Helgarpósturinn - 10.11.1994, Blaðsíða 18

18
MORGUNPÓSTURINN VIÐTAL
FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
Ingólfs Margeirssonar
Rotna ekki
þegar ég verð
grafin
Útvarpskonan og rokkfrœðingurinn
Andrea Jónsdóttir í beinni útsendingu
Það þekkja allir röddina; þessa
varfærnu og þýðu útvarpsraust sem
þylur upp nöfn og feril poppara og
hljómsveita í blíðum straumi. Þessi
rödd sem opinberar lexíkonþekk-
ingu á málefnum dægurtónlistar
allra tíma. Það þekkja allir rödd
Andreu Jónsdóttur en hver er
konan bak við röddina?
Einhvern veginn svona var ég bú-
inn að semja inngang að viðtali við
Andreu þar sem ég beið eftir henni
að kvöldlagi á kaffihúsi hér í borg,
þegar hún snaraðist inn, stórstíg og
fimleg í senn í aðskornum, svörtum
buxum; grátt, sítt hárið flaksandi
fyrir Mónu Lísu ásjónunni og lang-
ur marglitur trefill vafinn um háls-
inn.
Skömmu síðar þegar Andrea hef-
ur farið úr þykkum jakkanum og
situr með einfaldan kamparí með
klaka og sítrónu, minnir hún mig
brosandi á að hún sé frá Selfossi:
„Þangað til ég fór í MR. Síðan hef ég
mestan part verið Reykvíkingur.“
Ég spyr hvort hún þekki þá ekki
hina þjóðþekktu Selfyssinga á henn-
ar aldri, Davíð Oddsson og Þor-
stein Pálsson?
- Nei, svarar Andrea hugsi, ég
man ekkert eftir þeim en eldri systir
mín man eftir þeim. Ég lék mér hins
vegar við frænda Þorsteins sem er
mjög líkur honum.“
Þetta er mjög andreulegt svar. Og
hún heldur áfram:
- Selfoss er miklu leiðinlegri
núna en þegar ég var að vaxa úr
grasi, bærinn er búinn að fá svo
leiðinlega stærð, hann er eiginlega
hvorki þorp né borg.
Síðan segir Andrea mér frá gömlu
dögunum á Selfossi þegar staðurinn
var þorp en ekki hálfgerð borg og
hvernig Selfyssingar slógu upp
tjaldborgum í Þórsmörk og fylktu
liði í Þórsmörk um verslunar-
mannahelgar.
- Þá varð til góð aðferð að smygla
víni inn í Þórsmörk, segir Andrea
og brosir við tilhugsunina. Ég vann
þá í mjólkurbúinu og við vinnufé-
lagarnir tókurn rútu á útihátíðina.
Þar voru ungir mjólkurfræðingar
með í för. Þeir höfðu nokkru áður
farið að næturlagi inn í búið klyfj-
aðir vodka- og rósavínsflöskum
sem þeir helltu saman í eina
blöndu. Þennan drykk töppuðu
þeir á niðursuðudósir, lokuðu með
loki og límdu á gömlu Auðhumlu
nrjólkurmiðana. Við fórum með
marga kassa af þessari ágætu mjólk í
Mörkina.
En hvenær skyldi Andrea hafi feng-
ið áhuga á poppi?
- Ég átti eldri bróður sem var vél-
stjóri á millilandaskipi og hann
keypti Elvis-plötur sem ég spilaði á
gamla fóninn hans afa. Síðan komu
Bítlarnir þegar ég var unglingur og
þar með breyttist heimurinn. Vinir
mínur spiluðu í Mánum á Selfossi.
Ég skrifaði oft upp enska texta. af
plötum handa þeim. Textarnir
vildu oft brenglast til
og ég skáldaðibara í
gotin. Það gerði
reyndar ekkert til,
strákarnir voru
ennþá verri en ég - það er
að segja í enskunni. Óli Bachmann
var frægur fyrir að syngja alltaf vit-
lausa ensku. Þegar Mánar tóku lag
Equals „Viva Bobby Joe“ þá söng
Óli: „Ríða bak við hól.“ Seinna varð
Óli reyndar frægur fyrir að syngja
með Logum frá Vestmannaeyjum
og gerði sig ódauðlegan með söng
sínum í laginu „Minning um
mann.“ En þá söng hann ekki á
ensku reyndar.
