Helgarpósturinn - 10.11.1994, Blaðsíða 26

26
MORGUNPÓSTURINN MANNLÍF
FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994:
Við mælum meö
með
Hannesi
Ásgerði Búadóttur
er sýnir úrval verka sinna i Lista-
safni Islands. „Heilsteyptasta og
þokkafyllsta sýning á klassiskri
abstraktlist, sem hér hefur sést í
langan tíma. “
Opnanir
Anna Sigríður Sigurjónsdóttir
myndhöggvari opnar sýningu í
Gerðarsafni, Listasafni Kópavogs á
laugardag. Hún sýnir myndverk
unnin úr íslensku grjóti og stáli.
Ingimar Ólafsson Waage, sem
numið hefur í Lyons í Frakklandi,
opnar sýningu á eigin málverkum
og teikningum í Gallerí Greip á
laugardag.
Aðrar sýningar
Bjarni H. Þórarinsson
i Nýlistasafninu.
Erró á Kjarvalsstöðum.
Hringur Jóhannesson
í Listasafni ASÍ og í Gallerí Fold
Laugavegi.
Salon ‘94 lýkur á Akureyri um
helgina.
Steingrímur Eyfjörð og Torfi
Franz ásamt Ástu og Möggu sýna
ævintýri Silfurskottumannsins á
Kaffi list.
Birgir Snæbjörn Birgisson
sýnir í Listhúsinu Þingi, Akureyri
Árni Sigurðsson
ÍListasafni Akureyrar.
Bjarni Hinriksson sýnir teikni-
myndir í Gallerí Greip. Lýkur á
morgun.
Alda Ármanna Sveinsdóttir
sýnir í Sparisjóði Garðabæjar.
Elísabet Jökulsdóttir
sýnir á Mokka.
Kristján Steingrimur Jónsson
enn í gallerí Birgis Andréssonar.
Samsýning fjögurra lista-
kvenna i Gallerí Art-hún.
íslenska einsöngslagið
i Gerðubergi.
Ásgeir Lárusson
i Galleri einn einn.
Höskuldur Harrý Gylfason
sýnir dúkristur í Gallerí Úmbru.
Ólöf Nordal
sýnir sjálfsmyndir í Gerðubergi.
Þorgerður Hlöðversdóttir
sýnir pappirsmyndverk i Stöðla-
koti.
Erling Klingenberg er gestur í
setustofu Nýlistasafnsins.
Samýning sjö listamanna
i Hafnarborg.
Ástriður H. Andersen sýnir mál-
verk i Menningarstofnun Banda-
ríkjanna.
Lyktsterkur eiginmaður
Ég veit varla hvernig ég að koma
orðum að því sem mér liggur á
hjarta. En ef ég reyni að segja það
beint út þá hljómar það einhvern
veginn svona: Mér finnst fýla af
manninum mínum. Hann lyktar
hreint og beint illa. Þegar við kynnt-
umst fyrst þá fannst mér sérkenni-
leg lykt af honum en alls ekki vond.
ÞettajraijTansJ^kb&ðan^giftumjhð^
okkur og eignuðumst börn. Ein-
hvern tímann á leiðinni þá varð lykt-
in af honum verri. Ef til vill vegna
þess að hugur minn til hans breytt-
ist. Hann var ekki lengur ungi mað-
urinn sem ég varð ástfangin af, ekki
elskhuginn sem ég þráði, ekki félag-
inn sem ég gat eytt öllum mínum
tima með. Hann varð að manninum
^semj^omjieim^úrvinm
með mér borði og sæng. En ef til vill
hefur hann bara breytt mataræðinu
og er farinn að lykta öðruvísi. Ég
veit það ekki, svei mér þá, en ég
velti þessu mikið fyrir mér. Get ég
þefað af manninum mínum og vitað
hversu heitt ég elska hann? Á ég að
skilja við manninn minn vegna þess
að hann lyktar illa?
Húsmóðir í Hlíðunum
Einhverju sinni lýsti maður því að
vera ástfanginn þannig að þá þætti
manni jafnvel prumpufýlan af elsk-
unni sinni góð. Það er rétt, en að-
eins fyrst þegar fólk er mjög ást-
fangið. Þegar fram liða stundir verð-
ur prumpufýla bara prumpufýla.
Það sem þú þarf að gera er að
ákveða þig hvort þú viljir eyða meiri
tíma með þessum manni og þessari
lykt. Hvort þú fannst þessa lykt áð-
^un^ðajTvortJiúijeMT^j^skigtii^ekiú
meginmáli
Aðalatriði
er hvort
in er sterkari
en ástin.
verður að gera
upp á milli.
