Helgarpósturinn - 09.03.1995, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 9. MARS 1995
MORGUNPÓSTURINN
11
Ölafur Laufdal VEITINGAMAÐUR
Þetta er
prýðismaður
„Ég hef ekkert nerna gott eitt um
hann að segja,“ segir Ólafur Laufdal
en hann keypti skemmtistaðinn Ces-
ar af Herlufog breytti í Hollywood.
„Ég er nú ekki rétti maðurinn í þetta
því núorðið sé ég Herlufkannski
einu sinni á ári. Hann kom mér
mjögvel fyrir sjónir, virkilega vel, en
ég hef ekkert samband haft við hann
árum saman. Þetta er prýðismað-
ur.“
Ólafur Oddur Jónsson,
SÓKNARPRESTUR í KEFLAVÍK
Látinn stara á
hríng á töflunni
„Herlufvar
þegar í
menntaskóla
farinn að huga
að þeim mál-
um sem hann
hefur unnið
við síðan, hann
varfarinn að
selja köku-
botna í MR t
gamla daga,“ segir Ólafur Oddur
Jónsson, sóknarprestur í Keflavík,
en þeir voru saman í MR og út-
skrifuðustþaðan 1964. „Hann var
góður bekkjarfélagi, afskaplega
geðþekkur og lagði sigfram við að
tnenn kœmu saman þegar tilefni
var til eins og þegar við urðum
stúdentar. Ég man að þá komum
við saman á heimili hans. Hann
var léttur í skapi og kom velfyrir í
alla staði. Ég minnist þess úr tíma
hjá Guðna sem kenndi okkur
frönsku. Þá var Herluflátinn
standa upp við töfluna og stara
þar á hring afþví að hann hafði
ekki lesið heima. En Herlufvar nú
ágætis námsmaður og hann var
farinn að huga að þessum við-
skiptamálum sínum þegar á skóla-
árunum. Þannig að það er eigin-
lega upphafið að því sem kom á
eftir. Það er alveg öruggt að hann
hefur haft viðskiptavit. Sumir
hafa neffyrirþví enda varþetta í
fjölskyldunni. Þetta vakti svolitla
athygli hjá okkurþvíþað er erfitt
að vera blankur í skóla en hann
varfarinn að bjarga sér með
þetta. “
Örnólfur Thorlacius REKTOR MH
Þægilegur piltur
„Ég man eftir
honum sem
góðum nem-
anda, almennt
í skólanum
held ég,“ segir
Örnólfur
Thorlacius,
rektor í MH.
Hann kenndi
Herluf líffrceði
í MR en Herluf náði bestum ein-
kunnum í líffrœði ogsögu. „Hann
stóð sig ágœtlega i líffrœðinni þó
ég muni nú ekki mikið eftir hon-
um. Þetta varþcegilegur piltur og
ég hef ekkert annað en gott afhon-
um að segja. Þetta var notalegur
nemandi og maðurþurfti engar
áhyggjur að hafa afhonum. Eitt-
hvað var hann að flytja inn tertu-
botna en hann var nú ekkert að
otaþeim að mér.“
Fasteignir Herlufs að verðmæti yfir 200 milljónir króna allar komnar úr hans eigu.
Herluf var úrskurðaður gjaldþrota á þriðjudaginn að kröfu Landsbankans
Úrskurðaður gjaldþrota
Knöfulýsingar birtast eftirhelgi og skiptafundur ákveðinn 30. maí.
Herluf Clausen keypti þetta virðulega einbýlishús
1988. Sambýliskona hans, Sigríður Ingvarsdóttir,
keypti eignina á uppboði í fyrra.
Höfuðstöðvar Herlufs að Bröttugötu 3b. Veðskuldir
hrönnuðust upp og fjárnám var tekið í mars 1993. Á
uppboði keypti fyrirtæki Herlufs eignina en vegna
vanefnda var Landsbankanum á dögunum slegin
eignin.
__■ aTiinwn
Laugavegur 95 safnaði 40 milljóna króna veðkröfum Búnaðarbankinn yfirtók Höfðatún 10 enda voru þeii
þar til SPRON leysti eignina til sín. komnir með 8 milljóna króna veð í fasteignina.
Herluf Clausen var í Héraðs-
dómi Reykjavíkur á þriðjudaginn
úrskurðaður gjaldþrota af Jóni
Finnbjörnssyni. Þar með er endir
bundinn á nokkurra missera
þrautagöngu Herlufs sem reynt hef-
ur að bjarga sér ffá gjaldþroti með
sölu eigna og endurskipulagningu í
rekstri. Herluf var lengst af talinn
með efnuðustu mönnum landsins
en er nú kominn í þrot.