En fannst sveitapíunni Andreu
ekki stórkostleg tilbreyting að kom-
ast úr mjólkurbúinu og hreiðra um
sig í MR og stunda alvöru dansleiki
í höfuðborginni?
- Nei, mér fannst aldrei gaman á
böllum í Reykjavík. Ég var vön
frelsinu á sveitaböllunum. Þar gat
maður valsað út og inn. í Reykjavík
þurfti maður að hanga í biðröðum
meðan norðangarrinn blés undir
þröngt pilsið. Það var betra á sveita-
böllunum. Svo elti ég Trúbrot og
Hljóma út um allt.
- Varstu kannski grúpí?
- Jaaaa...Ég svaf aldrei hjá nein-
um í Trúbroti eða Hljómum. Hins
vegar eignaðist ég síðar dóttur með
Labba í Mánurn, segir Andrea og
brosir sínu ljúfa brosi.
Eftir stúdentspróf ílendist Andrea
ekki lengi á Islandi. Hún fór til höf-
uðborgar poppsins, Lundúna.
- Ætli það hafi ekki verið 1970,
segir Andrea hugsi. Ég varð svo fræg
að sitja við hliðina á Jimmy Page
og Robert Plant í flugvélinni en
strákarnir í Led Zeppelin voru að
koma ffá tónleikaferð á Islandi.
Þeir töluðu fiálglega
um móttökurnar;
það hefði ekki verið
neitt lát á konum og
Vini. Ég var hins vegar svo feimin
að ég þorði varla að spyrja þá neins.
Andrea gerðist herbergisþerna á
hóteli í grennd við Piccadilly.
- Ég fékk 30 pund á mánuði, frítt
húsnæði og frían mat sem reyndar
tók mánuð að venjast. Þetta voru
þrælabúðir. En ég gat fylgst vel með
poppinu, fór á klúbba og fría tón-
íeika í Hyde Park. Þar sá ég til dæm-
is Pink Floyd og Eric Burdon (Ani-
mals).
Englandsdvölin entist þó ekki
nema fram á haust. Þá hélt Andrea
heim á nýjan leik og fór að vinna í
kaupfélaginu á Selfossi en skolaði á
endanum inn í Háskóla íslands.
- Ég fór í ensku, segir Andrea og
horfir á mig kímnum, blíðum aug-
um sínum undan gráu faxinu.
Enskudeildin var þá til húsa á
Tjarnargötu. Það var skemmtileg
deild með fullt af ungum kennur-
um frá Bretlandi. Þarna var fínt
samkvæmislíf en minna tekið af
prófum. Svo var það um vorið 1973
að þáverandi ritstjóri Þjóðviljans,
Svavar Gestsson, hringdi í mig og
bauð mér tímabundið starf sem
prófarkalesari. Þá var íslenski prent-
miðlaheimurinn að fara úr blý-
prentinu yfir í offset og prófarkales-
ari Þjóðviljans, Elías IVIar rithöf-
undur, var farinn að iæra hina nýju
tækni yfir í Blaðprent upp í Síðu-
múla. Ég átti sem sagt að leysa hann
af í fjörbrotum blýsins, sem ég og
gerði og náði þar með í skottið á
hinni deyjandi blýprentun. Það leið
hins vegar ekki á löngu áður en ég
var búin að taka við poppsíðunni á
Þjóðviljanum og þar með var fram-
tíð mín ráðin sem prófarkalesari og
poppskríbent. Er þetta annars ævi-
saga? Við eigum að minnsta kosti 20
ár eftir.
Egá kveð að hætta við ævisagnagerð
Andreu Jónsdóttur og spyr um
poppið: Hver er besti áratugur
poppsins? Var það ekki sjöundi ára-
tugurinn?
Andrea veltir vöngum.
