Helgarpósturinn - 24.04.1996, Blaðsíða 6

6
MfÐVIKUDAGUR 24. APRÍL1996
'J
Samtökin Lífsvog voru stofnuö fyrir rúmu ári
meö þaö aö markmiði að styöja við bakið á fólki
teái sem telur sig hafa orðið fyrir læknamistökum.
Sæmundur Guðvinsson ræddi við stjórnarkonur
félagsins, en um 300 manns hafa leitað þar aðstoðar.
Mörg dæmi um
dauðsföll vegna
læknamistaka
um, hann hefur þurft að taka
Verstu tilfellin sem
við fáum hingað eru
vegna dauðsfalla sem
talið er að rekja megi til
læknamistaka. Slík tilvik
eru því miður mörg. Þar
næst er um að ræða mis-
tök lækna sem valda ör-
orku eða öðru tjóni sem
ekki fæst rannsakað,
hvað þá bætt. Þá höfum
fengið kvartanir vegna
lækna sem eru drukknir
eða dópaðir við störf og
svona mætti lengi teija.
Á því eina ári sem liðið
er frá því félagið Lífsvog
var stofnað hafa þrjú
hundruð manns leitað
til okkar og það segir
meira en mörg orð um
ástandið.“
Þetta sögðu stjórnarkonur
Lífsvogar sem HP hitti að máli.
Konurnar eru Guðrún María
Óskarsdóttir formaður, Ásdís
Frímannsdóttir og Jórunn Sig-
urðardóttir. Allar hafa þær
orðið fyrir barðinu á lækna-
mistökum og tvær hinna síðar-
nefndu gengust fyrir því að
stofna félag þeirra sem hafa
orðið fyrir sömu lífsreynslu.
Þær eru harðorðar í garð
lækna, embættis landlæknis,
heilbrigðisráðherra og Alþing-
is fyrir að tryggja ekki betur
hag sjúklinga. Segja að reynsl-
an hér á landi sýni að brýn
þörf sé á að stofna embætti
umboðsmanns sjúklinga.
Missti eistun
Þegar Lífsvog berst kvörtun
vegna meintra læknamistaka er
þeim komið áleiðis til land-
læknis. Konurnar sögðu að því
miður gerðist sjaldnast neitt í
framhaldi af því og það væri
sjaldgæft að mistök fengjust
viðurkennd. Þó eru dæmi slíks
og má þar taka sögu manns
sem leitaði til Lífsvogar, en þá
voru 18 ár liðin frá því að hann
skaddaðist vegna mistaka
lækna.
„Þegar hann var um fertugt
var hann hrjáður af þrálátu
kviðsliti og þurfti að gangast
undir aðgerðir vegna þess. Við
eina þeirra blæddi niður í eist-
un, sem ekki á að geta komið
fyrir. Læknarnir tóku þá eistun
úr manninum. Þegar hann leit-
aði til okkar fórum við með
hann til landlæknis sem var
mjög brugðið er hann heyrði
málavöxtu. Nokkrum vikum
seinna barst okkur bréf frá
landlækni þar sem hann kveðst
ekki sjá annað en hér hafi verið
um bein mistök að ræða. En í
öll þessi ár hefur maðurinn
þurft að ganga í gegnum miklar
þrengingar. Konan fór frá hon-
mjög dýr lyf og greiða þau sjálf-
ur. Hann hefur engar bætur
fengið enn sem komið er,“
sögðu þær stöllur.
750 Dolvipar
Annað dæmi um mistök eða
vangá lækna barst í tal. Um er
að ræða konu sem fann til mik-
illar vanheilsu og leitaði til
lækna af þeim sökum. Þeir
töldu ekki ástæðu til ítarlegrar
rannsóknar en skrifuðu upp á
verkjalyf í gríð og erg. Hún var
búin að taka 750 töflur af Dolvi-
par á tæpum níu mánuðum. Um
er að ræða sterkt verkjalyf en
auk þess tók hún einnig
Parkodin forte og veikari
verkjalyf auk fúkkalyfja. Loks
var konan rannsökuð og þá
uppgötvaðist að hún var haldin
sykursýki. Veikin var þá komin
á það stig að það þurfti að taka
af henni tvær tær á öðrum fæti.
