Helgarpósturinn - 03.10.1994, Qupperneq 39

MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 1994
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
39
Magnús Pálsson „ Umhverfið er
skúlptúr að því leyti að ég er að
reyna að nálgast eðli tungumáls
og eðli Ijóðs, músík tungumálsins
og talaðs máls, hljómfall og
óljósa merkingu talaðs máls.
Fólk þarfekkert urn-
fram eigin skynj-
uti til að upp-
lifa þessi
verk. “
Fékk ferð til Parísar fyrir póstkortið
„Póstkort sem bókmenntaform" er yfirskrift syningar sem var opn-
uð á laugardaginn í anddyri leikhúss Frú Emilíu í Héðinshúsinu.
Tímaritið Bjartur og frú Emilía gekkst í sumar fyrir samkeppni undir
sömu yfirskrift. Rúmlega fjögur hundruð kort bárust í keppnina,
þar af voru fjörutíu valin til sýningar. Það póstkort sem þótti
bera af öðrum sendi Jón Karl Helgason, sem hefur getið
sér gott orð fyrir ágaeta bókmenntaþætti á rás eitt Ríkis-
útvarpsins. Jón Karl hlýtur að launum ferð til Parísar
ásamt nesti meðan á ferðalaginu stendur.
Um leið og sýningin var opnuð kom út sérhefti af
tímariti Bjarts og Frú Emilíu sem inniheldur öll póst-
kortin fjörutíu sem voru valin til sýningar. ■
septlistin sköpuðu á sjöunda ára-
tugnum. Getur þú útskýrt þessi hug-
tök og þær forsendur sem þú vitinur
útfrá í listþinni?
„Ég finn nú ekki nein bein tengsl
við Flúxus eða Art Povera. Ég tók
út minn þroskaferil samhliða þeim
listamönnum sem kenna sig við
Flúxus og Art Povera en ég geri það
ekki. Það fólk er engu að síður mín
kynslóð. Ég tel mig hinsvegar ekki
til neinna hópa þótt ég hafi stund-
urn unnið með þessu fólki.“
Hverniggetur fólk nálgast verk þín
í Ijósi þess hve efniviðurinn er oft
óvenjulegur?
„Það verður bara að horfa og
hlusta. Það sem ég geri með radd-
skúlptúrunum — en ég kalla þá
„rjóður“ — er að skapa hljóðum-
hverfi sem maður fer inn í, ekki
ósvipað og að standa á gatnamót-
um. Ég bý til þetta umhverfi og býð
áhorfendum að ganga inn í tilbúið
umhverfi sem skapast ekki af tilvilj-
un heldur ákvörðunum mínum.
Umhverfið er skúlptúr að því leyti
að ég er að reyna að nálgast eðli
tungumáls og eðli ljóðs, músík
tungumálsins og talaðs máls,
hljómfall og óljósa merkingu talaðs
máls. Fólk þarf ekkert umfram eig-
in skynjun til að upplifa þessi verk.“
Sá listafarvegur sem þú ketnur úr
var gagnrýnintt á að listin væri gerð
að stofnun eða söluvöru. Er ekki
ákveðin mótsögn falin í að þú skulir
nú sýna verk þíti á Kjarvalsstöðum?
„Jújú, það er ágætis mótsögn,
enda var þetta allt mótsagnakennd
list. Því ber ekki að neita að menn
voru að fara út fýrir stofnanirnar og
gera lítið úr varanleika listarinnar.
Þess vegna er töluvert af verkunum
mínuni horfið og ég er að endur-
gera sum þeirra. Ég er að gera þau
einu sinni aftur og svo hverfa þau
kannski á ný.“
Eru stofnanirnarþá búnar að sigr-
ast á þessari list eða er hún búitt að
sigrast á stofnununum?
„Ég held að það sé hvorugt. Ég
vildi nú gjarnan að listin sigraði
stofnanirnar. Það gerðist hinsvegar
ekki en kannski er það næsta skref.
Ég kæri mig náttúrlega ekkert um
að drepa stofnanirnar en þær
þurftu að breytast og gerðu það.
Síðan náðu þær aftur yfirhöndinni
meira en maður vildi hafa. Nú þarf
kannski listin aftur að kaffæra
stofnanirnar og þá geta þær tekið á
sig eðlilegra form. Þær eru orðnar
allt of sterkar.“B
Jón Karl Helgason sigraði í samkeppni tímaritsins Bjarts og Frú Em-
ilíu og fær að launum ferð til Parísar og nesti meðan á ferðalaginu
stendur.
eftir því. Kristinn er frábær söngv-
ari; hann er litríkur í túlkun og
skemmtilegur. Sömuleiðis er Jónas
hinn ágætasti píanóleikari og trú-
lega einn af okkar bestu undirleik-
urum. Hann hefur fallegan tón og
lék af miklu öryggi með Kristni.