- Popp sjöunda áratugarins hafði
náttúrlega þennan ferskleika og
spilagleði sem síðar var eyðikigt af
peningamönnum. SakleVSlO
er Körfið í dag. Nú
koma hrægammarnir
strax stökkvandi ef
þeir heyra hæfileika-
fólk. Og það er erfitt
að halda gómmunum
frá . Annars er ég ekki föst í ein-
hverjum kynslóðum poppsins. Þeir
af pönkkynslóðinni finnst örugg-
lega þeir hafi upplifað bestu tónlist-
ina.
- Diskókynslóðin var þó vitavon-
laus?
Andrea hlær og viðurkennir að
hún hafi aldrei verið veik fyrir John
Travolta og diskóglimmerliðinu.
- Fyrst núna er lifandi tónlist að
koma aftur, segir hún svo.
En hvað með íslenskar hljóm-
sveitir?
- Stuðmenn eru tvímælalaust
besta hljómsveit sem Islendingar
hafa átt, fullyrðir Andrea. Það er til
dæmis alveg ótrúlegt að ekki sé búið
að gefa út myndband af þeim á tón-
leikum. Þeir eru meðal fárra Jtljóm-
sveita í heiminum sem voru betri á
sviði en á plötum. Trúbrot á Lifun-
ar-tímanum var líka frábær hljóm-
sveit - og ég vona að Jet Black Joe
haldi darnpi og komist enn lengra.
Þjónninn kemur að borðinu og
ég panta ■ bolla af kappósjínó en
Ándrea biður um annan einfaldan
kamparí enda glasið löngu tómt og
hún búin með sítrónusneiðina fyri r
löngu.
- Ég ét alltaf sítrónusneiðina, seg-
ir hún afsakandi, ég byrjaði á þessu
þegar ég gekk með Laufeyju (sem
er tvítug í dag). Ég ét börkinn og allt
rotvarnarefnið og skordýraeitrið
með. Ég rotna ekki þegar ég verð
grafm. Hvar vorum við stödd?
Ég spyr um útvarpsferilinn.
- Ég byrjaði reyndar með Pétri
Steingrímssyni 1971 eða ‘ji í þætt-
inum „Á nótum æskunnar." Ástæð-
an var sú að Dóra Ingvadóttir, sem
sá um þáttinn með Pétri, hætti og
Pétur vantaði kvenmannsrödd. Það
var Haukur Ingibergsson sem
benti á mig en hann lék þá í Hljóm-
sveit Þorsteins Guðmundssonar á
Selfossi, sem var nú annars aldrei
kölluð annað en „Hljómsveit Steina
spil“.
- Hvernig fannst þér að koma
fyrst fram í útvarpi?
- Ég var nú dálítið feimin, en
fannst það svo sem ekkert sérstakt
mál... En það er vegna þess að ég
hugsa aldrei fyrr en eftir á,
Áfram með útvarpsferilinn:
Andrea byrjaði á Rás 2 snemma árs
1984 og sýndi strax yfirburðarþekk-
ingu á poppinu. Hún varð fljótlega
eins konar alfræðiorðabók popps-
ins.
- Ég hefði átt að verða kennari í
mannkynssögu, segir Andrea ró-
lega. Ég hef alltaf haft gaman af
fólki. Ég veit ekkert um tónlist
fræðilega séð. Ég hef bara áhuga á
fólki. Eg hef áhuga á ættfræði og
mannfræði poppsins. Það hefur
alltaf verið talað um popp sem ung-
lingatónlist. Auðvitað er poppið
engin sérstök unglingatónlist. Popp
og rokk eru hluti af listinni. Mér
finnst alltof mikil tilgerð og upp-
hafning í kringum listgreinar. Það
er ekkert ómerkilegra fólk í poppi
og rokki en í klassíkinni. Það hefur
oft verið sagt að poppið og rokkið sé
einnota vegna þess að endurnýjun-
arkrafan sé sífelld. Það er rétt að
vissu leyti en um leið býr sú krafa til
spennu sem gerir popp og rokk sér-
staka tónlist. Elton John sagði einu
sinni að það skemmtilegasta við
poppið væri einmitt það að mörg-
um fyndist það ómerkilegt og algjör
haugamatur. Alla vega var þetta
mjög flott setning á ensku, flissar
Andrea.