Gjaldþrotabeiðnir hafa verið að
hrannast upp síðustu vikur og mán-
uði. Þann 30. nóvember síðastliðinn
fór Búnaðarbankinn fram á gjald-
þrotaskipti. í kjölfarið fylgdu Gjald-
heimtan, íslandsbanki, Skandia,
Landsbankinn og danska fyrirtækið
Carly Gry International. Skipta-
stjóri hefur verið skipaður Gunnar
Jónsson
Stærð gjald-
þrotsins óþekkt
Gunnar Jónsson skiptastjóri seg-
ist vera nýbúinn að fá málið í hend-
urnar og geti því ekkert sagt til um
stærð gjaldþrotsins eða forgangs-
krafna. Innköllun á kröfulýsingum
á að birtast í Lögbirtingi 15. mars og
Gunnar ætlar að halda skiptafund
30. maí. Tveir mánuðir þurfa að
líða frá fyrri birtingu auglýsingar í
Lögbirtingi og síðan þarf kröfuskrá
að liggja frammi í eina viku fyrir
skiptafund. Herluf var úrskurðaður
gjaldþrota að kröfu Landsbankans
en Gunnar sagði að tilviljun réði
því væntanlega, þeir hefðu líklega
fylgt sinni kröfu frekar eftir.
„Ég veit ekkert um stöðu málsins
fýrr en ég er búinn að tala við
Herluf sjálfan sem verður vonandi
innan tíðar. Ég er sem sagt búinn
að boða hann til mín,“ sagði Gunn-
ar.
Sambýliskonan
keypti glæsihýsið
Þekktustu fasteignir Herlufs
voru hið glæsilega einbýlishús að
Hofsvallagötu 1 og höfuðstöðvar
fyrirtækis hans við Bröttugötu 3b.
Herluf Clausen keypti einbýlishús-
ið við Hofsvallagötu 1 árið 1988, um
það leyti sem veldi hans stóð hvað
hæst. Það var Vilhjálmur Þór, for-
stjóri Sambandsins, sem byggði
húsið en Herluf keypti það af
Björgólfi Guðmundssyni í Haf-
skip. Húsið var metið á 46 milljónir
króna. Veðin hrönnuðust upp.
Iðnaðarbankinn átti 1,2 milljónir
króna, Búnaðarbankinn 6 milljónir
króna, SPRON 12,5 milljónir og
Hildiberg 3,5 milljónir króna. Þess
má geta að Herluf er stjórnarfor-
maður, framkvæmdastjóri og pró-
kúruhafi hjá Hildiberg. Loks tók
Fjárfestingafélagið Skandia milljón
króna fjárnám í húsinu þann 20.
september 1991. Það var svo í febrú-
ar 1994 sem húsið var selt á nauð-
ungaruppboði að kröfu Búnaðar-
bankans. Kaupandi var Sigríður
Ingvarsdóttir, sambýliskona Her-
lufs. Veðkröfur nú eru 25 milljónir
króna ffá SPRON.
Tvær nauðungarsölur
á höfuðstöðvunum
Höfuðstöðvar Herlufs hafa verið
til húsa í virðulegu húsi í Grjóta-
þorpinu við Bröttugötu 3b. Veð-
skuldir höfðu hrannast upp og í
mars 1993 tók Gjaldheimtan í
Reykjavík 3 milljóna króna fjárnám
í eigninni. Á uppboði þann 18. maí
1994 var fyrirtæki Herlufs og Birg-
is Hrafnssonar, Vínlandi, slegin
eignin á 16 milljónir króna en
brunabótamat eignarinnar er 26
milljónir króna. Vegna vanefnda
var eignin aftur boðin upp 31.
janúar 1995. Þá var Landsbankan-
um, sem nú hefur sett Herluf í
þrot, slegin eignin á 12,5 milljónir
króna eða rneira en helmingi lægri
upphæð en skráð brunabótamat.
Á veðbókarvottorði sést að
Landsbankinn var lang stærsti veð-
hafí með 33,5 milljónir króna á
tveimur tryggingabréfum á 4. og 6.
veðréttl. Fimmti veðréttur er vegna
fjárnáms Gjaldheimtunnar upp á 3
milljónir króna. Sparisjóður vél-
stjóra er með 5 milljónir króna og
SPRON 4 milljónir.