Reyndar má segja að tónlistarflutn-
ingur þeirra hafi verið eins full-
kominn og hægt er að hugsa sér, en
því miður er það ekki nóg. Stund-
um fannst mér ég nefnilega ekki
finna fýrir þeirri dýpt og andagift
sem túlkun Vetrarferðarinnar
óneitanlega krefst. Förumaðurinn í
ljóðinu er að hugleiða líf sitt og vet-
urinn sem umlykur sál hans, en það
verður áheyrandinn að skynja og
jafnvel að upplifa með. Ljóðlínur á
borð við „ég er vanur villigötum,
þær enda líka einhvers staðar...“,
eða „þegar stormar æddu yfir var ég
ekki eins vansæll og nú“ hljómuðu
t.d. innantómt í mínum eyrum og
virtist skorta nægilega sannfær-
ingu. Á hinn bóginn var margt
annað óaðfinnanlegt, eins og t.d.
lögin „Linditréð", „Krákan“, „Tál-
sýn“ og „Vegvísir“, en þá kviknaði
Ijós í vetrarmyrkrinu sem hefur ör-
' ga vermt fleiri hjörtu en mitt.
í þessum ljóðum og ýmsum öðrum
hitti alvörugefnin af einhverjum
ástæðum beint í mark. Ég get því
nokkuð heilshugar óskað Kristni og
Jónasi til hamingju með þessa tón-
leika. Það vantaði stundum herslu-
muninn, en hvað um það. Eins og
gott vín verða þeir vafalaust betri
og betri, og munu væntanlega sýna
það í framtíðinni.
■ „Hina þunglyndislegu Vetrar-
ferð eftir Schubert t fluttiingi
Kristins Sigmundssonar söttgv-
ara og Jónasar Ingimuttdarsonar
píanóleikara skorti einstöku
sinnum ncegilega sannfœrittgu.
Samt voru hér frábærir lista-
mettn áferð. Kannski erþað bara
ekki í eðli þeirra að vera eitthvað
langt niðri...“
Merkileg sýning á
vitlausum stað
ÍSLENSKA EINSÖNGSLAGIÐ
Gerðubergi
íslendingar hafa alltaf verið óþol-
andi söngelskir. Fólk syngur í part-
íum, í rútum, í sturtu og víðar, og
nú hafa þessari áráttu verið gerð
góð skil á sýningu í Gerðubergi sem
var opnuð í gær. Hér er á ferðinni
samansafn mynda, nótnahandrita,
tónleikaplakata, efnisskráa, lang-
spila og fleiri hluta, og er öllu sam-
an ætlað að segja sögu íslenskrar
sönglistar, sérstaklega einsöngslags-
ins, frá þvi um miðja síðustu öld.
Það fyrsta sem maður sér þegar
gengið er inn í Gerðuberg eru
myndir af Karli O. Runólfssyni og
Þórarni Guðmundssyni, en þeir
voru báðir hinir mestu risar á þessu
sviði og höfðu ómæld áhrif á þróun
tónlistar hérlendis. Undir myndun-
um er auðvitað hinn fróðlegasti
skýringartexti og það sama á við
um allar hinar myndirnar, sem eru
af tónskáldum og flytjendum ís-
lenska sönglagsins fram til vorra
daga.
Fróðlegt er að sjá fyrsta lagið sem
birtist á prenti, en það var „Nú svíf-
ur að mér svimi“, eftir óþekktan
höfund að því er ég best veit, og var
það gefið út árið 1873. Einnig eru
áhugaverð eldgömul tónleikaplaköt
með Maríu Markan og Stefáni ís-
landi, íslenska langspilið og einnig
fornfálegur hólkur sem var notaður
til hljóðritunar fyrr á tímum.
Það er ekkert að þessari sýningu
að finna, og á Sigrún Pálsdóttir,
sem er heilinn á bak við hana, mik-
ið lof skilið fýrir framtakið. Það er
þó synd að hún skuli vera í Gerðu-
bergi, sem er óttalega klunnalegt
hús og fráhrindandi. Stemmningin
þar rninnir á leikskóla, og mér
finnst þetta tvennt; leikskólaand-
rúmsloftið og saga íslenska ein-
söngslagsins, einhvern veginn ekki
fara saman. Maður fær ekki á til-
finninguna að þarna sé merkileg
saga skráð á nýjan hátt, heldur er
næstum því eins og myndirnar og
allt hitt komi manni ekki við. Þrátt
fyrir það er sýningin nokkuð sem
engin áhugamanneskja um íslenska
tónlist ætti að láta framhjá sér fara.
Söngnemendur sérstaklega verða
að sjá hana, fyrir þá er það algerlega
nauðsynlegt ef þeir ætla að sjá nám-
ið sitt í víðara samhengi.
• „Stórmerkileg sýning gamalla
nótnahandrita, Ijósmynda, efnis-
skráa, tónleikaplakata og fleiri
hluta sem eiga að segja sögu ts-
lenska einsöngslagsins. Einhvem
veginn á hún þó ekki heima í
Gerðubergi."