Fjóla
Skrifiö fru Fjólu:
Utanáskriftin er: Frú Fjóla
Vesturgötu 2, 101 Reykjavík
Viðmælandi minn í þetta skiptið er
maður er matreiðir á meistaralegan
hátt en má ekki kalla sig matreiðslu-
meistara. Orsök þess er sú að hann
er sjálflærður en ekki skólagenginn í
fagi sínu. Þetta er
Rúnar Marvins-
son. Veitingahús hans, Við
Tjörnina, hefur hlotið alþjóðiegar við-
urkenningar og þykir erlendis eitt
besta veitingahús í Noröur-Evrópu.
Rúnar hefur ávallt þótt ákaflega frum-
legur í hráefnisvali, svo ekki sé meira
sagt, og sagt er að það sé ekkert sem
hann geti ekki búið til mat úr, sem
finnst í hafinu.
Ég mælti mér mót við Rúnar niðri
við Tjörn síðdegis í nóvember. Sólin
hafði gefist upp þann daginn í sinni
daglegu baráttu við hina norðlægu
skýjabakka og var búin að vera í fel-
um allan daginn. Þar að auki var farið
að rökkva og værð að skríða yfir höf-
uðborgina. Ég gekk áleiðis að öldnu
húsi sem hýsir veitingastaðinn uppi á
annarri hæð í Templarasundinu. Það
er gömul hefð fyrir veitingarekstri í
þessum húsakynnum. Þarna var rekin
veitingastofa í ein 35 ár í kringum síð-
ustu aldamót. Lögðu þá þingmenn
það í vana sinn að snæða þar í há-
deginu og þá við langborð eitt er við
enda sat frúin sem rak stofu þessa.
Hafði hún einar átta stúlkur í læri og
létu þingmenn jafnt sem aðrir vel af
þjónustu þessari.
í dag láta þingmenn enn vel af
þjónustunni og hafa þeir lagt undir sig
herbergi eitt er hefur verið nefnt „pól-
itíska herbergið". Þar hittast þeir yfir
fiskréttum Rúnars til að ákveða þjóð-
málin og skrafa um daginn og veginn.
Staðurinn er heimilislegur með af-
brigðum og maðurinn á bak við stað-
inn er ekki síður viðkunnanlegur. Rún-
ar er einn af þessum mönnum sem
manni finnst að sé að fara að skella
upp úr, það er kímni og spaug í aug-
um hans. Við tyllum okkur i koníaks-
stofunni og fáum okkur kaffibolla.
Nú var staðurinn nefndur sem
einn af fimm bestu stöðum á
Norðurtöndum af víðlesnu, amer-
ísku tímariti á sviði ferðamála.
Hvaða þýðingu hafði það fyrir þig
og hvernig varð þér um?
„Ég tók það nú bara með ákveðn-
um fyrirvara, þetta var bara einhver
ein kona og ekki einhver fagleg kosn-
ing, en vissulega hefur maður oft
heyrt þetta og oftar en einu sinni. Það
var haft eftir konu erlendis, á þingi
neytendasamtakanna síðastliðinn
vetur, að þetta væri það besta sem
hún hefði komist í. Ég veit það alveg
að þetta er góður veitingastaður og er
örugglega nokkuð sérstakur. Því að
hér er ekki farið eftir troðnum slóðum,
þetta er ekki eitthvað eftir bókinni. Við
förum bara eftir okkar kenjum og
vinnum þetta alit öðruvísi en á öðrum
stöðum. Þetta er svosem miklu dýrari
matreiðsla. Við vitum þetta sem erum
orðnir svona gamlir eins og ég að það
býr enginn til góðan mat úr vondu
hráefni. Bæði það að fiskurinn er
ferskur og eins líka það að við notum
ferskar kryddjurtir, töluvert mikið vín í
sósur sem krydd. Við byrjum ávallt
daginn á því að búa til soð fyrir allar
okkar sósur, jafnt fyrir fiskinn, villi-
bráðina og fuglinn. Allar sósur búnar
til jafnóðum en ekki vatn, smjörbolla,
ein matskeið af kjötkrafti og tvær doll-
ur af sveppum. Gjörðu svo vel.“
Nú vorum við að mynda út við
Tjörnina. Það er nú lítið annað að
hafa en hornsíli. Gefðu mér nú
uppskrift að hornsílum í fljótu
bragði.
„Ætli það sé ekki bara best að
grípa í sporðinn á því, renna því beint
niður og fá sér gott hvítvín á eftir. Ég
hef nú aldrei borðað hornsíli en ég
gæti trúað að það væri vafasamt að
éta það heilt, út af hornunum. Það
gæti staðið einhvers staðar fast. Ég
ráðlegg þér að taka hausinn af. En ég
veit ekki hvort að hornsílin úrTjörninni
væru mjög spennandi, þau eru nú
ekki í mjög heilnæmu umhverfi, held
ég. En aftur á móti er ábyggilega ekk-
ert því til fyrirstöðu að borða þau ef
þau eru alin upp í heilbrigðu vatni.
