Helgarpósturinn - 10.11.1994, Blaðsíða 4

4
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
Bréf til blaðsins
Beðið um
aðgátí
nœrveru sálar
Mikið óskaplega varð ég sorg-
mæddur þegar ég sá forsíðu Morg-
unpóstsins, mánudag. Þar er á for-
síðu mynd af Jennýju Önnu Bald-
ursdóttur. Þar er tilvísun á stórtíð-
indin inni í blaðinu þar sem er enn
mynd af Jennýju svo það fari ekki
fram hjá neinum hvað hér er á ferð-
inni. Það var ekkert fallegt við þessar
„fréttir“ nema myndirnar af Jennýju
Önnu. Að öðru leyti var hér verið að
blása út mál langt umfram stærðar-
mörk þess svo munurinn er hróp-
andi í himininn - á annars vegar
þeim milljónum sem menn eru að
sópa saman og hins vegar þessum
tíðindum. Ef tíðindi skyldi kalla.
Jenný Anna Baldursdóttir hef-
„Jenný Anna Baldurs-
dóttir hefur unnið um
nokkurra ára skeið í
Kvennaathvarfinu.
Hún hefurgefið því af
líkama sínum og sál
langt umfram raun-
verulega getu. Það
bitnar nú á henni
með þeim hœtti að
hún er um sinn á
sjúkrahúsi sem bœtist
ofan á persónulega
erfiðleika. Sú saga
verður ekki sögð hér
því hún á ekki heima í
blaði.(<
ur unnið um nolckurra ára skeið í
Kvennaathvarfinu. Hún hefur gefið
því af líkama sínum og sál langt um-
fram raunverulega getu. Það bitnar
nú á henni með þeim hætti að hún
er um sinn á sjúkrahúsi sem bætist
ofan á persónulega erfiðleika. Sú
saga verður ekki sögð hér því hún á
ekki heima í blaði. Hér er heldur
ekki skrifað orð á blað að biðjast
vægðar fyrir Jennýju Önnu Baldurs-
dóttur, hins vegar má gjarnan hugsa
um Kvennaathvarfið og mikilvæg
verkefni þess sem verða vonandi
ekki fyrir hnjaski. Þessi athugasemd
er skrifuð handa þeim blaðamönn-
um sem ganga um dyr samfélagsins
inn á hvers manns gólf svo að segja.
Hér með eru þeir beðnir um að
huga að því hvert erindi þeirra ber-
ast og beðnir um að sýna aðgát í
nærveru sálar. Alltaf. Alltaf. Undan-
tekningarlaust. Því skaðinn verður
oft ekki bættur.
Ég verð að játa að mér komu í hug
forverar Morgunpóstsins þegar ég sá
þessar myndir af henni Jennýju. Ég
hef tekið eftir því að Páll Magnússon
vill ekki gefa út svoleiðis blað. Ég
óska þess sannarlega að honum tak-
ist ætlunarverk sitt.
Svavar Gestsson
alþingismaður
Sótt að Kvennalistanum með sameiningarhugmyndum
og Sigríður Dúna Kristmundsdóttir komin í hægri-kvennahreyfinguna
Situr nú samráðsfundi með
siálfstæðiskonum í Valhöll
Anna Ólafsdóttir Björnsson
hafnar gagnrýninni um að
Kvennalistinn byggi eingöngu á
kúgun kvenna.
15,9 prósent. Það er mun lægra hlut-
fall en á flestum hinum Norður-
löndunum, en þar eru konur um og
yfir helmingur flestra þingmanna og
ráðherra.
Hvergi erfiðara en hjá
Sjáifstæðisfiokknum
Siv Friðleifsdóttir, bæjarfulltrúi
á Seltjarnarnesi og fyrsti kvenfor-
maður Sambands ungra Framókn-
armanna, hefur ákveðið að berjast
fyrir fyrsta sætinu á lista Framsókn-
arflokksins á Reykjanesi í komandi
prófkjöri. Hún segir nú ríkja pólit-
íska stöðnun í kvennabaráttunni.
