Helgarpósturinn - 13.02.1995, Qupperneq 8

8
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
MÁNUDAGUR 13. FEBRÚAR 1995
í návíqi
Elna Katrín Jónsdóttir, formaður
Hins íslenska kennarafélags
„Samningsviljinn er
greinilega enginn"
Eins og kemur fram í
fréttum MORGUNPÓSTS-
INS höfnuðu kennarafé-
lögin HfK og Kf tilboði
ríkisins á laugardag. Rík-
isvaldið bauð kennurun-
um 500 milljóna króna
heildarlaunahækkun að
því tilskildu að kennarafé-
lögin opnuðu vinnutíma-
ákvæði samninga sinna
og myndu bæta við sig því
sem nemur 12 vinnudög-
um á ári.
Vilja kennarar alls
ekki bæta við sig vinnu?
„Kennarar eru alls ekki
mótfallnir því að vinna
meira yfir árið en þeir
gera. En við seljum það
ekki hvaða verði sem er.
Við viijum líka benda á
það að jafnvel við núver- T r , ,v , *
andi skilyrði hafa kennur- »pÓtt Vlð VltUTtl UÖ
um þegar verið falin íjol- svona aðgerð er dauðans ul-
morg verk og upp a pa °
standa aiis kyns kröfur. vörumál bendum við líka á það
Svo dæmi séu tekin eru ~ , * . . „ . ,
þetta logbundnar kröfur að það er betnlims þjoðhagslega
um að astunda samstarf hætfulegt að bÚU SVO illa að
vio foreldra, um að fylgj- ö
ast náið með námsferii skólunum eins og raun ber vitni
nemenda, um faglega , , . (í
samvinnu innan skól- l ISlensku þjÓðjelagl.
anna, um upplýsingagjöf
út í þjóðfélagið, endurmenntun og
fleira og fleira. Þessi atriði hafa verið
að bætast inn á liðnum árum. Þess
vegna viljum við heldur minnka
kennslustundirnar til þess að rýma
til fyrir þessum störfum. Samninga-
nefnd ríkisins hefur hins vegar sagt
þvert nei við þeirri hugmynd. Hjá
ríkisvaldinu ríkir enginn annar
skilningur á skólakerfinu en sá að
bara fjölga kennsludögum."
Því hefur verið haldið fram að
opinberar starfstéttir séu fjær
veruleika atvinnulífsins en aðrar
starfstéttir. Af þeim ástæðum séu
kennarar tilbúnir í langt verkfall.
Er þetta raunin?
„Mér finnst kennarar algerlega
standa með lappirnar á jörðinni.
Það kemur meðal annars fram í lýs-
ingu kennara á þörf skólanna á að
gera grundvallarbreytingu bæði á
launakjörum og starfskjörum sínum
með ýmsum hætti til þess að geta
betur gagnast þjóðfélaginu. Það er
hins vegar alltaf reynt að snúa út úr
málum og gerðar tilraunir til að gera
kennara tortryggilega.
Samninganefnd ríkisins lagði
fram blað í gærdag sem er merkilegt
fyrir margra hluta sakir, en þar er
fjallað um meðallaun félagsmanna
Kl og HlK. Á þessu blaði kom fram
að meðaldagvinnulaun kennara eru
88.709 krónur. Það er hins vegar rétt
að benda á það að meðaltalsstarfs-
aldur í félögunum tveimur er ekki
undir fimmtán árum. Að auki eru
aðilar þessara félaga með þriggja til
sex ára háskólamenntun að baki. I
tilboðinu vildu þeir bæta við hækk-
un sem þeir segja vera vegna starfs-
tímabreytinga upp á sjö prósent og
fá út úr því 94.919. Þarna var alls
ekki verið að lýsa launahækkun til
kennarafélagsins heldur hvernig
laun kennarans myndu líta út að
tveimur og hálfu ári liðnu, ef við
hefðum bætt við okkur 12 vinnu-
dögum á ári. Svo bættu þeir um bet-
ur og uppfærðu kjaraatriði sem eru
þegar inni í samningum og þar
kemur til svokölluð heimavinnuyf-
irvinna sem er hugsuð fyrir kennara
með þunga heimavinnubyrði. Þetta
lögðu þeir snyrtilega við og fengu út
97.766 krónur. Við þessa upphæð
bættu þeir svo frímínútnagæslu úr
grunnskólunum og laun til umsjón-
arkennarans sem þeir kalla umsjón-
arþóknun og fengu út 99.458 krón-
ur. Þarna er ekki verið að lýsa launa-
hækkunarferli fyrir fimm aura held-
ur því sem er. Semsé, fýrir þessi 7
prósent ætluðu þeir að kaupa af
kennurum 12 til 20 prósenta vinnu-
aukningu. Samningsviljinn er
greinilega enginn.“
Stefnir semsé allt í verkfall?