Það er ég alveg klár á.“
Er eitthvað í sjónum sem þú ekki
getur búið til mat úr?
„Ég reyndi við marhnút. Búinn að
reyna ítrekað við marhnútinn og það
var svo mikið af hringormi í honum að
það var bara ekkert eftir nema hrygg-
urinn þegar búið var að týna maðkinn
úr. Þessi marhnútur sem ég hef feng-
ið hefur allur verið hérna að sunnan,
úr Garðsjónum og í kringum Sand-
gerði. Mér er sagt að marhnútur sé
borðaður í Eyjafirði. Hann er kannski
hreinni þar og það er enginn vafi að
það er hægt að borða hann ef maður
er laus við hringorminn. Það mætti
sjálfsagt éta þennan hringorm, það er
ekki það, gott eggjahvítuefni. En þetta
er einhvern veginn ekki mjög lystugt.
Ég held að það sé yfirhöfuð ekki
nokkuð sem ekki er hægt að borða
upp úr sjónum nema gömul stígvél og
hjólbarða."
Nú henda íslendingar gífurlegu
magni af sjávarafurðum.
„Við erum ótrúlega vitlaus að
mörgu leyti. I það fyrsta þá verður
maður að henda smáfiskinum, þess-
um undirmálsfiski. Þú sérð það að þú
ert að veiða hér fyrir utan einhvers
staðar og ert búinn að draga trollið í
þetta sjö, átta tíma. Síðan er híft og
helmingurinn er undirmálsfiskur. Þú
mátt ekki koma með hann inn í land,
þá ertu kærður. Þú mátt heldur ekki
henda honum í sjóinn, þá ertu kærð-
ur. Ég skil ekki alveg röksemdarfærsl-
una í þessu. Þessi fiskur er dauður
hvort eð er. Sjálfsagt að sleppa smá-
fiski ef hann er lifandi, en þegar búið
er að drepa hann þá er ég ekki alveg
með á þessu. Mér hefur dottið í hug
hvort það væri ekki sniðugt að setja
bara stóra hakkavél um borð, snyrta
fiskinn til og hakka svo bara. Menn
róa, koma svo inn með fimm tonn af
fiski og þrjú tonn af hakki. Það ætti
ekki að vera meira mál að selja það.
Þetta er nú eitt af því sem við hend-
um, nú svo eru það tegundimar. Það
eru ýmsar tegundir sem eru alls
óþekktar og þeim er hent. Að vísu
hefur þetta batnað, okkur hefur fleygt
fram á síðustu árum í þessu en samt
finnst mér það ganga allt of hægt.
Tindabikkju er hægt að selja til dæm-
is verkaða í Frakklandi fyrir 200 til 300
krónur kílóið. Ég hef horft upp á að
fleiri tonnum af þessum fiski hefur
verið fleygt.“
Nú framleiðum við aðallega
þorsk, sem fæstir íslendingar líta
við á matardisknum, fyrir skyndi-
bitastaði, fangelsi og skóla í
Bandaríkjunum. Er þetta ekki
rangþróun, ættum við ekki að
hækka gæðin á framleiðslunni og
koma henni í hágæðasölu annars
staðar erlendis?
„Ég hef alltaf haft þá skoðun að í
Mynd og viðtal: Baldur Bragason
staðinn fyrir að taka, hvort sem það
heitir þorskur, ýsa, karfi eða langa, við
erum að taka þetta beint upp úr sjón-
um, henda þessu í kassa, strá yfir það
ís, svo seljum við þetta á tvöhundruð-
kall og bingó! Á sama tíma erum við
að klóra okkur í hausnum yfir því að
svo og svo margir séu að drepast úr
atvinnuleysi. Það er verið að rífast um
að setja stóriðju þarna eða stóriðju
héma. Af hverju setjum við ekki upp
stóriðju í fullvinnslu fiskafurða? Við
veiðum ekki það mikið. Markaðurinn
er svo stór og við hreinlega ættum að
geta fullunnið allar okkar fiskafurðir.
Þetta hlyti þá að skapa störf fyrir
hundruðir fólks. Nóg eigum við af raf-
magni. Við erum búin að virkja miklu
meir en við höfum not fyrir en samt
erum við að kaupa þetta á okurverði,
þó við eigum nóg til af þessu. Ég held
að það þurfi að taka til í hugsunar-
hætti þess fólks sem stjórnar landinu
og verðmætunum. Ég tel að það sé
meira vit í þessu en að ætla sér að
setja upp einhverjar álverksmiðjur eða
sinkverksmiðjur eða annan svipaðan
óþverra."
Hvað finnst þér um að senda fisk-
veiðiskip okkar í Smuguna á
þessum árstíma þegar það er svo
mikil ísingarhætta, er þetta ekki
vanvirðing við líf og limi sjó-
manna, að senda þá þama lengst
norður í ballarhaf?