SPRON tók
dýrustu eignina
Sú fasteign sem Herluf átti og
var hæst metin var Laugavegur 95
þar sem Skóverslun Reykjavíkur
var lengi til húsa. Brunabótamat
þess var 62 milljónir króna. Um
mitt ár 1993 voru komnar 40 millj-
ónir króna á veðbókarvottorð,
SPRON með 13,5 milljónir og Bún-
aðarbankinn með 14,5 milljónir
króna. Aðrir veðhafar voru Spari-
sjóður vélstjóra, Kristján Knúts-
son (viðskiptafélagi Herlufs),
Verslunarbankinn og Lífeyrissjóð-
ur verslunarmanna. SPRON leysti
til sín eignina í haust og nú eru
einu skráðu veðböndin 30 milljón-
ir á SPRON.
Höfðatún 10 og Blöndubakki 10
voru í eigu Herlufs en eru nú kom-
in í eigu bankastofnana. Bruna-
bótamat þeirra var 30 milljónir
króna. Búnaðarbanki yfirtók
Höfðatún 10 og íslandsbanki á nú
Blöndubakka 10.
Allar fasteignir farnar
Brunabótamat fasteigna Herlufs
voru fyrir tveimur árum yfir 200
milljónir króna. Þær eru allar
komnar í eigu annarra aðila. Vest-
urgata 17 er nú í eigu Félagsíbúða
iðnnema. Vatnsstígur 6, þriðja og
fjórða hæð, er nú í eigu Rósu M.
Gunnarsdóttur en Herluf er
skráður á 1. og 2. veðrétti með 9
milljónir króna. Ibúð að Rauðalæk
63 er nú í eigu Maríu Önnu Frið-
riksdóttur. Rangársel 6 er nú í
eigu Harðar Kristjánssonar hf. en
Herluf á 5,2 milljóna króna veð-
kröfu á eignina. Efstasund 10 er í
eigu Gunnars Arnar Gunnars-
sonar og Helgu Gústafsdóttur
en Herluf er með 5 milljóna króna
veðkröfu á húsið.
Smiðjuvegur 62 er nú í eigu
Bakkavör hf. og rishæðin að
Höfðatúni 10 er nú í eigu Jörund-
ar Guðna Harðarssonar. Stór-
holt 47 er hins vegar kominn í eigu
Penson hf. en stofnendur þess og
stjórnendur eru feðgarnir Magnús
Freyr Valsson og Valur Magnús-
son, viðskiptafélagi Herlufs til fjöl-
margra ára. Ekki fengust upplýs-
ingar um hvað varð að lóðum Her-
lufs að Stórhöfða 21 og 23.
Fasteignir sem að brunabóta-
mati voru fyrir örfáum árum yfir
200 milljónir króna eru því allar
komnar úr eigu Herlufs. Það verð-
ur því fróðlegt að sjá á næstu
tveimur mánuðum hve miklum
kröfum verður lýst í búið og hve
mikið fæst greitt upp í þær.
og í raun hefði Herluf gert best í að
halda sig eingöngu við heildsöl-
una, hann sé einstaklega góður
sölumaður.
Græddi á höftum og
afnámi hafta
Á upphafsárunum var viðreisn-
arstjórnin við völd og afnam ým-
iss konar höft sem verið höfðu við
lýði í áratugi. Þau tækifæri nýtti
hann sér til fulls. Höft á fjármagni
voru hins vegar mikil og Herluf
varð umsvifamikill í útvegun á
fjármagni til aðila sem ekki fengu
fyrirgreiðslu hjá bönkum. Einkum
var það í því formi að leysa út vör-
ur fyrir verslunareigendur og gat
slík fjármögnun skilað allt að 200
prósenta ársávöxtun. Það var ekki
fyrr en 1989 sem tollalögunum var
breytt og fjárþörf verslunareig-
anda minnkaði.
Einnig keypti hann mikið magn
af víxlum og skuldabréfum með
afföllum og greiðslukortakvittan-
ir. Bankastjóranafnbótin náði há-
marki þegar hann fjármagnaði 300
milljóna króna innflutning fyrir
Hagkaup þegar þeir opnuðu IK-
EA-verslun sína. Margir tengdu
starfsemi hans við okurlánastarf-
semi og 1986 var hann ákærður
fyrir okur en sýknaður.
Þegar hins vegar frelsi í við-
skiptum verður hefur þörf manna
fyrir lánafyrirgreiðslu hjá Herluf
minnkað stórlega og þeir sem
slíka fyrirgreiðslu fengu reyndust
oft á tíðum ckki borgunarmenn.
