Helgarpósturinn - 10.11.1994, Side 27

FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
MORGUNPÓSTURINN MENNING
27
Það má ekki gleyma nöfnum, það getur endað
með ósköpum — segir Bjarni Þórarinsson,
meðlimur Hringborðs dauðans og sjónháttar-
fræðingur, í viðtali við Jakob Bjarnar Grétarsson
sem hefur ekki verið samur maður eftir
I friði ryrir ojjiopum
sem þykjast vita bet
Stiklur úrsögu Bjama Þórarinssonar—í stómm dráttum.
Bjami Þóraríns er fæddur við
Grettisgötu 40B í kjaliaramúsaholu
1947 — er 47 ára gamall en við
hefjum leikinn í gaggó aust.
„Ég var náttúrlega orðinn þvílíkur
stórsnillingur í myndlistinni þá að
það fór gæsahúð um kennarastofuna.
Og þegar leit út fyrir að ég gæti orðið
menntamaður fór maður að mæta
kennaraliðinu með svip: „Þessi,
huhh, menntamaður!" En maður fór
í gegnum landsprófið á einhvern
undraverðan hátt. Svo lágu leiðir í
menntaskóla, í MR, ég lít nú á mig
sem Emmeyring. Maður kemur
þama beint inn í rosalega, djöfulsins
menntaskólaklíku: Hrafn Gunn-
laugsson, Siggi Páls og Viðar Vík-
ingsson, Ólafur Torfason, Pétur
Gunnarsson, Steinunn Sigurðar-
dóttir og hvað þeir heita nú allir
þessir menningarvitar. Það var varla
sprottin grön á þessa menn og þeir
voru orðnir slíkir menningarvitar
strax þá að manni stóð bara ógn af
þessu liði, skal ég segja þér. Fyrr en
varði var þetta búið að hirða öll
helstu embætti, láta kjósa og svona,
og maður stóð bara úti í horni og
fylgdist með eins og á áhorfendapöll-
um. Svo gerist ævintýrið, ég útskrifast
með þessu ginnheilaga liði sem er
kraftaverk.
Svoferðu þaðan — hvert í ósköpun-
um — hlýtur maður að spyrja?
„Ha? Já. Ég var búinn að fá skóla-
vist í Þýskalandi í arkitektúr. Með
einhverjum kraftaverkatrixum var
búið að koma mér þar inn með að-
stoð góðra manna. Nema það að þeg-
ar ég er alveg kominn að þvi að yfir-
gefa hjartfólgna flæðiskerið þá bara
segir minn maður eins og Gunnar á
Hlíðarenda: Fer ekki rassgat og hætt-
ur við allt saman. Ég gerist bara bó-
heim og lífsspekúlant og kaffihúsa...
- - ég hef nú alltaf verið mikill kaftfi-
húsamaður og líkað vel við þann lífs-
stíl. Sjáðu til, þá var almennt andóf
gegn helstefnu. Atómvopnabúrið og
það allt, sem sagt mjög lífræn um-
ræða í gangi en þó hálfgert tabú hér,
menn voru kallaðir blómabörn,
hippar, kommúnistar — ja, ég veit
ekki hvað. Maður beið bara eftir því
að vera kallaður Sturlungur, eða eitt-
hvað þaðan af verra, Kurlungur
eða... ja, menn höfðu nú ekki hug-
myndaflug til þess. Það var alveg
kjörið fyrir kaffihús, eins og Kaffi
Tröð, að taka á móti þessu fólki. Það
þurfti engan bjórkrana til að halda
mannskapnum gangandi, neinei-
neinei. Menn fóru bara í ríkið og
keyptu sína bokku og svo var bland-
að undir borðum. Þegar best lét var
blandað undir hverju einasta borði!“
Þá var ég ágætlega vel dottinn inn í
karektatúr og sumir segja að ég hafi
verið orðinn þriðji besti skopteiknar-
inn í heiminum á eftir Mortdracher
og frænda mínum Pétri Bjarnar-
syni.“
En hvað með lifibrauðið, var ekkert
hœgt að telja þig inn á að vinna hefð-
bundna vinnu?