Siv segist hafa merkt það á bæjar-
stjórnarkosningunum í vor, en þar
til þá hafa konur verið að auka hlut
sinn í bæjar- og sveitarstjórnum á
Islandi. Bent hefúr verið á að Lands-
amtök framsóknarkvenna hafi verið
mjög öflug samtök undanfarin tíu
ár, en það hafi ekki skilað sér í próf-
kjörunum að undanförnu. Siv segir
hins vegar ekkert útséð með hvort
fleiri konur komist inn á þing hjá
Framsóknarflokknum, þrátt fyrir
orð Ragnheiðar Ástu og Karenar
Erlu. En sú fyrrnefnda hélt því fram
að Framsóknarflokkurinn væri að
verða að „karlamiðjudreifbýlis-
flokki“. „Ég tel konur eiga mikla
möguleika á að komast í fyrsta sætið
á Reykjanesi. Ef það gerist munu
tvær konur leiða listann hjá Fram-
sóknarflokknum, en sú sem þegar
gerir það er Ingibjörg Pálmadóttir
í Vesturlandskjördæmi. Það er
meira en nokkur hinna flokkanna -
fýrir utan Kvennalistann - getur
státað af.“
Siv segir óforsvaranlegt að svo fá-
ar konur sitji á Alþingi. „Það leikur
Kenningin um hringrás kvennabaráttunnarfærenn og afturbyr
undirbáða vængi. Þegar Rauðsokkumar liðu undirlok varsá endir
upphafið að nýrri kvennahreyfingu. íkjötfar nýafstaðins klofnings í
Alþýðuflokknum>, prófkjara og dvínandi fyigis Kvennalistans, vetta
menn því fyrir sér hvort bakslag sé eina ferðina enn komið í kvenna-
baráttuna. Á meðan kviknar neisti með nýjum áherslum hjá ungum
sjáifstæðiskonum sem dr. SigríðurDúna Kristmundsdóttir, fyrrum
þingmaður Kvennalistans, erþegarfarin að starfa með.
„Já, það er rétt, ég hef verið að
starfa að undanförnu með Sjálf-
stæðum konum,“ segir Sigríður
Dúna Kristmundsdóttir, mann-
fræðingur og fyrrum þingkona
Kvennalistans, sem fyrir um það bil
mánuði gerði „hreint“ fyrir sínum
dyrum og sagði sig úr Kvennalistan-
um. I kjölfarið hefúr því verið spáð
úr herbúðum sjálfstæðismanna að
nú sé það bara tímaspursmál hve-
nær hún skrái sig í Sjálfstæðisflokk-
inn. Aðspurð vill Sigríður Dúna lítið
um það segja. „Ég er utan flokka og
mér líkar það ágætlega. Hugmyndir
Sjálfstæðra kvenna falla hins vegar
vel að mínum. Þær eru á móti
mæðrahyggjunni, sem ég er einnig.
Ég hef ævinlega lagt frelsi kvenna til
grundvallar; eða frelsi kvenna til að
velja. Það gera þær einnig.“
Um það bil tvö ár eru síðan ungar
konur í Sjálfstæðisflokknum tóku
sig saman um að vinna að réttinda-
málum kvenna. Upp úr þeim hópi
starfar nú stór hópur sem byggir
hugmyndir sínar á grunni um frelsi
einstaklingsins. En að þeirra dómi
byggja baráttuaðferðir Kvennalist-
ans á „vinstri" hugtakinu að konur
séu kúgaðar. Samkvæmt auglýsing-
um í Morgunblaðinu eru réttinda-
mál karla Sjálfstæðum konum einn-
ig hugleikin.
Eftir mikla vinnu var þann 22.
október svo haldinn eftirminnilegur
fundur á Hótel Borg þar sem af-
rakstur hópsins var kynntur. Sigríð-
ur Dúna segir engan vafa á því að
hreyfingin í Sjálfstæðisflokknum sé
byrjuð að skila sér, en auk sjálfstæð-
isfólks munu margir óflokksbundn-
ir hafa komið á fundinn. Einnig
mun flokksforystan fýlgjast grannt
með og af áhuga.
