Helgarpósturinn - 10.11.1994, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
15
Jón Viðar Guðmunds
son „Það kom upp hjá
mér tímabil þar sem ég
vissi ekki hvort ég væri
hommi eða „bisexual"
eða hvað. Það er mjög
algengt að lenda í slíkri
óvissu með kynhneigð
sína ef maður hefur verið
misnotaður kynferðis-
Jón Viðar Guðmundsson
er talsmaður samtaka
karla sem orðið hafa fyrir
kynferðislegri misnotkun
í æsku.
islegri misnotkun og eru sjálfir farn-
ir að misnota aðra kynferðislega. Þá
eru þeir oft að reyna að réttlæta for-
tíðina fyrir sér vegna þess að þeir
voru skemmdir í æsku og þekkja
ekkert annað. Þannig að það er mjög
erfitt fyrir karlmann að vinna svona
vinnu með konu. Við erum ekki
eins, tilfinningalega, og þær en það
kerfi sem við vinnum eftir er ekki
ósvipað 12 spora kerfi AA samtak-
anna.“
Hefur þú talað við manninn sem
misnotaði þig eftir að þú fórst að
vinna íþínutn málum?
„Nei ég hef ekkert við hann að
tala. Hann er náttúrlega sjúkur en ég
hef fyrirgefið honum. Það fylgir
þessu ofsaleg reiði og sú spurnig hef-
ur oft komið upp í huga mér af
hverju hann gerði mér þetta. Ég
hugsa stundum til þess að fram-
koma mín gagnvart mínum nán-
ustu hefði getað verið betri því þetta
bitnaði mest á þeim sem mér fannst
vænst um. Ég hef unnið mikið til að
bæta þau samskipti undanfarið ár
og það er ekkert hægt að líkja því
saman við hvernig þau eru í dag,
enda eyði ég um 10 tímum á viku
bara í að vinna með sjálfan mig.“
Jón segir vímuefnaneyslu algeng-
an fylgifisk kynferðislegrar misnotk-
unar. „Menn brynja sig oft fyrir
þessu með vimugjöftim og setja upp
grímu,“ segir hann. „Ég var til dæm-
is mjög góður í þessu. Ég átti stóran
kunningjahóp en enga vini því ég
treysti engum og ef einhver komst of
nálægt mér þá lét ég mig hverfa. Ég
var mikið úti á lífinu og snillingur í
að láta allt líta vel út á yfirborðinu
þótt ég væri alveg í klessu innra með
mér.
Annað atriði, sem er kannski ein-
kennandi fyrir hvernig ég var, er að
ég á tvær sambúðir að baki og báðar
konurnar spurðu mig einhverju
sinni hvort ég væri hommi. Það sýn-
ir best hvað maðúr var skemmdur
og vandamálið var djúpstætt.“
Jón segir að engar kannanir hafi
verið gerðar hérlendis á tíðni kyn-
ferðislegrar misnotkunar á karl-
mönnum. I Bandaríkjunum hafi
hins vegar farið fram einhverjar at-
huganir en niðurstöðurnar séu vart
marktækar því þær sveiflist á bilinu
3 prósent til 30 prósent svarenda.
Stráið er enn sem komið er rekið
af sjálfboðaliðum sem eru í fullu
starfi annars staðar en samtökin
hafa einnig sálfræðing sér til full-
tingis. Þegar hefur verið komið á
laggirnar sjálfshjálparhópi þar sem
þátttakendur deila reynslu sinni,
styrk og vonum eftir að hafa fengið
perónulegt viðtal frá leiðbeinanda
samtakanna og hugmyndin er að
fjölga þessum hópum á næstunni.
Jón segir þátttakendur vera karl-
menn á öllum aldri en börnum og
unglingum sem eru yngri en 15 ára
sé vísað til Stígamóta enn sem kom-
ið er. Hann teiur næsta ómögulegt
að reka samtökin áfram án fjár-
stuðnings einstaklinga og yfirvalda
og vonar að í framtíðinni muni
verða eitt og hálft stöðugildi á veg-
um samtakanna.
„Við erum með símatíma á milli
kl. 19.00 og 21.00 á mánudögum og
fimmtudögum í síma 621400 en
símsvara á öðrum tímum. Þetta eru
bara svo viðkvæm mál að fólk þorir
ekki að tala inn á símsvarann," segir
hann. Samtökin hafa leitað til borg-
aryfirvalda eftir fjárhagslegum
stuðningi og verður það erindi
væntanlega afgreitt um leið og fjár-
hagsáætlun þeirra liggur fyrir.