„Jú á surnrin og ákveðinn tví-
skinnungsháttur í því, maður var nú
ekki meiri bóheim en það og lét sig
hafa það að stjóma heilu steypihræri-
vélunum ef því var að skipta. Það er
hlutur sem maður tæplega gæti í dag
og svo má ekki eyðileggja þessa leik-
andi léttu skriffinna, þetta eru ekkert
annað en skriffinnar (segir Bjarni og
fingur hans fara á fleygiferð með
miklu látbragði). Það er ekkert hægt
að eyðileggja þá með einhverju
steypukjaftæði.“
Bíddu, er þetta bara beiti lína eftir
stúdentinn, þú setn bóheim á kaffiln'ts-
utn?
„Nei, þegar ég var farinn að trúa
því að ég væri þriðji besti skopteilcn-
ari í heimi fór að hvarfla að mér hvort
ég ætti að tékka betur á þessu. Og eft-
ir mikla pressu frá velunnurum og
aðdáendum er mér nánast hrundið í
inntökupróf í Myndlista- og hand-
íðaskólanum, helstu vísindastofnun
íslands í dag. Þá voru inntökuprófin
tekin að hausti og þetta er í eina
skiptið á ævinni sem ég hef þurft að
taka róandi, ég var svo stressaður
enda hefði ég trúlega hengt mig ef ég
hefði ekki komist inn og þá væri 3.
sætið alveg fokið út í veður og vind.
En minn maður flaug inn og ég frétti
það síðar að ég hefði verið talinn efni
í góðan auglýsingateilcnara.
Þarna er ég á ámnum ‘73 til ‘77 sem
er einhver mesti blómatími á mínum
lífsferli og ég hamingjusamur. Sko,
við skulum ekld gleyma því að þegar
maður er kominn inn í svona fram-
úrstefnuskóla þá er maður kominn í
eins konar griðland. Þarna er maður
kominn eins og gæs í Þjórsárver og
getur haft sín varplönd í ffiði. Alveg
yndislega verndaður og verpir sínum
gulleggjum í friði fyrir einhverjum
óþokkum eða ojjíöpum sem að alltaf
þykjast vita betur með sínar riffil-
hleypur og tilbúnir í hvaða aftökur
sem er.“
Hvað tekur svo við?
„Á síðasta ári í M&H verð ég fyrir
hugljómun og hugmyndin að Gallerí
Suðurgötu 7 verður til. Ég, ásamt
Friðriki Þór Friðrikssyni, stefnum
saman flokkum manna og kvenna og
höldum stofnfund. Húsnæðið var í
algjörri niðurníðslu og það þurffi að
taka til hendinni get ég sagt þér. Við,
þessir hörðustu, dembum okkur
bara í vinnugallann. Þetta var glimr-
andi tími og mildð að gerast. Árið
1981 missum við húsið og það er flutt
upp á Árbæjarsafn þar sem það
stendur sem einhvers konar minnis-
varði um gömlu Reykjavík.“
Hvar ertþú þá staddur í tilverunni?
„Ég get nú ekld neitað því að vind-
urinn fer svolítið um Bjarna Þórarins
við þetta, að missa vettvang, fótfestu,
félagsskap og samböndin. Þetta rýkur
út í veður og vind og ég dreg mig til
hlés og við tekur fremur kyrrlátt
tímabil í ævi minni. En nú verðum
við að negla niður alveg einstakan
tímapunkt sem er 21. júlí 1988. Það er
örlagapunktur í mínu lífi, gjörsam-
legur umsnúningur — vendipunktur
kallast það á góðri íslensku.“
Allt hefur leikið á reiðiskjálft?
„Já, þá er ég staddur heima hjá mér
í yfirgengilegu reiðikasti. Daginn áð-
ur hafði ég verið staddur, þá sem off-
ar, á heimili fóstbróður míns og sam-
stúdents úr M&H, Birgi Andrés-
syni, myndlistarmanni. Við vorum
svona að taka púlsinn á myndlistinni.
