Helgarpósturinn - 13.02.1995, Blaðsíða 19

MÁNUDAGUR 13. FEBRÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
19
Andrúmsloftið í
leiktækjasalnum í
Hafnarstrœti er það
að ýmist eru nem-
endur áhyggjufullir
eða frelsinu fegnir.
Nemendur Öskjuhlíð-
arskóla verst uti
Þeir sem verða að öllum líkind-
um verst úti í kennaraverkfallinu
eru nemendur Öskjuhlíðarskóla og
foreldrar þeirra. En í kennaraverk-
fallinu 1984 lagðist starfsemi skól-
ans af. I Öskjuhlíðarskóla eru nú
108 nemendur víðs vegar að úr
nærliggjandi sveitarfélögum. „Innst
inni trúum við og vonum að það
verði ekki af þessu,“ sagði Einar
Hólm, skólastjóri Öskjuhlíðarskóla,
þegar blaðið ræddi við hann í vik-
unni enda korni verkfallið harðar
niður á þessum skóla en öðrum
skólum. „Það gefur auga leið að
margir foreldrar barna úr Öskju-
hlíðarskóla þurfa að hverfa frá
vinnu til þess að sinna börnunum
sínum. Skammtímaþjónustustofn-
„Það gefur auga leið
að margir foreldrar
harna úr Öskju-
hlíðarskóla þurfa að
hverfafrá vinnu til
þess að sinna börn-
unum sínum,“ segir
Einar Hólm, skóla-
stjóri Öskjuhlíða-
skóla.
anir og annað þvíumlíkt geta ef-
laust ekki bætt við sig. Þau veita
líka aðallega þjónustu urn kvöld og
helgar. Fyrir utan kennarana vinna
við skólann stuðningshópar, iðju-
þjálfarar og svo framvegis. Þetta
fólk gæti í sjálfú sér sinnt sínum
störfum á meðan á verkfaliinu
stæði, en þá yrði að haga skóla-
akstrinum eftir því. Þar sem þetta
er ekki hverfisskóli er borin von að
vera að keyra þau í kannski tveggja
tíma þjónustu."
Að sögn Einars fengju nokkur
börn nokkra þjónustu, eða þau
yngstu sem eru á skóladagheimili í
Reykjavík. Hins vegar legðist af sú
lengda þjónusta sem krakkar í ní-
unda og tíunda bekk hafa af því
kennarar á launum frá ríkinu sjá
um að sinna þeim.
GK
Maður
er manns
gaman“
Líkt og flestir fullorðnir vonar
Einar Már Guðmundsson rithöf-
undur og fimm barna faðir að af
kennaraverkfallinu verði ekki. „Ef
til þess kemur verður það sjálfsagt
erfitt fyrir marga foreldra, en þá er
bara að halda sig við hið forn-
kveðna að maður er manns gam-
an,“ segir Einar sem á fjögur börn á
skólaaldri, þar af þrjú í grunnskóla
og eitt í menntaskóla. „Þetta verð-
ur mun erfiðara fyrir foreldra sem
hafa fastan vinnutíma en til dæmis
mig því minn vinnutími byggir á
því sem ég geri úr honum. Eg á
ekki á hættu að missa vinnuna
enda stéttarfélög ekkert að hnýsast
í mín mál. Á hinn bóginn setur
þetta margt úr skorðum, ég tala nú
ekki um fyrir krakka í menntaskól-
um þar sem verkfallið getur breytt
miklu um framvindu náms. Ég
man nú samt sjálfur að maður léit
það ekkert neikvæðum augum
EinarMár Guðmundsson rithöfundur ásamtyngsta syni sínum Guð-
mundi, sem er á leikskólaaldri. Einar á að aukijjögur börn sem öll eru á
skólaaldri. „...síendurtekin kennaraverkföll ekkigott veganesti íþessum
tæknivædda heimi, þar sem nemendur þurfa á öllum sínum gáfum og
andlegum kröftum að halda til þess að spjara sig. “
þegar verkföll urðu í þjóðfélaginu
sem höfðu það í för með sér að
loka þurfti skólunum, en það kom
til af því að ekki var búið að þrífa
þá í nokkra daga. Ekki man ég eftir
því að það hafi skapað neitt vand-
ræðaástand og ég hef ekki orðið
var við að krakkarnir hafi stórar
áhyggjur af þessu.
