Helgarpósturinn - 09.03.1995, Blaðsíða 16

16
MORGUNPÓSTURINN MANNLÍF
FIMMTUDAGUR 9. MARS 1995
Undanfarin ár hefur hver karlleikarinn á fætur
öörum komið fram á sjónarsviöiö sem hefur
veriö krýndur kyntáknstitlinum. Þessir leikarar
hafa veriö ofarlega þegar kynþokka-
fyllstu karlmenn landsins eru
valdir og í glanstímaritunum
hafa birst við þá töffara-
leg viðtöl og þeir setiö
fyrir mis fáklæddir. Á
sama tíma hefur
minna borið á starfs-
systrum þeirra. Jón
Kaldal undrar sig á
þessu og spyr:
Hvar eru
„ L e i k -
'■jjf, listarskóli ís-
BffiP lands hefur ekki
framleitt neina stúlku
|i||rsem hægt er að nota til að
leika til dæmis Snæfríði íslands-
s, prsól. Það er bara ekki stíllinn hjá skól-
' anum. Einhvern tímann heyrði ég sagt
rað skólinn vildi helst ekki þessar glæsilegu
Ejallkonutýpur vegna þess að slíkar stúlkur
*flttuðu ekki inn í hópinn þar sem þær hefðu
r truflandi áhrif á kennsluna."
Það er Egill Helgason, blaðamaður og kvik-
p'myndagagnrýnandi, sem hefur orðið og er að velta
fþví fyrir sér hvað það er sem veldur því að á meðan
7fjölmargir karlkyns leikarar, til dæmis Egill Ólafsson,
Valdimar Örn Flygenring, Þröstur Leó Gunnarsson,
Ingvar Sigurðsson, Baltasar Kormákur og nú síðast
Hilmir Snær Guðnason, hafa fengið á sig kyntáknsstimpil
ifhefur minna farið fyrir gyðjunum í leikkonustétt. f þessu
fsamhengi er það athyglisvert að þegar glæsilega útlítandi
fleikkonur hafa birst á sviðinu eiga þær flestar sameiginlegt að
vera menntaðar í útlöndum. Má þar til dæmis nefna Maríu
Ellingsen, Sigrúnu Waage og Steinunni Ólínu Þorsteins-
dóttur.
criðrik fann ekki sexí íslenska leikkonu
Hrakfarir Friðriks Þórs Friðrikssonar kvikmyndaleikstjóra
þegar hann var að velja leikara í mynd sína Á köldum klaka er
■athyglisvert innlegg í hugleiðingar um vöntun á gyðjum í stétt
|íslenskra leikkvenna. Friðrik lenti nefnilega í miklum vandræð-
um þegar kom að því að finna íslenska leikkonu í hlutverk
ístúlku sem töfrar aðalpersónu myndarinnar, en samkvæmt
|handriti átti stúlkan að geisla af kynþokka. Starfsmenn Frið-
|riks tóku prufutökur af um það bil 100 stúlkum en engin
þeirra kom til greina; ýmist voru þær of vondar eða ekki
nægilega sexí. Friðrik fann reyndar eina sem gat bæði leik-
|ið og var sexí en hún gat ekki tekið hlutverkið að sér. Við
• það gafst hann upp, umskrifaði þjóðerni stúlkunnar og
fékk bandaríska leikkonu til að taka hlutverkið að sér.
Vantar fótógenískar
ungar leikkonur
Hrafn Gunnlaugsson er annar umsvifamik-
ill kvikmyndaleikstjóri sem hefur lent í svip-
uðum hremmingum og Friðrik. Hrafn hef-
ur hins vegar oft á tíðum haft þann hátt á
að leita uppi ungt hæfileikafólk utan
leikhúsanna til að leika í myndum
sínum, en sumt af þessu fólki
hefur síðan gerst atvinnu-
leikarar. Meðal þeirra
má nefna Egil Ól-
afsson, hann
, m var í
.
mnik
stóru hlutverki í Silfurtunglinu, Maríu
Ellingsen, hún fór með aðalhlutverkið í Okkar á milli, Jakob
Þór Einarsson, var í aðalhlutverki í Hrafninn flýgur og norsku
stúlkuna Mariu Bonnevie sem lék aðalkvenhlutverkið í Hvíta
víkingnum og Norðmenn binda nú vonir við að verði næsta Liv
Ullman landsins.
Aðmiati Hrafns er rót vandans við að finna atvinnuleikara í
kvikmyndir ekki flókin.