Sjónvarp
ffi Ríkissjónvarpið Stöð2

Mamtdagur 3. október
17.50 Táknmálsfrétfir
18.00 Þytur í laufi
18.25 Kevin og vinir hans
18.55 Fréttaskeyti
19.00 Flauel
19.15 Dagsljós
20.00 Fréttir og íþróttir
20.35 Veður
20.40 Vinir
My Good Friend Gamartmyrtda-
flokkur um tvo ellilifeyrisþega
sem stytta sér sturtdir með ým-
iss konar uppátækjum
21.05 Nýr óvinur
Le nouvel ennemi Frönsk heim-
ildamynd í tveimur hlutum þar
sem reynt er að varpa Ijósi á þá
vaxandi ógn sem lýðræðisríkj-
um Vestur-Evrópu stendur af
skipulagðri giæpastarfsemi.
22.00 Leynifélagið
Association de bienfaiteurs
Franskur myndaflokkur, blanda
af ævintýrum og kímni, um
leynifélag sem hefur það að
markmiði að hegna hverjum
þeim er veldur umhverfisspjöll-
um.
23.00 Ellefufréttir
17.05 Nágrannar
17.30 Barnaefni
18.45 Sjónvarpsmarkaðurinn
19.19 19.19
20.15 Eiríkur
20.40 Matreiðslumeistarinn
Gestur Sigurðar L.
Fiaii íkvöld er
Margrét Dóróthea
Sigfúsdóttir. Hún
sýnir hvernig þúa
eigi til gamaidags,
íslenska kæfu,
lambalifrarkæfu og
rúllupylsu.
21.15 Neyðarlínan
22.05 Einn í hreiðrinu
22.30 Hollywoodkonur
23.35 Blikur á lofti
The Sheitering Sky Bandarísk
hjón eru á ferð um Sahara-eyði-
mörkina i Norður-Afríku ásamt
vinum sínum. Þau vonast til að
ferðatagið örvi samband þeirra
en ístað þess leiðir það til ógn-
vekjandi og ófyrirsjáanlegra af-
leiðinga.
Aðalhlutverk: Debra Winger,
John Malkovich, Campbell
Scott. Leikstjóri Bernarndo
Bertoiucci. 1990.
01.40 Dagskrárlok
Þriðjudagur 4. október
17.50 Táknmálsfréttir
18.00 Svona lærum við að
telja
18.25 íslensk börn í London
/ þættinum er rætt við islensk
börn sem búsett eru iLondon,
fylgst er með þeim í skótanum
og heima, og rætt er við for-
eldra þeirra.
18.55 Fréttaskeyti
19.00 Eldhúsið
19.15 Dagsljós
20.00 Fréttir
20.25 Veður
20.30 Almennar
stjórnmálaumræður
Bein útsending frá stefnuræðu
forspetisráðherra og umræðum
um hana á Alþingi. Seinni fréttir
verða þegar útsendingu frá Al-
þingi lýkur.
Dagskrárlok óákveðin.
17.05 Nágrannar
17.30 Barnaefni
18.45 Sjónvarpsmarkaðurinn
19.19 19.19
20.15 Viðtalsþáttur með
Stefáni Jóni Hafstein
20.40 Visasport
21.15 Barnfóstran
21.40 Þorpslöggan
22.30 Lög og regla
23.20 Eddi klippikrumla
Edward Scissorhands Eddi
klippikrumla er sköpunarverk
uppfinningamanns sem Ijáði
honum allt sem góðan mann
má prýða en féll frá áður en
hann hafði lokið við hendurnar,
Eddi erþvimeð flugbeittar og
ískaldar klippur í stað handa en
hjarta hans er hlýtt og gott. Að-
alhlutverk: Johnny Depp, Win-
ona Ftyder og Dianne M/esf.
Leikstjórn Tim Burton. 1990.
Miðvikudagur 5. október
17.50 Táknmálsfréttir
18.15 Spæjaragoggar
18.30 Völundur
18.55 Fréttaskeyti
19.00 Einn - x - tveir
19.15 Dagsljós
19.50 Víkingalottó
20.00 Fréttir
20.35 Veður
20.40 íslandsmótið
í handknattleik
Bein útsending frá seinni hálf-
leik í leik í fyrstu deild karla,
Nissan-deildinni.
21.30 Saltbaróninn
22.25 Skjálist
23.00 Ellefufréttir
23.15 Einn - x - tveir E
23.30 Dagskrárlok
17.05 Nágrannar
17.30 Barnaefni
18.20 Visasport
18.45 Sjónvarps-
markaðurinn
19.19 19.19
19.50 Víkingalottó
20.15 Eiríkur
20.40 Melrose Place
21.35 Stjóri
22.25 Tíska
22.50 Hale og Pace
23.15 Síðasta bióðsugan
The Last Vampire Sherlock
Holmes tekst á við ógnvekjandi
sakamál. Aðalhlutverk: Jeremy
Brett, Edward Hardwicke og
Ray Marsden. Leikstjóri Tim
Sullivan. 1993