„Ég var á þessum fundi á Hótel
Borg. Það var eitthvað í loftinu sem
ég hef fúndið fýrir nokkrum sinn-
um áður, þar á meðal þegar stofnun
Kvennalistans var í bígerð. Ég gæti
trúað að þetta væri upphafið á ein-
hverri vakningu.“
Eins og komið hefur fram var það
hinn nýfengni vinstri stimpill
Kvennalistans, í kjölfar borgar-
stjórnarkosninganna í vor, sem
gerði það að verkum að Sigríður
Dúna sagði sig úr flokknum, en hún
var þá þegar byrjuð að starfa með
Sjálfstæðum konum. Að hennar
mati og margra annarra sem MORG-
UNPÓSTURINN ræddi við, telur hún
töluverða þreytu komna í kvenna-
baráttuna. „Það er lífsnauðsynlegt
fýrir kvennabaráttu að umræðan
þróist og endunýi sig. Konur þurfa
að fara að líta á sig sem gerendur
ekki þiggjendur. Við getum ansi
margt!“
Hún segir þrátt fýrir það að eng-
inn vafi leiki á því að það, að félags-
leg staða kvenna og karla sé jöfn, sé
útspiluð plata. „Ójöfnuðurinn er
Sjálfstæðar konur samankomn-
ar á fundi í Valhöll nú í vikunni.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir,
sem starfað hefur með þeim
undanfarna þrjá mánuði, segist
finna þar fyrir sama andrúmsloft-
inu og var þegar Kvennalistinn
var í burðarliðnum.
Siv Friðleifsdóttir segir vanmátt
kvenna í pólitík hafa með inn-
byggða tregðu að gera sem felst í
því að það er mjög erfitt fyrir kon-
ur að fella sitjandi þingmenn.
staðreynd sem við leggjum til
grundvallar. En síðan er bara spurn-
ing með hvaða tækjum við ráðumst
á ójöfnuðinn til þess að breyta hon-
um. Ég held að fórnarlambsafstað-
an, sem Kvennalistinn hefur tileink-
að sér, sé ekki lengur rétta tækið.“
Líkt og fleiri, telur Sigríður Dúna
að kvennabaráttan sé að dreifast;
„Kvennalistinn hefur aldrei haft
einkarétt á kvennabaráttunni. Mín
skoðun er sú að því víðar sem
kvennabaráttan er háð, því betra.“
Konur í kreppu
I nýlegum skoðanakönnunum
kom í ljós að fýlgi Kvennalistans
hefur dalað töluvert. Samkvæmt
könnun Félagsvísindastofnunar er
fylgi Kvennalistans nú 9,2 prósent
en var í september 14,1 prósent.
Anna Ólafsdóttir Björnsson,
þingmaður Kvennalista, bendir hins
vegar á að nú sé listinn með kjör-
fýlgi, en venjan hefúr verið sú að
fýlgið hafi farið upp á milli kosn-
inga. Einhver vildi þó meina að
hluti skýringarinnar væri sú að nú
hefðu kvenréttindakonur til hægri
loks fundið sig. En það er fleira en
fýlgi Kvennalistans sem bendir til
þess að konur eigi undir högg að
sækja í stjórnmálum á Islandi.
Jóhanna Sigurðardóttir sagði
sig sem kunnugt er nýverið úr Al-
þýðuflokknum. Miðað við sömu
könnun Félagsvísindastofnunar
hefur það þó varla orðið henni til
trafala, en frá því í september hefur
hún aukið fylgi sitt um nærri því
helming, eða farið úr 10.1 prósenti í
19.7 prósent. Á meðan mælist AI-
þýðuflokkurinn ekki með nema 5.8
prósent fylgi. En það er þó langsótt
skýring að bendla fylgi Jóhönnu við
kynferði hennar. Þá hefúr hallað
nokkuð á konur úr öðrum flokkum.
Sjálfstæðisflokkurinn missti eina
konu úr öruggu þingsæti í Reykja-
nesi er Salome Þorkelsdóttir féll
úr öðru sæti í neðsta sætið. En bent
hefur verið á, að á móti hefur Sig-
ríður Anna Þórðardóttir færst upp
um eitt sæti. Salome hefúr í senn
viljað kenna kynferði og aldri um.
Einnig vildu framsóknarkonurn-
ar tvær, Karen Erla Erlingsdóttir
og Ásta Ragnheiður Jóhannes-
dóttir, að einhverju leyti kenna kyn-
ferði sínu um að þær náðu ekki til-
teknum sætum í prófkjörinu á
Austurlandi og Reykjavík um síð-
ustu helgi. Þá viðurkenna Alþýðu-
bandalagskonurnar að þær hafi
sofnað á verðinum og ekki beitt
nógu markvissum aðferðum til þess
að auka hlut sinn í flokknum. Sam-
þykkt var ályktun á aðalfúndi Sell-
anna, sem er hreyfing Alþýðu-
bandalagskvenna, þar sem þess er
krafist að Alþýðubandalagið sýni í
reynd þá stefnu flokksins að tryggja
jöfú áhrif karla og kvenna með því
að minnsta kosti annað að tveimur
efstu sætum lista hvers kjördæmis
verði skipað konum.