Konan hefur því hlotið varan-
lega örorku með tilheyrandi
kostnaði fyrir ríkissjóð. Stjórn
Lífsvogar fannst þessi lyfja-
mokstur með ólíkindum og leit-
aði álits tveggja lyfjafræðinga.
Þeir sögðu að átta töflur af
Dolvipar væri hámarksdag-
skammtur og stærri skammtur
eyðileggði lifrina. Stjórn Lífs-
vogar bar þessa stóru lyfja-
skammta undir landlækni. í
svarbréfi landlæknis kemur
fram að 26 Dolvipar á dag sé
ekki óvenjulegur skammtur „ef
sjúklingur þjáist af verkjum.“
Hann viðurkenndi sem sagt
ekki að um mistök hafi verið að
ræða, frekar en fyrri daginn,
segja stjórnarkonur. Þær bentu
á að þarna hefðu sérfræðingar
brugðist þeirri skyldu sinni að
tilkynna heimilislækni viðkom-
andi konu um þá lyfjaskammta
sem þeir ávísuðu á þegar hún
leitaði til þeirra.
Mistök ekki tilkynnt
Eitt af því sem brennur á
stjórn Lífsvogar er að læknar
tilkynna ekki um þau mistök
sem þeim verða á í starfi.
„Lögum samkvæmt ber heil-
brigðisstarfsfólki að tilkynna til
landlæknis allt sem miður fer.
Þetta dæmi um manninn sem
við röktum hér að framan var
aldrei tilkynnt. Það eru ótal
dæmi um sýkingar vegna að-
gerða. Það ber að tilkynna slíkt
en er ekki gert. Ekkert einasta
mál sem við höfum farið með til
landlæknis hafði verið tilkynnt
embættinu. Þarna er mjög mik-
ið að. Landlæknir verður að
beita einhverjum viðurlögum
til að fá lækna til að sinna þess-
ari tilkynningarskyldu. í sum-
um tilvikum eru það alltaf sömu
læknarnir sem koma við sögu
en það er ekkert gert,“ sögðu
stjórnarkonurnar.
Sjúkraskýrslur faldar
Þegar sjúklingur fær grun
um að læknir hafi gert mistök í
starfi fer hann fram á að fá
sjúkraskýrslu sína afhenda. Þá
er hægt að leggja hana fram
sem sönnunargagn með kvört-
un til landlæknis eða fyrir
dómi ef sú leið er farin. En fást
þessar skýrslur afhentar?
„Nei, það hefur ekki gengið
þrautarlaust þrátt fyrir skýr
lagaákvæði þar um. Fyrir síð-
ustu jól ákváðum við að til-
kynna landlækni bréflega í
hvert sinn sem læknir eða
sjúkrastofnun neitaði að af-
henda sjúklingi sjúkraskýrslu
hans. Viðkomandi læknir fékk
einnig tilkynningu frá okkur.
Þetta virðist þegar farið að
bera árangur og ekki eins mikil
tregða að afhenda skýrslurnar.
En svo þegar við biðjum land-
lækni að rannsaka tilvik við-
komandi fáum við þau svör eft-
ir einhvern tíma að ekkert at-
hugavert hafi reynst við málið.
Við biðjum um endurupptöku
og spyrjum um það sem sjúk-
lingurinn kvartar yfir. Þá fáum
við svar til baka og röksemdar-
færslu landlæknis fyrir því að
ekki sé tilefni til að aðhafast
neitt,“ segir Guðrún M. Óskars-
dóttir formaður.
„Ég beið í tvö ár og átta mán-
uði eftir minni skýrslu," skýtur
Jórunn Sigurðardóttir inn í.
„Það er meðal annars hlut-
verk embættis landlæknis að
sjá til þess að allir innan heil-
brigðiskerfisins viti að þeim
ber að afhenda skýrslurnar.
Læknaritarar virðast til dæmis
ekki vita það,“ segir Ásdís Frí-
mannsdóttir.