„Ég held að það hafí oft skort við val á bæði konum og körl-
um í Leiklistarskóla íslands, að fólk sé valið með það í huga að
það sé fótógenískt. Að vera fótógenískur er svipaður hæfileiki og
að vera músíkalskur eða hafa taug fyrir leiklist í líkamanum. Er-
lendir skólar gera þetta mikið, það er að segja þeir velja fólk í
leiklistarnám með það í huga að það myndist, eins og er sagt á
íslensku. Ég held að Leiklistarskólinn hafi alltaf fyrst og fremst
verið miðaður við sviðið og að þeir sem hafa setið í inntöku-
nefnd hafí sjaldnast haft þekkingu á því hvað fótógeník þýðir,
enda flestir komnir úr leikhúsheiminum. Þetta hefur orðið til
þess að þegar maður hefur verið að leita að ungum leikkonum
hér heima hefur verið um afskaplega fátækan garð að gresja. Og
ég hef yfirleitt þurft að grípa til þess'að auglýsa eftir og æfa upp
fólk sem er miklu tímafrekara og erfíðara. Það gerir náttúrlega
enginn að kalla til óreynt fólk nema hann sé hreinlega neyddur
til þess, því það þýðir svo mikla vinnu fyrir leikstjórann. Ef
maður er ástríðuleikstjóri, eins og ég er, gerir maður engar
málamiðlanir í sínum verkum og leggur því á sig alla þá vinnu
sem það krefst að vinna upp nýtt fólk.“
Friðrik tekur undir með Hrafni að það sé „ákveðið vanda-
mál“ hvers konar leikarar koma út úr Leiklistarskóla íslands.
„Við höfum oft talað um það kvikmyndagerðarmenn að það
hefur voðalega lítið verið hugsað um okkur í þessum skóla. Það
hafa komið upp ákveðin vandamál út af því að það er fyrst og
fremst verið að búa til leikara fyrir sviðið.“
En hvað segir Hrafn um þá kenningu sem Egill Helgason
minnist á í upphafi greinarinnar: að það hafi verið stefna hjá
Leiklistarskólanum að velja ekki þokkagyðjur þar sem þær gætu
haft truflandi áhrif á starfið innan skólans?
„Ég veit ekkert hvað gerist innan veggja Leiklistarskólans en
hingað til hefur það virkað örvandi á mig að hafa fallegar stúlk-
ur í hlutverkum, þannig að ég á ekki von á að það dragi úr af-
köstum eða afkastagetu skólans."
Nóg af sexí leikkonum, segir Súsanna
Súsanna Svavarsdóttir, menningarritstjóri og leiklistar-
gagnrýnandi Morgunblaðsins, blæs á allar kenningar um að
gyðjur vanti í íslenskt leikhús, segir nóg af þeim og bendir á að
þetta sé misskilningur sem stafi ef til vill af þeirri staðreynd að
fjölmiðlar meðhöndla leikkonur öðruvísi en karlkyns starfs-
bræður þeirra.
„íslenskar leikkonur eru ofboðslega heppnar vegna þess að
þeim hefur ekki verið nauðgað af fjölmiðlunum eins og strák-
unum. Það er alveg svakalegt að koma út úr skóla og vera bara
lítill skóladrengur að læra eitthvað sem maður elskar, koma svo
út í vinnuna og vera pumpaður upp af einhverju batteríi, sem
skýtur þessu liði upp eins og einhverjum flugeldum sem hrapa
jafnharðan til jarðar. Það er ljótt að hefja fólk svona rosalega
upp í viðtölum, athygli og djöfulgangi, kalla þá Rómeó götunn-
ar og heitasta gæjann og svo framvegis. Þetta er fyrir neðan virð-
ingu alvöru listamanna."
En hvaða skýringu hefur Súsanna á því að karlkyns
leikurum hefur frek-
Tinna GunnlaugsdóTTIR er glæsileg
leikkona sem sópar jafnt að á
sviði og hvíta tjaldinu. Hún hefur
verið lengi að og hefur marg-
sinnis farið með hlutverk þokka-
gyðja í ýmsum uppfærslum.
Tinna fer um þessar mundir á
kostum í hlutverki tálkvendisins
Nastösju Filipovu í sýningu
Þjóðleikhússins á Fávitanum.

v e r i ð S
hampað sem •jljj
kyntáknum en kven- % '
kyns?
„Ég vil undirstrika það að 7 |
mér finnst þessum leikurum alls ■
ekki hafa verið hampað, heldur
nauðgað af Qölmiðlum. Það er mjög
ógeðfellt að horfa upp á þetta. En ég veit •
ekki af hverju strákarnir hafa verið valdir.