„Já, okkar félagsmenn eru mjög
reiðir yfir þessu skilningsleysi. Það
eru sömu útúrsnúningarnir og
vanalega. Það er verið að gefa í skyn
að kennarar hafi hluti sem þeir
hreinlega hafa ekki. Það er sama
hvort kennarar beri sig saman við
aðra háskólamenn í ríkisþjónustu
hvað varðar dagvinnulaun eða
heildarlaun, þeir eru alls staðar und-
ir. Sláandi dæmi um það er að HÍK,
sem er þriðjungur af Bandalagi há-
skólamanna, nær ekki meðaltals-
launum innan BHMR. Mitt félag
dregur meðaltalið niður og slefar
ekki í meðaltalið sjálft.“
Verður verkfallið langt?
„Það er erfitt að segja um. Það er
að minnsta kosti mjög langt á milli
aðila. Á meðan stjórnvöld gera sér
það í hugarlund að þeir geti bylt
skólakerfinu fyrir smápeninga þá er
langt í land. Peningar sem virðast
vera í buddunni dygðu kannski til
smávægilegrar grunnlaunaleiðrétt-
ingar fyrir kennarafélögin en ekkert
meir.“
Með verkfalli virðist upplausn
heimilanna í aðsigi, er þetta ekki
mikill ábyrgðarhluti af hálfu kenn-
ara?
„Það er gott að benda á í þessu
samhengi að kennarar fara ekki í
verkfall nema í ítrustu neyð. Kenn-
urum og öðrum faglegum starfs-
mönnum skólanna hefur of oft ver-
ið lofað umbótum og leiðréttingum.
Um það hafa verið gerðar heilu
skýrslurnar. Við höfum farið út úr
aðgerðum með loforð í farteskinu
að lagfæring og leiðrétting kæmi til
frambúðar. Við höfum einfaldlega
trúað þeim of lengi. Það verður ekki
unað við þetta lengur. Jafnvel þótt
við vitum að svona aðgerð er dauð-
ans alvörumál bendum við líka á
það að það er beinlínis þjóðhagslega
hættulegt að búa svo illa að skólun-
um eins og raun ber vitni í íslensku
þjóðfélagi. Kjör kennara eru bara
hluti af því dæmi. Ég man ekki eftir
að í öðrum kjarasamingum hafi ver-
ið fjallað jafn mikið um þarfir skól-
anna og menntakerfisins almennt."
-GK
„Þú fyrirgefur en ég get ekki séð neitt fyndið við þessa umræðu," sagði Björn Bjarnason. „Ég sagði raunar á Alþingi að Alþýðubandalagsmenn
reyndu að drepa henni á dreif með flissi, skætingi og útúrsnúningum.