Sýkingar
vegna sóðaskapar
Mikið af kvörtunum sem ber-
ast Lifsvog er frá fólki sem hef-
ur gengist undir aðgerðir, svo
sem lýtalækningar, en fengið
sýkingu í kjölfarið. Sumir hafa
aldrei beðið þess bætur. En
hver er ástæðan fyrir þessum
sýkingum?
„Okkur finnst einkastofurnar
mjög hættulegar í þessu sam-
bandi. Þær eru oft og tíðum
óhreinar, þarna er unnin færi-
bandavinna og hugsað um það
eitt að hala inn sem mestar
tekjur á hverjum degi. Lýta-
læknar eru enn að raka skapa-
hár sjúklinga á skurðarborði
þótt það sé bannað,“ segir Ás-
dís Frímannsdóttir. Og Guðrún
M. Óskarsdóttir bætir við:
„Síðan getum við flett upp í
tryggingahandbókinni og þá
sjáum við að fólk sem gengst
undir aðgerðir á einkastofum
er ekki tryggt ef eitthvað ber
útaf. Og læknarnir hafa ekki
keypt sér tryggingu.“ Og Ásdís
heldur áfram: „Þeir sem hafa
orðið illa úti eftir aðgerð á
Bréf landlæknis
um notkun
verkjalyfsins
Dolvipar.
Lyfjafræðingar
segja að há-
marksnotkun
á dag séu
átta töflur.
einkastofu geta ekki farið í ör-
orkumat hjá Tryggingastofnun
ríkisins' heldur verða þeir að
kaupa örorkumat sjálfir. Það
er ástæða til að vara fólk við
að fara á einkastofur því þar
hefur það ekki sama rétt og á
opinberum stofnunum."
Sérfræðingar verstir
Tal Lífsvogarkvenna berst
nú fram og aftur um tregðu
kerfisins til að rannsaka kvart-
anir sjúklinga, skýrslur um
læknisverk eru týndar þegar
fólk reynir að ieita réttar síns
og læknar hylma hver yfir öðr-
um. Torsótt sé að fara í einka-
mál nema fyrir liggi beinar og
viðurkenndar sannanir um að
mistök hafi átt sér stað. Þetta
eru meðal algengra kvartana
sem berast Lífsvog. Guðrún
formaður benti á að Ríkisend-
urskoðun hefur sagt að ekki
væru skýringar á umtalsverðri
fjölgun fólks á örorukubótum
og varpaði því fram hvort ef til
vill mætti rekja fjölgunina að
hluta til mistaka lækna. Hún
benti á að áður en Lífsvog var
stofnað hefði vantað vettvang
fyrir fórnarlömb mistaka að
ræða sín mál. Oft liðu nokkur
ár frá því mistök ættu sér stað
þar til fólk reyndi að leita réttar
síns. En hvaða læknar eru það
sem gera mistök í starfi?
Þær stöllur sögðu að víða
mætti finna lækna sem gerðu
mistök. Þær hefðu fengið all-
mörg dæmi um dauðsföll sem
rakin væru til læknamistaka.
Einna mest væri kvartað undan
sérfræðingum. Af átta lýta-
læknum landsins hefur verið
kvartað undan sex og margar
kvartanir á suma þeirra. Þær
nefndu einnig að utan af landi
væri áberandi fjöldi kvartana
frá Akureyri, af Suðurnesjum
og frá Vestmannaeyjum. Ásdís
minntist á rétt sjúklinga:
„Okkur finnst réttur sjúk-
linga til dæmis vera sá, að
læknir sem framkvæmir að-
gerð á honum sé hæfur til þess.
Hann sé ekki pilluæta, misnoti
ekki áfengi og með fulla heilsu.
Læknar hafa líf fjölmargra í
höndum sér líkt og til dæmis
flugmenn. En flugmenn verða
að gangast undir hæfnispróf
regiulega og þeir mega ekki
neyta áfengis í ákveðinn tíma
fyrir flug. Við viljum að þetta
gildi líka um lækna."