Stráið hyggur á mikið kynningar-
starf á næstunni og vonir standa til
að þegar fram í sækir muni samtök-
in einnig beita sér fyrir forvarnar-
starfi í skólum. -LAE
bara
eftirað
gangaí
sjóinnC(
Stráið er heiti á nýstofnuðum fé-
lagsskap karla sem orðið hafa fyrir
kynferðislegri misnotkun í æsku en
talsmaður þeirra er Jón Viðar Guð-
mundsson. Hann leitaði til Stíga-
móta, samtaka kvenna gegn kyn-
ferðislegu ofbeldi, fyrir um ári síðan
en þá var hann á barmi örvæntingar
og „átti bara effir að ganga í sjóinn,"
eins og hann orðar það.
„Ég var 11 ára þegar ég varð fyrir
kynferðislegri misnotkun af karl-
manni á þrítugsaldri sem bjó í hverf-
inu, en hann var að mörgu leyti fyr-
irmynd okkar krakkanna sem þar
bjuggu,“ segir hann.
„Ég man ekki nákvæmlega hvern-
ig þetta bar að en mjög off eiga
óbeinar fyrirmyndir hlut að máli og
þær vinna sér inn traust þolandans.
Vinátta okkar þróaðist um tíma og
ég fór að fara á rúntinn með honum.
Það endaði með því að hann fór
með mig út á Álfíanes og þar átti
þetta sér stað. Þetta gerðist nokkrum
sinnum og hann lét mig hafa munn-
mök við sig og þar fram eftir götun-
um. Hann lét mig alltaf fá pening á
effir og það gaf mér þau skilaboð að
ég ætti að þegja yfir þessu.“
Jón segir algengt að kringum-
stæður kynferðislegrar misnotkunar
séu í þessum dúr og gerandinn geti
verið hver sem er sem vinnur sér inn
traust barnsins eða unglingsins sem
á í hlut.
„Gerendur eru oft frændur, stjúp-
feður eða bræður fórnarlambsins en
ekki endilega gamlir og subbulegir
karlar eins og oft virðist vera haldið
úti í þjóðfélaginu," segir hann. „Sá
misskilningur er einnig algengur að
þolendum kynferðislegrar misnotk-
unar sé alltaf nauðgað. Það þarf ekk-
ert endilega að vera. Þetta getur al-
veg eins verið káf, andleg kúgun,
munnmök, sjálfsfróun og ýmislegt
annað. Það er þó í raun sama sem
nauðgun því það hefur enginn leyfi
til að fara inn á það yfirráðasvæði
sem líkami manns er.“
Hélt éq værí
hommi
Hvernig upplifðir þú
þetta, tilfmningalega, á meðan á
þessu stóð?
„Það er mjög erfitt að svara því
vegna þess að það er varla hægt að
setja sig í þau spor aftur. Krakkar
upplifa kynferðislega misnotkun oft
sem spennandi leik og hafa ekki
dómgreind til annars. Ég þekki til
þolenda sem eru kannski allt að 18
ára gamlir og í mörgum tilfellum er
þar einnig andlegt ofbeldi á ferðinni.
Ef maður lendir í kynferðislegri
misnotkun hefur það áhrif á alit líf
manns, sérstaklega sjálfsvirðinguna,
og manni finnst maður vera mjög
ómerkilegur pappír. Þetta er mis-
jafnt hjá fólki en flestir verða fyrir
varanlegum tilfinningalegum skaða,
lokast og eiga erfitt með að treysta
öðrum og sýna væntumþykju. Það
verður til dæmis mjög þungbært að
taka utan um fólk og tjá ást sína,
hvort sem það er í samböndum eða
út á við. Menn verða oft kynferðis-
lega brenglaðir og það kom til dæm-
is upp hjá mér tímabi! þar sem ég
vissi ekki hvort ég væri hommi, bi-
sexual eða hvað. Það er mjög algengt
að lenda í slíkri óvissu með kyn-
hneigð sína en ég tel ekki að sam-
kynhneigð eða tvíkynhneigð sé al-
gengari hjá okkur en öðrum. Sumir
balda aftur á móti að þeir séu að
verða geðveikir og einangra sig eða
fremja sjálfsmorð.“
Fórstu strax að upplifa afleiðingar
þessarar reynslu svona?
„Ég skynjaði þetta náttúrlega ekki
strax á þennan bátt en þegar ég lít til
baka sé ég að þessar tilfinningalegu
breytingar fóru að skjóta upp kollin-
um strax eftir atburðinn. Það tók
mig 15 ár að gera mér grein fyrir
þessu og átta mig á að eitthvað
meira en lítið væri að hjá mér. Þá
loksins fór ég að tengja þetta en áður
hafði ég reynt að gleýma þessu.“
Að sögn Jóns hefur hann haft
spurnir af fólki sem er að uppgötva,
allt að 30 árum eftir að það varð fyr-
ir kynferðislegri misnotkun, hversu
mikil áhrif það hefur haft á líf þess
og samskipti við annað fólk.