Alþjóölegu stúdentasamtökin, I.S.C/ Cosec, voru í raun rekin fyrir peninga frá CIA en
málið var upplýst aö kröfu bandarísku stúdentasamtakanna og varð til þess aö þau
voru lögö niður. Það hefur einmitt komiö fram í umræöunni um námsmenn í austan-
tjaldslöndunum að I.U.S stúdentasamtökin hafi verið rekin fyrir peninga frá KGB
Bjöm fór til Afríku
fyrir peninga frá CIA
Björn Bjarnason alþingismaður
hefur gert hvað harðasta hríð að
„agentum austursins,“ sem voru
námsmenn í Austur- Þýskalandi en
færri vita að Björn fór einu sinni til
Afríku og dvaldi þar á annan mán-
uð óafvitandi á kostnað bandarísku
leyniþjónustunnar CIA. Það var
Jón Oddsson, hæstarréttarlög-
maður og þáverandi fréttamaður,
sem fékk það hlutverk að skrifa
frétt eftir skeyti frá AP-fréttastof-
unni sem barst með upplýsingum
um fjármögnum 1967.
I skeytinu stóð að eftir að banda-
rísku stúdentasamtökin höfðu
krafist rannsóknar á alþjóðlegu
stúdentasamtökunum I.S.C /Cosec
hefði komið á daginn að þau voru
rekin fyrir fé frá CIA fyrirtækjum
en þau væru eingöngu starfrækt
sem andlit leyniþjónustunnar út-
ávið til að torvelda mönnum að
rekja peningastreymi þaðan.
Bandarísku stúdentarnir fóru fram
á rannsókn vegna þess að gagnrýni
samtakanna á Víetnamstríðið hafði
orðið til þess að styrkir til samtak-
anna minnkuðu.
Samtökin
leystust upp
Þetta varð til þess að stúdenta-
samtökin leystust upp.
Björn Bjarnason hafði farið til
Nairobi árið áður ásamt Ástráði
Hreiðarsyni lækni þar sem þeir
sóttu alþjóðaþing samtakanna.
Svo skemmtilega vildi til að Jón
Oddsson, sá sem skrifaði fréttina,
hafði farið tveimur árum áður yfir
hnöttinn á vegum sömu samtaka,
en hann sótti alþjóðaþing samtak-
anna á Nýja- Sjálandi, árið 1964
ásamt Jóni E. Ragnarssyni.
„Okkur var sagt að þetta væri styrkt
af fyrirtækjum í Bandaríkjunum,“
sagði Jón Oddsson. „Samtökin
voru stofnuð eftir að slitnaði upp
úr alþjóðlegu stúdentasamtökun-
um, I.U.S sem voru þá orðin hollari
„Ég hef stundum hlegið undan-
farið mitt í þessari umræðu um
hvort þessi eða hinn hafi njósnað
fyrir Stasi og þegar Birni hitnar í
hamsi hugsa ég til þess hvort
hann muni þegar við fórum í ferð-
irnar á vegum bandarísku leyni-
þjónustunnar CIA,“ sagði Jón
Oddsson.
undir austurblokkina en voru að
lokum algerlega styrkt af KGB.
I.U.S voru þarna þegar orðin mjög
rauð og róttæk, algerlega einlit í
fordæmingu sinni á Bandaríkjun-
um. Við vorum þarna ungir menn
en þessir atburðir áttu sér stað þeg-
ar kalda stríðið var í algleymingi.
Við trúðum því þó að kommar
væru alvondir og þrátt fyrir að um-
ræðum væri ekki miðstýrt og við
semdum ýmsar ályktanir sem tóku
mið af stúdentapólitíkinni í heim-
inum, vorum við ansi langt frá því
að vera róttækir í gagnrýni á Vest-
urlönd. Ég hef stundum hlegið
undanfarið mitt í þessari umræðu
um hvort þessi eða hinn hafi njósn-
að fyrir Stasi og þegar Birni hitnar í
hamsi hugsa ég til þess hvort hann
muni þegar við fórum í ferðirnar á
vegum bandarísku leyniþjónust-
unnar CIA. Við vorum kannski
bara alveg sömu sveitavargarnir og
hinir sem fóru austur fyrir.“
Fliss, skætincjur
og útúrsnúnmgur
„Eruð þið að rifja þetta mál upp
út af umræðunni um Stasi og ís-
lenska stúdenta í A-Þýskalandi?“
spurði Björn Bjarnason.
Ja, ég get ekki neitað því að þetta
er dálítið hlægilegt.