Móðurfyrirtæki Herlufs er
Herluf Clausen jr. & Co en hann
hefur tengst og átt fjölmörg önnur
fyrirtæki í gegnum tíðina. Má þar
nefna skemmtistaðinn Cesar, Café
Óperu, Café Romance, Barrokk,
Ítalíu, tískuvöruverslanirnar Sér
og Esprit, Skóverslun Þórðar,
Blazer, Sportval, Poseidon í Kefla-
vík auk fískútflutningsfyrirtækis-
ins Pólarfrost og fiskvinnsluna
Hlunnar í Hafnarfirði.
Bankarnir yfirgáfu
bankastjórann
Lengst af var Herluf Clausen í
viðskiptum við Búnaðarbankann
og SPRON og naut þar bestu fyr-
irgreiðslu í krafti sterkrar stöðu
sinnar. Hann var einn stærsti
sölumaður víxla og var umsvifa-
mikill í svokölluðum kvótavið-
skiptum á því sviði. Þegar sýnt
þótti að fjármálaveldið var á fall-
anda fæti urðu viðskiptabankarnir
fleiri en svo fór að lokum að það
voru bankarnir sem kröfðust
gjaldþrots á bankastjóranum í
Bröttugötu.
Eitt af því sem flýtti fyrir hnign-
un Herlufs var það að bank-
arnir fóru að krefjast sterkari
trygginga, ekki síst í kjölfar
svokallaðra BlS-reglna. Með
þeim skipti miklu fyrir eigin-
fjárhlutfall bankanna að veð
stæðu á bak við lánveitin
ar. Það olli því að veð
hrönnuðust upp á fast-
eignum Herlufs og á
endanum voru gerð
fjárnám og eignirnar
að lokum yfirteknar
eða seldar á upp-
boði.
Gyðingarnir
frá Jerúsalem
Clausen-nafnið er
upprunnið í Dan- ™
mörku og Herluf er
fimmti afkomandinn í
beinan karllegg sem búið
hefur á Islandi. Margar
sögur hafa spunnist um
fjölskylduna, og Halldór
Laxness kallaði Clau-
senina fjölskylduna frá
ferúsalem.
„Álengdar sátu Clau-
sensbræður sem voru að
sínu leyti tvö- eða þre-
faldir stór-
höfðingjar,
ættaðir úr Ól-
afsvík Kaupmannahöfn og
Jerúsalem, en ó vei, ég sá
ekki betur en þeir væru að
hlæa að mér,“ segir nóbel-
skáldið í Úngur eg var um
atvik sem gerðist árið 1919 á
afé Uppsölum.
Forfaðirinn, Hol-
, ger Peter Clasen,
var danskur kaup-
maður sem fór að
reka Ólafsvíkur-
verslun hér á landi
ásamt Valgerði
Pétursdóttur um
1800. Sonur þeirra,
Hans Arrebo
Clausen, settist hér
að, tók við verslun-
inni og rak reyndar
sjö verslanir þegar
mest var og hafði 31 skip í
förum. Sonur hans og Ásu
Sandholt, langafi Herlufs,
Holger Peter Clausen,
varð vellauðugur og reynd-
ar þingmaður Snæfellinga.
í Alþingismannatali segir
svo: „Gullgrafari og fleira í
Ástralíu. Kaupmaður í Li-
Útskriftarneminn Herluf
Clausen eins og hann
Jtr birtist í Faunu.
verpool, Kaupmannahöfn, Mel-
bourne, Ólafsvík og á Búðum,
Stykkishólmi og Reykjavík.“
Herluf Clausen eldri var sonur
hans og Guðrúnar Þorkelsdótt-
ur en hann og Lára Siggeirs-
dóttir ráku Pappírspokagerðina
og Regnhlífabúðina. Foreldrar
Herlufs voru svo Holger Peter
Clausen og Sólveig Hermanns-
dóttir. Holger rak verslanir en
varð gjaldþrota í upphafi sjöunda
áratugsins og fluttist til Danmerk-
ur. Eftir lát hans rak Sólveig gisti-
heimilið Royal Inn við Laugaveg
11. Hún var þekkt fyrir þjónustu-
lund og spunnust margar
skemmtilegar sögur um þann
rekstur. Þannig mun hún hafa
breitt yfir gesti sína og kysst þá
góða nótt en viðskiptavinir henn-
ar voru einkum erlendir kaup-
sýslumenn sem þurftu á heimilis-
legri þjónustu að halda. Herluf var
yngra barn þeirra hjóna en ólst
upp hjá móðurforeldrum sínum,
Hermanni Kristjánssyni, út-
gerðarmanni í Grindavík og Guð-
rúnu Einarsdóttur.
Pálmi Jónasson