Þar sem kennaraverkföll eru far-
in að gerast æ ofan í æ hljóta
stjórnvöld að þurfa að íhuga upp-
eldisþátt þessa máls. Það liggur
ljóst fyrir að það hlýtur að þurfa að
taka á kennslu- og menntamálum í
þjóðfélaginu. Það er sama frá
hvaða hlið er horft; verkföll sem
þessi hljóta að ala á agaleysi. Sem
gamall stjórnleysingi er ég auðvitað
veikur fyrir agaleysi, en síendur-
tekin kennaraverkföll eru ekki gott
veganesti í þessum tæknivædda
heimi þar sem nemendur þurfa á
öllum sínum gáfum og andlegum
kröftum að halda til þess að spjara
sig. Mín skoðun er sú að vanda eigi
til kennarastéttarinnar og borga
þeim góð laun. Ég man ekki betur
en þegar ég var lítill að kennara-
starfið hafi þótt hið fínasta starf
sem mikil virðing var borin fyrir.
Og ég held að kennarastarfið skipti
enn miklu máli —það sé lykilat-
riði.“
-GK
Bréf til blaðsins
Umstefnu á
hendur Pressunni
Ég fékk að kíkja í Morgun-
póstinn hérna úti í Kjötborg og sá
að Gunnar Smári Egilsson er að
hneykslast á því að ég skyldi hafa
leyft mér að stefna Pressunni í fyrra
fremur en að rnunda stílvopnið og
bera af mér upplognar sakir. Þetta
var vegna myndar af mér á forsíðu
og uppsláttar um mál sem ég átti
ekki aðild að sumarið '93. Siða-
nefnd ykkar blaðamanna sjálfra var
búin að úrskurða þessa umfjöllun
sem „mjög alvarlegt brot“ og ég
ætlaði reyndar að láta mér það
nægja, en þegar úrskurðurinn var
birtur í Pressunni misnotaði rit-
stjórinn, Karl Th. Birgisson, að-
stöðu sína og hnýtti í skætingi aftan
við. Því fór ég í mál.
Einhverjum bjöllum klingdi
þetta nafn, Gunnar Smári, svo ég
rölti heim og fór að gramsa í tölv-
unni minni. Og viti menn, í dagbók
minni 14. janúar 1994 fann ég svo-
hljóðandi færslu:
„Smáuppgjör síðustu daga: Þing-
fest mál mitt gegn blaðamanni, rit-
stjóra og eiganda Pressunnar þann
ellefta. — Daginn eftir hringdi
Gunnar Smári, fyrrum ritstjóri
Pressunnar sem Friðrik Friðriksson
rak. Var að kanna hvort ég vildi
yrkja í nýtt vikublað hans, Eintak,
en ég hafði verið að hugsa málið og
ákvað að eiga ekki við þetta. GSm.
nefndi Pressumálið og kvaðst vilja
benda mér á ef ég ætlaði að reka
rríál þetta af einhverri alvöru, að
Pressan sé nú gefin út af nýju hluta-
félagi frá áramótum, Pressunni h/f.
Vildi hann meina að ætla mætti að
FF hyggðist láta Blað h/f fara í
gjaldþrot til að losa sig við skuldir
sem hann hefði yfirtekið þar, allt
frá dögurn Alþýðuflokksins þar á
bæ. Svo kynni að fara að þó ég ynni
málið yrði þar að engum að ganga
og ég sæti uppi með sárt ennið og
eigin málskostnað. Geta má þess að
þetta er athæfi sem Pressan hefur
verið iðin við að fordæma.“
Engan hneykslunartón í minn
garð virðist ég hafa numið í rödd
Gunnars Smára í þessu samtali,
ekki svo skýran að minnsta kosti að
hann kæmist í dagbók. En auðvitað
er alltaf erfitt að dæma um slíkt í
síma þegar rnaður sér ekki framan í
nrenn.
En hvernig fór svo málið? Jú,
skömmu síðar leitaði lögmaður
Pressumanna sátta og í framhaldi af
því var um það samið að Pressan
birti afsökunarbeiðni og greiddi
mér 200.000 krónur gegn því að ég
léti rnálið niður falla. Peningarnir
dugðu mér nokkurn veginn fyrir
útlögðum lögmannskostnaði.
Jú, jú, nú man ég enn betur hver
hann er þessi Gunnar Smári. Hann
er sérstakur áhugamaður um rit-
höfunda. Og það er hann sem
nefndur er í ágætri aldýrri odd-
hendu sem Guðmundur Andri
Thorsson orti og kenndi mér þegar
við vorum að samfagna Einari Má
að kvöldi 31. janúar sl:
Einar Kára keikur stár,
krýndur lárvið Einar Már.