„Þú fyrirgefur en ég get ekki séð
neitt fýndið við þessa umræðu. Ég
sagði raunar á Álþingi að Alþýðu-
bandalagsmenn reyndu að drepa
henni á dreif með flissi, skætingi og
útúrsnúningum. Við fórum á þetta
þing í Nairobi sem fulltrúar ís-
lenskra stúdenta en ég var þarna
varaformaður Stúdentaráðs Há-
skóla íslands og formaður utanrík-
ismálanefndar stúdenta og þetta
var því ekki persónulegt mál fyrir
mig. Þessi samtök voru liður í lýð-
ræðissamstarfi stúdenta frá mörg-
um þjóðum og menn gerðu upp
þessa hluti án þess að nokkur leynd
hvíldi yfir því. Þetta var aðallega
vandræðamál fyrir Bandaríkin og
menn gerðu sér grein fyrir því að
þetta gengi ekki svona. Hin stúd-
entasamtökin, I.U.S sem höfðu
höfuðstöðvar í Prag hafa hins vegar
eftir að kommúnisminn hrundi
reynst hafa verið undirróðurssam-
tök, en Árni Björnsson var starfs-
maður þeirra á sínum tíma. Við
hinir vorum ekki að reyna að til-
einka okkur aðferðir til að eyði-
leggja íslenska stjórnkerfið og lýð-
ræðislega stjórnarhætti.“
Ég man að
það var gaman
Jón Oddsson sagði að upplýsing-
arnar um I.S.C/ Cosec hefðu verið
reiðarslag fyrir marga. „Á þessum
tíma og þeim sem fóru í hönd var
stúdentapólitíkin orðin róttæk og
andúðin á Víetnamstríðinu mikil
en þeir einu sem ekki tóku þátt í
mótmælum gegn því voru stutt-
buxnar úr Heimdalli sem voru kaþ-
ólskari en páfinn þegar kom að því
að gagnrýna bandarísk stjórnvöld.
Þetta máí varð, meðal annarra mála
sem upp komu á þessum tíma, til
þess að margir þeirra sem höfðu
tengst Vöku en voru ekki félags-
bundnir í Heimdalli gengu út. En
það segir sitthvað um bandarísku
stúdentasamtökin og Bandaríkin
yfirleitt að stúdentar hafi getað far-
ið fram á rannsókn og í raun af-
hjúpað leyniþjónustuna. Ég veit
ekki hvað hefði verið gert við stúd-
enta í austantjaldslöndunum sem
reyndu slíkt hið sama.“
Ástráður Hreiðarson læknir og
ferðafélagi Björns til Nairobi segist
lítið muna effir þinginu og þeirri
umræðu sem kom seinna um fjár-
mögnun stúdentasamtakanna. „Ég
man að það var gaman að fara í
þessa ferð og taka þátt í þessu en
þarna voru fulltrúar frá öllum hin-
um vestræna heimi en auk þess
höfðu stúdentasamtökin I.U.S sent
sinn fulltrúa á þingið. Ég man lítið
eftir þessari umræðu um CIA né
heldur að hvaða leyti þessi mál
voru nokkurn tímann á hreinu. Ég
var einfaldlega á kafi í lestri á þess-
um tíma og svo eru liðin þrjátíu
ár.“
Það gekk nú reyndar heldur
brösuglega að koma á alþjóðlegu
samstarfi stúdenta frá upphafi.
Fyrstu alþjóðasamtök stúdenta
voru stofnuð rétt eftir 1920 en voru
aldrei öflug, en nasistar gerðu skjöl
samtakanna upptæk árið 1940.
I.U.S voru stofnuð 1946 í Prag en
fjórum árum seinna voru I.S.C/-
Cosec stofnuð í Stokkhólmi en þá
þótti ýmsum aðildarþjóðum sem
kommúnistum hefði tekist að sölsa
undir sig I.U.S. Árið 1955 þegar
vinstri menn höfðu meirihluta í
Stúdentaráði sótti ráðið um auka-
aðild að I.U.S og hélt henni í tvö ár
þegar úrsögn var samþykkt að
frumkvæði Vökumanna.
-þká