Sameiginlegur vinur okkar, Guð-
mundur Oddur frá Glerá á Akureyri,
kemur í heimsókn til Birgis. Það
verða fagnaðarfundir. Það er greini-
legt á Guðmundi að það er ferð á
honum og það var eins og hann
skynjaði að það væri eitthvað magn-
þrungið í loftinu. Guðmundur Odd-
ur sér i bókahillu Birgis kilju sem
reynist vera bókin „Northen Poles of
Art.“ Hún er eftir fimm höfunda, jafn
marga og Norðurlöndin og maður
að nafni Aðalsteinn Ingólfsson
skrifar fyrir ísland. Bókin íjallar um
það nýjasta frá hverju landi, meðal
annars kafli um Gallerí Suðurgötu 7.
Guðmundur
flettir og flettir,
les og les og les og
svo segir hann og
lítur á mig. (Það
vottar fyrir þótta
raddhæðinni hjá hon-
um og jaðraði við fyrirlitn
ingu — það var hneykslunar-
tónn í röddinni — honum var
misboðið.): „Hvernig í árans and-
skotanum má það vera að þú, Bjarni
Þórarinsson, ert ekki nafn-
greindur í þessari bók?“ Ég þríf
af honum bókina og trúi ekki
mínum eigin augum og eyrum.
Bjarni Þórarinsson, helsti höf-
uðpaur og hvatamaður að Gall-
eríi Suðurgötu 7, hann er ekki
nafngreindur. HANN ER EKKI
NAFNGREINDUR! Og það er
verið að gera úttekt á hans eigin
fyrirtæki! Það er eins og það fari
einhver kvoða — froða — ein-
hver reiðikvoða — einhver
reiðikviða — eitthvert reiðideig
fari um mig, því sé þrýst upp
eftir bringspjöiunum á mér,
uppundir þind, alveg uppí
herðar og uppundir höku og al-
veg upp í haus. Einhver reiði-
kvika leikur um allan mann-
ganginn í sálu minni. Ég byrja
allur að titra, verð gersamlega
kjaftstopp og rýk út úr húsi og
æði heim alveg gersamlega vit-
stola af reiði.“
Þegarþarna er komið sögu var
ekki gott að hemja viðmœland-
ann sem fœrist allur t aukana við
þessa upprijjun.
„Ég ædaði að svara þessu á
opinberum vettvangi og skrif-
aði hverja greinina á fætur ann-
arri en fleygði þeim í körfuna
jafnóðum. Ég var alveg skít-
hræddur við sjálfan mig og
hafði aldrei upplifað það áður
— hræðslu við eigin reiði. En
þá yrki ég:
Oss í té
lékíbé
gyðju sé
síðarfé
Þetta kallast ljóðsmælki og er
ort í tvennum skilningi. Ég er
að reyna að sigrast á eigin reiði
með að hugsa aðeins á jákvæðu
nótunum. Ég fer að hugsa á
ensku og rýni í ljóðið. Visual
constructive poetry — eins
konar byggingarljóð. Hvað get-
ur það eiginlega verið á íslenskri
tungu? Hvað þýðir þetta? Ég
brýt heilann um þetta og vaki
alla nóttina. Æði síðan niður í
kunningjahópinn daginn effir
og legg þetta fyrir þá. Eg tala við
Hannes Lárusson í síma og
hann segir þetta sé myndháttur.
Það liggur eitthvað í loftinu og
ég geri mér grein fyrir því að
þetta voru einhverjar hríðir.
Það var skollið á með hríðum.
Ég held áfram að glíma við
þetta og fyrr en varir skellur á
mér: Já, sjónháttur! Auðvitað.
Þeir hjá fslenskri málstöð segja
mér: Nei, aldeihs ekki. Þetta er
ekki til í málinu. Né heldur
sjónþing, mér til mikillar undr-
unar. Aha, sjónhátturinn fædd-
ur og ég dæmdur í lífstíðarfang-
elsi og örlög mín ráðin upp frá
því. Sjónháttarfræði og ég verð
sjálfkrafa hinn fyrsti sjónháttar-
fræðingur, sjálfskipaður, það er
ekki um annað að ræða. Ég
spyrst fyrir um hugtakið benda
og fæ staðfestingu á því að það er
til í málinu. Mér þótti það sjálf-
sagt mál nema ég hringi síðar í
þrjá menn. Og nú er ég að segja
svolítið sérkennilega sögu um
fyrstu skref sjónháttarfræðinn-
Til hvaða snillinga leitað-
irðu með ráðleggingar?