Allt þeim gár svo gott í ár,
Gunnar Smári feliir tár.
Með þökk fyrir birtinguna.
Reykjavík, 6. febrúar 1995
Þórarinn Eldjárn
Um sérstakan áhuga
á rithöfundum
Daginn eftir að Einar Már fékk
bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs las ég það í DV að í raun hefði
það blað fengið verðlaunin. Þetta
var í þriðja sinn sem sá sem hreppir
bókmenntaverðlaun DV fær sams
konar verðlaun frá Norðurlanda-
ráði. Þetta fannst mér skemmtileg
uppgötvun hjá DV. Það er vandséð
hvernig hægt er að samfagna hon-
um innilegar — blaðið hafði svo
ríka samkennd með rithöfúndinum
að því fannst sem það sjálft hefði
fengið verðlaunin.
Nokkrum dögum síðar las ég
pistil Guðmundar Andra Thorsson-
ar í Alþýðublaðinu þar sem hann
var að kenna lesendum oddhend-
una og hann kenndi Þórarni fyrr. I
pistlinum mátti lesa enn nýja hlið á
þessum verðlaunum. Andra fannst
viðurkenning Einars Más í raun vera
skömm í minn hatt og studdi það
með einhvers konar tilvísunum í
eitthvað sem ég hafði skrifað, sagt
eða hugsað.
En vísan er góð. Eða það hefur
Andri alla vega eftir Þórarni í pistl-
inum sínum og það segir Þórarinn
líka í bréfinu til Morgunpóstsins. Ég
deili ekki við þessa dómara.
Áhugi þessara tveggja á mér, og þá
sérstaklega meintum áhuga mínum
á rithöfundum, á sér þá forsögu að
ég tók saman opinbera styrki til rit-
höfunda og birti hana í Morgun-
póstinum, rithöfundum sjálfum til
glöggvunar en þó einkum skatt-
greiðendum. Þrátt fyrir að rithöf-
undar séu ráðnir af skáldagyðjunni
þá þiggja þeir launin sín hjá skatt-
greiðendum og mér hefur alltaf
fúndist þarft og rétt að bianda þessu
tvennu ekki saman. Þessi samantekt
fór hins vegar fyrir brjóstið á mörg-
um rithöfundinum, enda eru skatt-
greiðendur ófinni atvinnurekendur
en skáldagyðjan og óþarfi að minna
menn of sterklega á hvaðan þeir hafa
vasapeningana. Einn rithöfundur
sagði mér af því að hann hefði verið
hvattur til af kollegum sínum um
þessar rnundir að svara Morgun-
póstinum engu og láta sem það blað
væri ekki til í von um að það kenndi
ritstjóranum að hætta að birta laun
rithöfunda úr ríkissjóði. Það fannst
mér skrítin viðbrögð — og þessurn
ákveðna rithöfundi reyndar einnig.
En það var ekki þessi einkenni-
lega tilraun til tjáningarkúgunar
sem var tilefnið af pistlinum sem
Þórarinn er hér að svara. I pistlin-
um var sagt frá þeirri staðreynd að
núverandi og fyrrverandi félagar í
Rithöfundasambandinu eiga met í
meiðyrðastefnum. Fjórir félagar í
sambandinu hafa höfðað meiðyrða-
mál. Næstir koma sjálfstæðir at-
vdnnurekendur með tvær stefnur.
Kostuleg staðreynd og fyllilega þess
virði að vekja athygli á — og verð-
ugt umhugsunarefni fyrir rithöf-
undana sjálfa.
Varðandi símtalið sem Þórarinn
vitnar til verð ég að bregða fyrir mér
svartækni Svavars Gestssonar sem
nýlega var sakaður um njósnir fyrir
Stasi. Ég man ekki hvað ég gerði 12.
janúar 1994 eða hvað ég sagði við
Þórarin Eldjárn þann dag eða aðra
daga þann vetur. Ég man hins vegar
að ég átti afmæli 11. janúar eins og
ég hef átt einu sinni á ári síðan 1961.
Hins vegar kannast ég við að hafa
gagnrýnt í ræðu og riti þegar eig-
endur fyrirtækja grípa til þess ráðs
að „skipta um nafn og skilja skuld-
irnar eftir“, eins og það hét á rit-
stjóratíma mínum á Pressunni. Og
ef ég hef minnst á þessa skoðun
mína í samtali við Þórarin þá skil ég
ekki í hverju glæpur minn er fólg-
inn.
Með þökk fyrir bréfið
Gunnar Smári Egilsson