„Maður er alla ævi að vinna úr
þessu en það sem ég hef fram yfir
marga aðra er að ég er búinn að
sætta mig við þetta og veit ástæðuna
fyrir vandamálum mínum,“ segir
hann. „Það er mikill áfangi að gera
sér grein fýrir því. Ég hef notið áð-
stoðar hjá Stígamótum í rúmt ár og
konurnar þar hafa reynst mér of-
boðslega vel. Ég væri ekki áð reyna
að koma fótunum undir Stráið ef ég
hefði ekki orðið aðnjótandi þeirrar
hjálpar sem þær veittu mér. Það er
mikil þörf á þessum samtökum en
þessi mál eru ennþá viðkvæmari fyr-
ir karla en konur. Siðferðið segir
okkur að við megum ekki sýna til-
finningar okkar og hina viðkvæmari
hlið, en sem betur fer er þetta að
breytast. í dag þykir ekkert tiltöku-
mál að leita til sálfræðings en áður
urðu þeir sem þurftu á slíkri þjón-
ustu að halda að ganga með veggj-
um.“
Vímuefnaneysla og
kynferðisleg misnotkun
Heldur þú að þú komist einhvern
tíma yfir þá kynferðislegu misnotkun
sem þú 'varðst fyrir?
„Ég ger: það örugglega því annars
gæti ég ekkert verið að standa í
þessu. Hins vegar á maður eftir að
vinna mikið í sér og maður er alla
ævi að læra og þroskast."
Af hverju eruð þið að stofna sér
samtök fyrir karla? Gátuð þið ekki
unnið að ykkar málum innatt veggja
hjá Stígamótum?
„Það er hægt að vissu marki en í
flestum tilvikum er gerandinn karl-
maður. Það koma líka til okkar
menn sem hafa orðið fýrir kynferð-
iðtal við Layfeyju Jakobsdóttur
um aðstöðuna í íbúðum aldraðra
við Lindargötu vakti nokkra athygli
og hafa margir aldraðir hringt inn
út af því. Það stendur upp úr vegna
viðtala við þetta fólk, að það er
mjög hrætt við að koma fram og
segja frá. Það telur að Laufeyju sé
óhætt þar sem hún sé sloppin út!
Þetta hlýtur að vera nokkurt
áhyggjuefni þeim sem halda þarna
um stjórnvölinn, sérstaklega í Ijósi
þess að nú verður líklega áframhald
á þessum byggingum þar sem verk-
takafyrirtækið Gunnar og Gylfi hef-
ur fengið vilyrði fýrir 70 íbúða húsi
uggandi vegna hugmynda hjá ráða-
mönnum borgarinnar um að spara
sér lofaða skólabyggingu í Vestur-
bænum. Fyrirsjánlegt er að það þarf
að stækka skólarými í Vesturbæn-
um verulega en ekki er Ijóst hvernig
það verður gert. Á fundi pólitíkusa
og skólamanna á mánudaginn var
vöknuðu umræður um að Granda-
skóli yrði gerður að 700 barna
skóla. Yrði þar um að ræða
heilstæðan skóla sem hefði 1. til 10.
bekk innanborðs. Ef þetta yrði
horfa margir til þess með skelfingu
því þarna yrði um mjög stóran
skóla að ræða. Þetta mun vera enn
eitt málið sem R- listinn og Ingi-
BJÖRG SÓLRÚN GfSLADÓTTIR er
bakka með vegna slæmrar fjárhags
stöðu. Hefur Árni Þór Sigurðss
formaður skólamálaráðs, verið
sendur út af örkinni til að kanna
viðbrögð fólks...
.A.thygli vekur hve yfirlýsingaglað-
ir fallistar úr prófkjörum og vali
uppstillinganefnda eru. Hafa þeir
gjarnan á orði að þeir séu bara farn-
ir út úr viðkomandi flokki. Þetta
hefur mátt heyra úr Framsóknar-
flokknum þar sem Ásta Ragnheið-
UR JÓHANNESDÓTTIR, HELGI PÉTURS-
SON og Karen Erla Erlingsdóttir
hafa öll sagst vera hætt. Segja menn
að þetta sé Jóhönnu Sigurdardótt-
ur að kenna þar sem margur von-
biðillinn hugsar gott til glóðarinnar
að detta þar inn á lista. Það sé minni
áhætta en áður að loka dyrum því
nóg sé af opnum dyrum nú...
oœSSSBSiaeSii