Kannski af því að það er til miklu meira af
skemmtilegum og áberandi hlutverkum fyrir
karlmenn. Leiklistarsagan er mjög döpur fyrir
konur á öllum aldri. Það eru ofsalega fá tækifæri fyr-
ir konur til að sýna á leiksviði hvað virkilega í þeim
býr.“ wk
Eins og allir vita er aragrúi af leikkonum í útlöndum "Wjk
sem menn hika ekki við að kalla kynbombur: til dæmis 1|®
Beatrice Dallé í Frakklandi, Victoria Abril á Spáni og t,,-,
Sharon Stone í Bandaríkjunum, en hún er aðeins ein af
þúsund bombum í Hollywood. Hvað segir Súsanna um if'
þetta, á annað við hér á landi en í útlöndum?
„Það má segja að svona sé þetta fyrst og fremst í Ameríku, W
en þar er áherslan heldur ekki á leiklist heldur á markaðssetn-H
ingu og peninga. Þú sérð ekki svona markaðssetningu og kyn-1
táknahugarfar í sambandi við breska leikara. Þetta er bara ekki í |
bresku mentalíteti, Bretar bera svo mikla virðingu fyrir þessari p
listgrein. Það síðasta sem maður sér með breska leikara er að §
þeim sé útjaskað sem einhverjum kyntáknum eða kynbombum. |
Hér eru alltaf teknir bestu leikararnir og þeim útjaskað og $
nauðgað í fjölmiðlum.“
En hvaða leikkonur sér Súsanna sem eru góðar leikkonur en jj
hafa líka útlit, ímynd og líkamsburði þokkagyðjunnar?
„Það er fullt af þessum leikkonum. Það eru hér leikkonur Jí
sem hafa útgeislun og magnaða nærveru á sviði. Edda Heið-
rún er einhver mest sexí leikkona sem við eigum, Steinunn
Óiafsdóttir er mögnuð leikkona sem getur látið mann trúa j
hverju sem er, en hún hefur bara verið van- og illa nýtt, ‘
Edda Arnljótsdóttir er önnur frábær leikkona sem hef- ;
ur ekki fengið almennileg hlutverk. Og ég get nefnt Jf
fleiri: Tinna Gunnlaugsdóttir er mögnuð og Sigrún
Sól Ólafsdóttir, sem útskrifaðist úr Leiklistarskól-
anum í fyrra, er óhemju sexí á sviði. Það er mikið
af hæfileikaríkum stelpum en það er bara ekki Jj>
boðið upp á sýningar þar sem þær fá að njóta #
sín.“ JbF
Og Súsanna gefur ekki mikið fyrir Æ
leikkonuvandræði Hrafns og Friðriks. Jf
„Ef maður er með vont handrit
verður maður að höfða til aug-
ans hjá áhorfandanum, það Jr
er ekki flóknara en ý-
það.“ ■
Hrafn
Gunnlaugsson
„Ég held að það
hafi oft skort við
val á bæði konum
og körlum í Leik-
listarskóla íslands,
að fólk sé valið
með það í huga að
það sé fótógen-
ískt.“
SÚSANNA
SVAVARSDÓTTIR
„íslenskar leik-
konur eru ofboðs-
lega heppnar
vegna þess að
þeim hefur ekki
verið nauðgað af
fjölmiðlunum eins
og strákunum."
Friðrik Þór
Friðriksson
gafst upp á því að
finna sexí íslenska
leikkonu til að leika í
Á köldum klaka, um-
skrifaði þjóðerni
stúlkunnar og fékk
bandaríska leikkonu
til að taka að sér
hlutverkið.
Egill Helgason
„Einhvern tímann
heyrði ég sagt að
skólinn vildi helst
ekki þessar glæsi-
legu Fjallkonutýpur
vegna þess að slíkar
stúlkur fittuðu ekki
inn í hópinn þar sem
þær hefðu truflandi
áhrif á kennsluna.“
Edda Heiðrún
BaCHMAN árið
1985 í hlutverki
heimsku Ijósk-
unnar Auðar í
Litlu hryllings-
búðinni. Edda
Heiðrún hefur,
eins og Tinna
Gunnlaugsdóttir,
oft leikið konur
sem vefja karl-
mönnum um fingur sér, enda eiga þær það sameig-
inlegt að vera meðal örfárra íslenskra leikkvenna sem
hafa burði í að leika þannig kvenpersónur. Edda
sprangar núna um í eggjandi klæðum á fjölum Borg-
arleikhússins í aðalhlutverki Kabaretts.
Karlkyns
Egill
Þröstur
Leó