Jórunn Sigurðardóttir kvað
fastar að orði: „Við skulum
bara tala hreint út. Það vita all-
ir, bæði læknir og ráðamenn
heilbrigðisþjónustunnar, að
eftirlit með þessu er mjög gott
í Svíþjóð. En það er ekki leitað
þangað um ráð. Við fáum
kvartanir um lækna sem eru
undir áhrifum lyfja eða áfengis
og einnig hefur verið kvartað
undan kynferðislegri áreitni
lækna. Við höfum komið þess-
um kvörtunum áfram til land-
læknis en ekkert gerist."
Næg verkefni
Það kom fram hjá þeim stöll-
um að Lífsvog er rekin sem
sjálfboðaliðastarf og erfitt er
að sinna öllum beiðnum um
aðstoð. Sérstaklega hvað varð-
ar mál sem koma upp úti á
landi. Skrifstofa félagsins að
Skúlagötu 26, í húsnæði Neyt-
endasamtakanna, er opin einu
sinni í viku. Aðalfundur félags-
ins var haldinn fyrir skömmu.
Þar var kynnt og rætt fram-
komið frumvarp um réttindi
sjúklinga og var þingmönnum
sérstaklega boðið á fundinn til
að taka þátt í þeirri umræðu.
Þrír varaþingmenn mættu:
Ásta B. Þorsteinsdóttir, Katrín
Fjeldsted og Svanhildur Kaa-
ber. Fyrir hönd heilbrigðisráð-
herra mætti Ragnhildur Am-
ljótsdóttir. Stjórn Lífsvogar
þakkar þessum varaþingmönn-
um fyrir að koma en átti von á
að fleiri létu sig Jætta mál ein-
hverju varða. I máli þeirra
þriggja sem hér er rætt við
kom ítrekað fram að brýna
nauðsyn bæri til að koma á fót
embætti umboðsmanns sjúk-
linga. Réttur sjúklinga sé nán-
ast enginn. Þeir gangi á veggi í
kerfinu. Oft sé reynt að af-
greiða kvartanir sjúklinga sem
móðursýki. Hafi sjúklingur
þurft að leita til geðlæknis sé
það notað gegn honum. Jafn-
vel þótt sjúklingi sé gefið geð-
lyf án þess að hann viti af því.
Þær vilja ennfremur að yfir-
læknir deilda á sjúkrahúsum
verði gerðir ábyrgir fyrir þeirri
starfsemi sem fram fer á þeirra
deild. Ennfremur að læknar
megi ekki framkvæma aðgerðir
eftir að þeir hafi náð vissum
aldri.
Þá kom fram í máli þeirra að
mikið sé kvartað undan Trygg-
ingastofnun og örorkumati því
sem þar fer fram. Einn af lækn-
um stofnunarinnar hafi ítrekað
verið kærður til tryggingaráðs
án nokkurs árangurs.
„Það er mjög alvarlegt þegar
fólk sem segist hafa orðið fyrir
læknamistökum kemur hingað
grátandi og segist hugsa um
sjálfsvíg. Það sé orðið gjald-
þrota, búið að missa heimili,
maka og heilsuna. Það grætur
hér á skrifstofunni og segist
helst vilja ganga í sjóinn,“
sagði Ásdís Frímannsdóttir.
Læknar þegja
Stjórn Lífsvogar er með und-
ir höndum grein úr dönsku
blaði þar sem rætt er við
bandarískan prófessor, Lowell
S. Levin. Hann hefur helgað
lífsstarf sitt rannsóknum á
sjúkdómum og dauðsföllum,
sem læknar eru beinlínis orsök
að og söfnun gagna þar að lút-
andi. Levin er prófessor við
vísindadeild um heilbrigðis-
mál við Yale-háskólann. Þá er
hann og ráðunautur WHO, Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunarinn-
ar. í bækistöð stofnunarinnar í
Hellerup í Danmörku er Levin
tíður gestur þar sem hann
heldur fyrirlestra. Hann er ekk-
ert að skafa utan af hlutunum í
sínum málflutningi:
„Líkurnar á því að deyja úr
alnæmi eru afar litlar. Samt
einblína allir á alnæmi. Hættan
á því að eitthvað fari úrskeiðis
í heilbrigðiskerfinu er mikil. En
það er næstum bannað að
LtCfvog
Sftaa
UN0 ueiom,
’**'”*- 25.Ki.lS9e
— óó*t