Hlutur kvenna nú á þingi er 23,8
prósent. Ef frá er talinn Kvennalist-
inn er hlutfall kvenna á Alþingi nú
enginn vafi á því að konur og karlar
eru jafnhæf í einu og öllu. Við verð-
um auðvitað sjálfar að taka okkur
taki. En það virðist einnig eins og
þetta hafi með innbyggða tregðu að
gera sem felst í því að það er mjög
erfitt fýrir konur að fella sitjandi
þingmenn. Það er þó fátt eins erfitt
fyrir konur og að komast í öruggt
sæti á lista Sjálfstæðisflokksins. Þar
hefur kona að auki aldrei verið for-
maður í ungliðahreyfingunni.“
Meiri þörf yfir Kvenna-
listann
Anna Ólafsdóttir Björnsson segir
augljós merki um bakslag innan
flestra flokka sem séu að velja á lista
um þessar mundir. Ekki er langt
síðan svipað bakslag í kvennabarátt-
unni átti sér stað í Svíþjóð. „Konur
brugðust þar hratt við með því að
stofna kvennaflokk. I kjölfarið var
svo vel á málunum tekið að Ingvar
Carlsson, forsætisráðherra Svíð-
þjóðar, hafði á orði að það væri ekki
vandamál að stilla upp ríkisstjórn
með konum. Það væri hins vegar
vandamál að finna hæfa karla. Hér á
landi virðist ekki vera brugðist við.
Það þýðir einfaldlega að þörfin fyrir
lista eins og Kvennalistann er
meiri.“
í gangrýni Sigríðar Dúnu kemur
fram að mceðrahyggjan og kúgunar-
kenningin séu hafðar að Ieiðarljósi i
Kvennalistanu m ?
„Já, það er ríkandi mæðrahyggja í
Kvennalistandum, en þar eru líka
ýmsar aðrar áherslur. Að horfa til
aðstæðna kvenna með börn er alveg
fullgilt baráttumál. Sumum finnst
meira að segja að við ættum að
leggja meira upp úr því að hugsa um
ungu konurnar með börnin. Mér
finnst umræðan um mæðrahyggj-
una afar jákvæð því með henni
kémur í ljós að konur hafa mismun-
andi áherslur í kvennabaráttunni.
Við sinnum þó auðvitað mörgu
öðru, eins og til dæmis launamálum
sem varða 80 til 90 prósent kvenna.
Það eru mörg önnur baráttumál
sem tengast konum enda konur
mjög misjafnar innbyrðis. Við fögn-
um því að fleiri séu að vakna til vit-
undar um kvennabaráttuna og séu
farnir að sinna henni enda fáir gert
það hingað til. En ég bendi á að við
höfum alltaf haft valffelsi kvenna að
markmiði. Ég hafna því gagnrýn-
inni um að við leggjum eingöngu
upp úr kúgunarhugtakinu. Á hinn
bóginn getum við ekki lokað aug-
unum fýrir því að margar konur eru
enn beittar misrétti.“
Sameiningar-
hugmyndir
Landsþing Kvennalistans verður
haldið um næstu helgi og er stefnu-
skrá listans helsta mál á dagskrá.
Það ásamt bónarbréfi Birtingar til
listans gerir það að verkum að kon-
urnar munu verða að taka grund-
vallarspurningar varðandi tilveru
hans til umræðu. Samstarfið í R-
listanum hefur einnig gert það að
verkum að sameiningarhugmyndir
eru nú metnar raunhæfari augum
inni 1 flokknum sem um leið skerpir
á andstæðunum. Enn eru þó margar
konur sem telja að hlutirnir hafi
ekkert breyst síðan stofnað var til
hans fýrir rúmlega tíu árum. „Þessar
sameiningarhugmyndir sem komn-
ar eru frá Alþýðubandalaginu sýna
bara tilvistarkreppu þess. Þetta er
sami hópur ofurróttækra stráka sem
þykist bera hag kvenna fýrir brjósti
sér en er í sama pólitíska leiknum og
aðrir. Ég tel að Alþýðubandalagið
vilji Kvennalistann feigan," sagði
forystukona úr Kvennalistanum
sem í eina tíð var í Alþýðubandalag-
inu. Viðhorf hennar sýnir að sam-
einingarhugmyndir eiga enn langt í
land innan listans. -GK