„Ég hringi í Bjöm Th.
Björnsson fyrstan manna
og segi honum að ég sé
búinn að uppgötva hug-
takið sjónhátt og sé að
hugsa um að nota hug-
takið bendu til að ein-
kenna þá. Mér til mik-
illar hrellingar bregst
andjöfurinn Björn hinn
versti við og skammar
mig eins og hund fyrir það
að gera mig líklegan til að
reyna að breyta 900 ára
merkingu hugtaksins bendu.
„Það merkir bara þetta; flækja
og bara éttu skít,“ og hann hálf-
partinn skellti á mig. Mér leið eins
og ég hefði framið morð, þó ekki
væri nema á Birni Th. Mér leist
í hreinlega ekki á blikuna. Næst
| hringi ég í Thor Vilhjálmsson
I sem ég hef alltaf haff talsvert dá-
[ læti á. Segi honum tíðindin og ég
man það eins og það hefði gerst hér
og nú að hann sagði: „Bendill...",
bíddu, hvað sagði hann aftur? Djöf-
ulan sagði hann aftur? Hann sagði,
banda, bendill eða eitthvað svoleiðis
og ég leit á það sem jákvæðar undir-
tektir af Thors hálfu og hvatningu að
halda áfram. Hér er ekki öll sagan
sögð, staðan er 1 -1, ég lít á mig sem
hlutlausan aðila og er að fiska undir-
tektir. Þá hringi ég í gamlan skóla-
bróður, dúx úr menntaskóla, Helga
Skúla Kjartansson, og hann greinir
mér, af sinni alkunnu visku og snilld,
frá einum fjórum merkingum. Þá var
það ekki aldeilis eins og var á Birni að
skilja að þarna væri aðeins ein merk-
ing. Síðan hef ég haldið áfram og nú
er ég korninn á áttunda hundrað
merkingar bendunnar."
Og síðan hefur lífþitt helgastþessu?
„Já, uppgötvun sjónháttarins
neyðir mig út í að vera nýr heimspek-
ingur, það er óumflýjanlegt hlutskipti
sjónháttarfræðings. Það er með ólík-
indum hvað ljóðsmælkið „oss í té“
hefur getið af sér,“ og Bjarni þylur
upp óendanlega möguleika heim-
spekikerfis síns sem tekur til allra
þátta lífs og Iistar. „Ég er fyrstur
manna til að leggja ffarn nýjan Úststíl,
lífsstíl og akademíu — allt samhliða."
SIEMENS
Alltaf-alls staðar með Siemerts
Það er engin tilviljun að Borgarspítalinn, Landsvirkjun, ÍSAL, Vegagerð ríkisins, LÍN,
Hreyfill, Mjólkursamsalan, AmmaLú, ýmsar lögmannsstofur, stofnanir og fyrirtæki
treysta á Siemens símabúnað í rekstri sínum.
Siemens framleiðir einfaldlega afburða tæki og sé horft á þjónustu- og rekstrar-
kostnað eru þau sérlega hagkvæmur kostur fyrir allar stærðir fyrirtækja.
Siemens S3
er GSM farsíminn.
Hann er nettur, léttur
og alltaf tiltækur. Ýmis
aukabúnaður fáanlegur.
Vandað tæki á góðu verði.
HicomlOO eru símstöðvarnar og símkerfin
frá Siemens. Glæsileg, traust og örugg kerfi
sem sinna þörfum stórra sem smárra
fyrirtækja. Verð frá kr. 42.000,-
; SIEMEftts,

miniset 300 símarnir eru nettir, sterkir
og passa alls staðar. Sérlega mikil talgæði.
Vinsælir símar. Verð frá kr. 5400,-
s
c
i i
euroset 800 eru hin fullkomnu símtæki.
Þýsk völundarsmíð eins og hún gerist best.
Ýmsar stærðir og gerðir.
Verð frá kr. 5600.-
SMITH&
NORLAND
NÓATÚNI 4 • SÍMI 628300
Viljirðu endingu og gæði -J
veiurðu Siemens