einnig hagsmunaaðilar á hlutabréfamarkaði. Ef hlutabréf eru seld á hlutabréfa- markaði fá verðbréfafyrirtæki þókn- un fyrir. Ef bréfunum er útdeilt er eðlilega ekki um slíka þóknun að ræða. Til að tryggja sem best eigin hag er því ekki rökrétt fyrir hags- munaaðila á hlutabréfamarkaði að leggja til almannavæðingu. Þetta var meðal annars haft á orði í almanna- væðingunni í Kanada. Hagsmuna- árekstur sem þessi má ekki koma í veg fyrir að hugmyndin verði að veru- leika. Ef fara á út í að leysa fyrirtækin af klafa hins opinbera, þá er vel hugsan- legt að endurgjaldslaus dreifing hluta- bréfa í opinberum fyrirtækjum sé árangursríkasta leiðin til að draga verulega úr opinberum umsvifum í at- vinnulífi þjóðarinnar. 40
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76

x

Frjáls verslun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.