„Já, mér finnst það nú. Ég var nú
sjómaður alveg fram að þrítugu og
mig langar ekki aftur á sjó, en að
senda þessa stráka þarna norður, þar
sem allra veðra er von og ísing sest á
skipið þannig að þeir verða berja af ís
sólarhringunum saman til að halda
dallinum á floti, það finnst mér óeðli-
legt. En þegar aðstæður leyfa þá sé
ég ekkert því til fyrirstöðu að við veið-
um hvar sem er í heiminum þess
vegna, og sem (slendingur læt ég ekki
Norðmenn segja mér til eða frá.“
Svo við víkjum nú að öðru. Veit-
ingabransinn hérna heima, hvað
finnst þér um hann?
„Ég á dálítið efitt með að skilja eitt í
sambandi við þennan bisness. Það
virðist ekkert síður fara allt á hausinn
hjá þeim sem alltaf er fullt, heldur en
hjá þeim sem alltaf er tómt.“
Eru íslendingar svona nýríkir, eða
hvað? Það fer annað hvert veit-
ingahús á hausinn, allir skulda
öllum og starfsfólk fær ekki borg-
að. Veitingahús halda ekki nafni
né eigendum út árið. Engin stað-
festa, hvað er í gangi?
„Það eru nú líklega margar ástæð-
ur fyrir því. En sumir eru orðnir ríkir
áður en þeir byrja og þeir byrja á vit-
lausum enda. Þeir kaupa sér fína bíla
og berast á. Síðan kemur aldrei það
mikið inn í fyrirtækið að það geti borið
sig. Það er líka eitt sem er mjög eftir-
tektarvert í þessum bransa og það
eru menn sem byrja aftur og aftur í
þessu. Þeir eru með einn staðinn og
hann fer á hausinn. Þeir eru með
næsta stað og hann fer líka á hausinn
og svona fram eftir götunum. Þessir
menn búa miklu fínna og aka um á
mun fínni bílum en ég, til dæmis.
Þetta finnst mér afskaplega skrýtið og
kemur óorði á þessa veitingahúsa-
flóru okkar. Það, hvemig menn geta
hagað sér, þeir em ekki ábyrgir fyrir
neinu. Það eru dæmi þess að sami
maður hafi farið á hausinn með sama
staðinn þrisvar sinnum. Ef að veit-
ingahúsið Aldan, til dæmis, fer á
hausinn þá er það bara Báran næst
og Unnur í þriðja skiptið. 20, 30 millj-
ónir afskrifaðar í hvert skipti og alltaf
sami maður sem situr við sama borð-
ið og lifir góðu lífi. Við erum búin að
vera að í átta ár og erum enn með
sömu kennitölu. Oft verið djöfulsins
bras, en samt. Og þessir stóru kallar
láta bara gera allt upp og borga aldrei
sín launatengdu gjöld né nokkuð ann-
að. Borga svo laun þegar þeim dettur
í hug. Ég er ekkert að titla mig heiðar-
legri en annan en þetta er leikur sem
ég hef ekki áhuga á að taka þátt í.
Yngri sonur minn, sem er núna byrj-
aður að vinna hjá okkur sem kokkur,
hann var að læra á veitingastað hér í
bæ sem hefur allar diplómur og
skrautrituð meistarabréf sem þykja
þurfa, en eftir rúmt ór er ekki enn búið
að borga honum nemalaunin sín, sem
ég held að séu 30 þúsund krónur á
mánuði. Þetta eru menn sem aka um
á þriggja, fjögurra milljóna króna bíl-
um. Þetta skil ég ekki. Ekki svona
hugsunarhátt. Þetta eru í margra aug-
um menn sem eru klárir. Töffarar.
Kunna sig sko.“
Stjórnmálaspilling, Guðmundur
Ámi og þetta allt saman, er þetta
svona inngróið í íslenskt þjóðfé-
lagslrf?
„Það virðist vera ákaflega ríkt í okk-
ur að það sé engin ábyrgð tekin á
neinu. Ég veit að Guðmundur Árni er
ekkert verri en margur annar, það er
ég alveg viss um. Ég þekki manninn
ekki persónulega en það litla sem ég
hef haft saman við hann að sælda þá
finnst mér hann mjög indæll maður.
Hann lá bara svona vel við höggi og
hann er líklegast ekkert betri en hinir.
Það virðist vera svo óskapiega djúpt
á ábyrgðinni og sómatilfinningunni."
Við látum þetta verða lokaorðin í bili
en líklegast er þetta ekki það síðasta
sem Rúnar Marvinsson hefur að
segja. Það er vetrarkvöld í Reykjavík
og rigning er ég stíg út úr hlýjunni og
geng áleiðis heim. Ánægður eftir vel
heppnaða kvöldstund.