Andrea segir mér að fýrsti þáttur-
inn sinn á Rás 2 hafi verið um „kell-
ingar í dægurtónlist".
- Þátturinn hét „Úr kvennabúr-
inu“, segir Andrea. Ástæðan var
ekki eintóm kvenremba. Þegar Rás-
in byrjaði voru allir með þætti um
hinar ýmsu tónlistartegundir, og
þegar ég sótti um, stakk ég upp á
kvennarokki og fékk vinnu út á það.
Og nú verður Andreu tíðrætt um
Grýlurnar sem hún kynntist per-
sónulega á hinum stutta ferli hljóm-
sveitarinnar.
- Ég kynntist Röggu Gísla þegar
hún söng í Brimkló. Við hittumst í
partýi þar sem við stóðum báðar
upp á endann með glas í hendi og
með álíka asnalega klippingu.
Skömmu eftir að hún stofnaði Grýl-
urnar bauð hún mér á æfingu hjá
þeim og ég fékk að íylgjast með
hvernig þessi hljómsveit tók risa-
stökk á skömmum tíma.
- Varstu kannski grúpí hjá Grýl-
unum?
Andrea hlær hjartanlega.
- Ég stend ekki undir því
nafni.-.skaði að geta ekki státað sig
af því nú... bætir hún við dreymin á
svip.
Én finnst Andreu Grýlurnar hafa
verið besta kvennagrúppa á íslandi?
- Ekki bara kvennagrúppa, segir
Andrea og undirstrikar orðin. Grýl-
urnar voru ein besta grúppa sem
uppi hefur verið á Islandi og í hópi
fárra frumlegra. Þær voru töff og
skemmtilegar. Það var synd að þær
hættu effir bara tvö ár. Ég spila oft
plöturnar þeirra aftur og aftur, tíu
árunr síðar, og það er meira en ég
get sagt um margar plötur.
Úr poppi í íþróttir: Það vita fæstir
að Andrea er fyrrum sunddrottn-
ing. Ferillinn er stuttur og hófst
1960 þegar Andrea var 11 ára.
- Þá opnaði sundlaugin á Sel-
fossi, segir hún. Ég var ósynd en
þetta var spennandi og skemmtilegt
og ég var búin að taka 200 metrana
áður en ég lærði að synda. Ég var
drifin í sunddeild ungmennafélags-
ins og var fljót að læra. Mitt aðal-
sund var skriðsund og var reyndar
fyrst af stelpunum að læra flugsund.
Ég var hins vegar alltaf vond í
bringusundi enda er það bara fyrir
froska og útskeift fólk. Ferillinn
endaði þegar ég fór í MR í Reykja-
vík. Afrekin voru svo sem ekki stór-
kostleg; ég var telpnameistari í bak-
sundi og einhvern tímann vann
kvennasveitin á Selfossi íslands-
meistaratitilinn í boðsundi.
En skyldi Andrea vera mikil
sundkona í dag?
- Ég fer ekki reglulega í sund en
fæ stundum ákafa sunddeilu í stutt-
an tíma. Þá syndi ég skriðsund og
reyndi flugsundið sem endar und-
antekingarlaust með sinadrætti,
segir Andrea með hógværð.
Andren er ekki á förum frá Ríkisút-
varpinu.
- Ég er alltaf þar sem peningarnir
eru, segir hún brosandi, fyrst hjá
Þjóðviljanum, síðan hjá ríkinu. Svo
er ég ekkert eftirsótt hjá öðrum
stöðvum og hef svo sem ekki áhuga
á þeim. Það er nefnilega ekkl
nægt að gera goða
þætti nema að hafa
gott plötusaffr, með
gömhioenýmefm,
ogpað er iyrir hendi
1 Ríkisútvarpinu.
Aðalatriðið er
nefnilega efnið, ekki
þáttastjórnendur, segir
Andrea Jónsdóttir sem hefur ávallt
fylgt þessari skoðun sinni og sett
þekkingu sína og tónlist í forgrunn
en sjálfa persónuna í bakgrunninn.
Eins og hin lága, hógværa rödd
hennar ber best vitni urn.